Αστικές αναπλάσεις: Το σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για να «ζωντανέψει» το κέντρο της Αθήνας

Η επιστροφή της μόνιμης κατοικίας στην Αθήνα, η οποία την τελευταία 20ετία έζησε τη μεγάλη φυγή πολλών μόνιμων κατοίκων έχοντας χάσει τους δύο από τους πέντε κατοίκους που μετρούσε στις αρχές αυτού του αιώνα και ζώντας τα τελευταία χρόνια και τη σταδιακή σχεδόν πλήρη τουριστικοποίησή της αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της Πολιτείας.

Στην κατεύθυνση αυτή στο υπουργείο Περιβάλλοντος ήδη οριστικοποιούν ένα ολιστικό σχέδιο οργάνωσης των αστικών αναπλάσεων, διαχείρισης των εγκαταλελειμμένων κτιρίων και δημιουργίας κοινωνικής κατοικίας στην πρωτεύουσα στα κτίρια που τώρα φιλοξενούνται υπουργεία, τα οποία θα μεταστεγαστούν στο κυβερνητικό πάρκο που θα δημιουργηθεί στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ.

Αν και η χώρα μας έχει μια σχετικά περιορισμένη εμπειρία στα ζητήματα κοινωνικής κατοικίας, πλέον θεωρείται ότι αυτός είναι ίσως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να ανακτήσει ζωή μια περιοχή όλες τις ώρες τις ώρες της ημέρας και όχι μόνο τις ώρες λειτουργίας των επιχειρήσεων. Μονόδρομος φαίνεται ότι είναι όμως και για την αντιμετώπιση του κινδύνου να μετατραπεί το κέντρο σε αξιοθέατο τουριστικής «μονοκαλλιέργειας» τόσο εξαιτίας της αύξησης των ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά και της βραχυχρόνιας μίσθωσης, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στον εκτοπισμό των μονίμων κατοίκων από το κέντρο της πόλης τα τελευταία χρόνια.

Άλλωστε από την αποχώρηση των υπουργείων από το κέντρο της Αθήνας, θα απελευθερωθούν πολλά κτίρια, που αντιστοιχούν σε περίπου 350.000 τ.μ.. Στόχος είναι κάποια από αυτά να αποτελέσουν το όχημα για την επιστροφή της κατοικίας στο κέντρο μέσω της προσφοράς κοινωνικής κατοικίας με τη χορήγηση κινήτρων σε νέους και οικονομικά ευάλωτους πολίτες και η διαμόρφωση προσιτών τιμών στέγασης καθώς τα τελευταία χρόνια η τουριστικοποίηση του κέντρου έχει ανεβάσει υπερβολικά τα κόστη με βασικό θύμα τη χρήση της κατοικίας.

Σήμερα οι υπηρεσίες 19 υπουργείων στεγάζονται σε 191 κτίρια, εκ των οποίων μόνο τα 50 είναι ιδιόκτητα και τα υπόλοιπα μισθωμένα, με το ετήσιο κόστος να ξεπερνά τα 60 εκ. ευρώ. Βάσει του σχεδίου που έχει 5ετή ορίζοντα, θα μεταφερθούν σταδιακά εννέα υπουργεία στο κτίριο της πρώην Πυρκάλ στον Υμηττό.

Πως θα γίνουν οι αστικές αναπλάσεις

Παράλληλα στο υπουργείο Περιβάλλοντος ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός των αστικών αναπλάσεων, ο οποίος θα αφορά και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, τα οποία θα αποκατασταθούν, θα υποστούν μετατροπές ή θα κατεδαφιστούν στην περίπτωσή που η διατήρησή τους κριθεί αδύνατη ή οικονομικά ασύμφορη.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τον κτιριακό πλούτο, θα εφαρμοστεί πρόγραμμα διαχείρισης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που θα ξεκινά από την ενιαία καταγραφή των χαρακτηρισμένων μνημείων και διατηρητέων κτιρίων από τα υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, θα εντοπίζει κτίρια με ειδικό αρχιτεκτονικό ή ιστορικό ενδιαφέρον, αλλά και επικίνδυνα και εγκαταλελειμμένα κτίρια.

Οι αστικές αναπλάσεις δε θα περιορίζονται στην αθηναϊκή πραγματικότητα, αλλά θα αφορούν πόλεις σε όλη την επικράτεια, ενώ θα βάλουν στη ζωή μας καινούριους όρους, όπως αυτοί του «αστικού βελονισμού» ή των transit malls.

Ο «αστικός βελονισμός» περιλαμβάνει ήπιες και χαμηλού κόστους παρεμβάσεις που στόχο θα έχουν μεταξύ άλλων και τη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής, ενώ τα transit malls, είναι αρτηρίες στα κέντρα αστικών περιοχών με εμπορικές χρήσεις που θα μετατραπούν σε οδούς, στις οποίες θα επιτρέπεται η κίνηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και των οχημάτων έκτακτης ανάγκης, αλλά θα είναι ανεπιθύμητα τα υπόλοιπα μηχανοκίνητα οχήματα. Στόχος είναι να διευκολυνθεί η κίνηση πεζών, ποδηλατών και χρηστών οχημάτων μικροκινητικότητας, όπως τα πατίνια.

Ο σχεδιασμός θα μπορεί να περιλαμβάνει και τη δημιουργία ευρύτερων περιοχών ήπιας κυκλοφορίας, με αλλαγή της λειτουργίας και του χαρακτήρα των εσωτερικών οδών, κατάργηση ή περιορισμό της στάθμευσης των ΙΧ αυτοκινήτων, εναλλακτική διαχείριση της παρόδιας στάθμευσης για τους κατοίκους, προώθηση της ήπιας μετακίνησης, κλπ.

Τις αναπλάσεις θα αναλαμβάνει ο δήμος ή η Περιφέρεια και παρά το γεγονός ότι σε αυτές μπορεί να εντάσσονται και πρωτοβουλίες που θα μπορούν να αλλάζουν ριζικά τη φυσιογνωμία μιας περιοχής, θα υποστηρίζονται και οι ήπιες αναπλάσεις με δράσεις για την αισθητική, λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, των κοινόχρηστων χώρων, των κοινωνικών υποδομών, των χώρων πρασίνου και των χαρακτηριστικών ή προστατευόμενων στοιχείων του φυσικού και του πολιτισμικού περιβάλλοντος, χωρίς ριζικές παρεμβάσεις στον αστικό ιστό.

Στις ήπιες δράσεις εντάσσεται και ο Αστικός Βελονισμός, που περιορίζεται σε παρεμβάσεις που μπορεί να είναι μόνιμες ή ακόμα και προσωρινού χαρακτήρα σε μεμονωμένα κτίρια, κτιριακά σύνολα ή ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, σε μεμονωμένους ή μικρής έκτασης αδόμητους χώρους, σε κοινόχρηστους χώρους ή χώρους πρασίνου.

Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί σε δράσεις ευαισθητοποίησης των πολιτών στην περιοχή ανάπλασης με στόχο τον περιορισμό της χρήσης του ΙΧ, ενώ θα ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις για τη δημιουργία υπαίθριων χώρων και κτιρίων στάθμευσης, αφενός στους περιμετρικούς σταθμούς της δημόσιας συγκοινωνίας αφετέρου στις περιοχές κατοικίας.