Ο Γολγοθάς των νεφροπαθών στον απόηχο της μεταμόσχευσης του Ιαβέρη

Συγκίνηση προκάλεσε η κίνηση του γνωστού οδηγού αγώνων αυτοκινήτου «Ιαβέρη» να προσφέρει το ένα του νεφρό στον γιο του, ο οποίος -μέχρι πριν από λίγο καιρό- υποβαλλόταν σε αιμοκαθάρσεις.

«Είμαι πάρα πολύ χαρούμενος, πολύ συγκινημένος, είμαι πάρα πολύ τυχερός που έχω έναν πατέρα που όχι μόνο σε εμένα θα έδινε ένα νεφρό, αλλά και σε έναν φίλο του καλό – στις 15 Δεκεμβρίου ξαναγεννήθηκα», είπε ο Κωνσταντίνος Μαρκουΐζος. Αντίστοιχα, ο Τάσος Μαρκουΐζος, ο «Ιαβέρης», δήλωσε: «Περιμένω πάνω από 4 χρόνια αυτή τη στιγμή. Και το σκεφτόμουν τη στιγμή που θα κοιμόμουν κατά τη νάρκωση και θα ξύπναγα και θα ήξερα ότι ο Κωνσταντίνος έχει πάρει ένα νεφρό και τον βοηθά να επανέλθει, να αναγεννηθεί».

Αυτή τη σκέψη και αυτή την αναμονή έχουν, καθημερινά, εδώ και πολλά χρόνια, και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι στη χώρα μας. Ένας από εκείνους είναι και ο Νίκος Χατζηγεωργίου ο οποίος μίλησε στο ethnos.gr για τη μεταμόσχευση, περιμένοντας -εδώ και… εννέα χρόνια- να βρεθεί νεφρό για εκείνον. Μέχρι τότε υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση -αποκαλείται και «τεχνητός νεφρός»- τρεις φορές την εβδομάδα και μας είπε όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με αυτό το μεγάλο ζήτημα.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από το βασικό: η αποστολή των νεφρών είναι να φιλτράρουν το αίμα, να αφαιρούν από την κυκλοφορία του αίματος τις άχρηστες ουσίες και να παράγουν τα ούρα τα οποία διοχετεύονται -διαμέσου των ουρητήρων- προς την ουροδόχο κύστη και αποβάλλονται περνώντας από την ουρήθρα. Οι νεφροί παράγουν επίσης ορμόνες, οι οποίες υπέχουν σημαντικό ρόλο στον οργανισμό. Μία από αυτές είναι η ερυθροποιητίνη, η οποία προάγει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοσφαιρίνης από τον μυελό των οστών.

Μία από τις πλάνες που έχουν οι περισσότεροι για το θέμα είναι εκείνη που τείνει να θυμίζει αστικό μύθο: «για να έχεις πρόβλημα στη νεφρική λειτουργία σου, λογικά πίνεις πολύ αλκοόλ». Μπορεί να συμβεί, όντως, εξ αυτού, αλλά η χρόνια νεφρική νόσος τελικού σταδίου μπορεί και να μην προέλθει λόγω του ποτού. Επίσης, δεν σημαίνει ότι εάν κάποιος πίνει πολύ νερό εξαλείφει την περίπτωση να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα υγείας.

Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να τονιστεί πως η μεταμόσχευση δεν είναι η απόλυτη θεραπεία για τη νεφρική ανεπάρκεια - απλώς ένας εξαιρετικός τρόπος αντιμετώπισής της. Η λήψη φαρμάκων είναι απαραίτητη ακόμη και μετά τη μεταμόσχευση, αλλά εννοείται ότι, για τους περισσότερους, η μεταμόσχευση παρέχει ανεξαρτησία από την εξωνεφρική κάθαρση και δυνατότητα για μια φυσιολογική ζωή.

Σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, επειδή οι νεφροί αδυνατούν πλέον να καθαρίζουν το αίμα, η επιβίωση εξαρτάται από τις θεραπευτικές μεθόδους που επιτρέπουν την κάθαρση του αίματος από τις τοξικές ουσίες που συσσωρεύονται στον οργανισμό τους. Οι μέθοδοι αυτές είναι η αιμοκάθαρση, η περιτοναϊκή κάθαρση και η μεταμόσχευση νεφρού.

-Στην αιμοκάθαρση, το κυκλοφορικό σύστημα του ασθενούς συνδέεται με τη βοήθεια αρτηριοφλεβικής αναστόμωσης με μηχανή η οποία αναλαμβάνει την κάθαρση του αίματος, από τις τοξικές και άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού οι οποίες πρέπει να αποβληθούν.

-Στην περιτοναϊκή κάθαρση χρησιμοποιείται η περιτοναϊκή κοιλότητα της κοιλιάς για τη μεταφορά των αποβλήτων του μεταβολισμού από το αίμα, προς ένα ειδικό υγρό. Αυτό, αρχικά, εισάγεται στην κοιλιά και στη συνέχεια εξάγεται μεταφέροντας μαζί του τις τοξικές ουσίες.   

-Η μεταμόσχευση νεφρού καθιστά την αιμοκάθαρση αχρείαστη. Ο υγιής νεφρός του δότη αναλαμβάνει τη λειτουργία κάθαρσης του αίματος.

Ο κ. Χατζηγεωργίου υπογραμμίζει ότι οι νεφροί που δωρίζονται για σκοπούς μεταμόσχευσης μπορεί να προέρχονται από δότες που απεβίωσαν ή από ζώντες δότες. Για να αποφασισθεί ότι ένας νεφρός από κάποιον δότη είναι κατάλληλος για ένα συγκεκριμένο ασθενή, πρέπει να γίνουν εξειδικευμένα τεστ. Βέβαια, υπάρχουν πολλοί ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια που χρήζουν μεταμόσχευσης, ενώ ο αριθμός των οργάνων που δωρίζονται για μεταμόσχευση είναι περιορισμένος. Πολύ περιορισμένος. Έτσι, ο χρόνος αναμονής για μεταμόσχευση με νεφρό από δότη που μόλις απεβίωσε μπορεί να είναι μεγάλος.

Όσοι δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα (δεν έχουν συγγενείς α΄ βαθμού ή δεν υπάρχει ιστοσυμβατότητα), παίρνουν σειρά στη λίστα αναμονής για πτωματικό δότη. Επί πολλά χρόνια είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλονται -μέρα παρά μέρα- στη διαδικασία της αιμοκάθαρσης με τεχνητό νεφρό (σύνδεση με το μηχάνημα για τουλάχιστον 4 - 5 ώρες τη φορά), μια διαδικασία επώδυνη, η οποία περιγράφεται από τον συνομιλητή μας ως ένας «Γολγοθάς». Και η πιθανότητα επιστροφής στο «μηχάνημα» είναι μεγάλη και για τους μεταμοσχευθέντες, καθώς ακόμα και έπειτα από είκοσι χρόνια ο οργανισμός μπορεί να απορρίψει το μόσχευμα.

Για την αποτροπή της απόρριψης του μεταμοσχευμένου νεφρού, ο ασθενής πρέπει να παίρνει φάρμακα ανοσοκατασταλτικά. Η ανάγκη λήψης τους δεν υπάρχει παρά μόνο στις περιπτώσεις όπου ο ασθενής είναι ταυτόσημος δίδυμος με τον δότη (μονοζυγοτικοί δίδυμοι). Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μειώνουν τις λειτουργικές δυνατότητες του συστήματος άμυνας του οργανισμού, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει το μεταμοσχευμένο νεφρό ως ξένο σώμα και αντιδρά με στόχο να το αποβάλει. Αλλά όποιος κάνει τη μεταμόσχευση, ποτέ δεν σταματά να ελπίζει.

Δεν σταματούν να ελπίζουν και, περίπου, 10.000 Έλληνες οι οποίοι βιώνουν τη βάσανο της αιμοκάθαρσης ή της περιτοναϊκής κάθαρσης. Το θέμα είναι ότι από αυτούς μεταμόσχευση μπορεί να κάνει, περίπου, το 20%. Στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), ωστόσο, βρίσκονται περίπου 850 νεφροπαθείς. Η απογοήτευση από τη μακρόχρονη αναμονή είναι τόσο μεγάλη όπου πολλοί δεν εγγράφονται καν και ζουν χάρη στην αιμοκάθαρση.

Ο Νίκος Χατζηγεωργίου επισημαίνει ότι σε όλα τα παραπάνω έχει να αντιμετωπίσει και ένα ανάλγητο κράτος το οποίο τον υποχρεώνει να στέκεται, κάθε μήνα, σε ατελείωτες ουρές στον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. (Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας) -επί δύο ώρες, κάθε φορά- προκειμένου να καταθέσει τα σχετικά χαρτιά και να πάρει επιστροφές χρημάτων, επειδή για χρόνια ήταν ασφαλισμένος και πλήρωνε βαρύτατες εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Μη νομίζετε, όμως, πως παίρνει πίσω όλα όσα πληρώνει αφού τον μήνα δίνει εκατό ευρώ συμμετοχή για τα φάρμακα που πρέπει να παίρνει. Την ίδια στιγμή, ο κ. Χατζηγεωργίου ανησυχεί ότι δεν θα του δίνουν τα 360 ευρώ κάθε μήνα για την προσεγμένη διατροφή που πρέπει να κάνει, αφού κυκλοφορεί έντονα η φήμη ότι η κυβέρνηση συζητά να περικόψει τα προνοιακά επιδόματα.  

«Όποιος δεν έχει μπει σε μονάδα τεχνητού νεφρού δεν καταλαβαίνει τι περνάμε», λέει με πίκρα αλλά και γενναιότητα ο κ. Χατζηγεωργίου, ενώ εύχεται «να μην το ζήσει κανείς», περιμένοντας από τον αρμόδιο υπουργό ουσιαστικές πράξεις και όχι φιλικά χτυπήματα στην πλάτη των νεφροπαθών υπό την ευχή «όλα θα πάνε καλά».    

Στη συζήτησή μας ο κ. Χατζηγεωργίου δακρύζει αρκετές φορές για τα όσα ζει, ειδικά όταν αναφέρεται σε άλλους νεφροπαθείς, στους «συναθλητές του, όπως ο ίδιος μας λέει. Πρόκειται για μια βαθιά, ειλικρινή συγκίνηση, ενός ανθρώπου που παλεύει να ζήσει, όπως και οι υπόλοιποι, «κανονικά, περιμένοντας ένα νεφρό για μεταμόσχευση»...