79 χρόνια πριν: Ενας τσολιάς στο περιοδικό “Life”

Το αμερικανικό περιοδικό «Life» στο εξώφυλλό του παρουσίαζε σημαντικά πρόσωπα και ιστορικά καρέ από τον πλανήτη. Ωστόσο, ένα από αυτά τα εξώφυλλα είναι εμβληματικό για τους Έλληνες: στο τεύχος της 16ης Δεκεμβρίου 1940 υπάρχει η φωτογραφία ενός ευζώνου.

Δεν είχαν περάσει δύο μήνες από την 28η Οκτωβρίου, το «Όχι» στους Ιταλούς και τις ηρωικές μάχες στο αλβανικό μέτωπο. Η ελληνική ανδρεία συζητήθηκε παγκοσμίως και ο τσολιάς αποτέλεσε σύμβολο γενναιότητας - αν και τότε οι Έλληνες στρατιώτες δεν φορούσαν φουστανέλα.

Η ιστορία τής Προεδρικής Φρουράς ξεκινά στις 12 Δεκεμβρίου 1868 ως μάχιμο-τελετουργικό άγημα. Το 1914 συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά και οι εύζωνοι έγιναν σύμβολο ανδρείας στους Βαλκανικούς Πολέμους. Η αυτοθυσία τους συνεχίστηκε και στις υπόλοιπες ένοπλες συγκρούσεις του 20ού αιώνα - Μικρασιατική Εκστρατεία, Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Έτσι, οι εύζωνες μπήκαν στη συνείδηση του ελληνικού λαού ως ήρωες, το φέσι (από την τουρκική «fes») δεν σχετιζόταν τότε με χρέη ή μέθη, αλλά με ανδραγαθήματα που φορούσαν τσαρούχια - επίσης τουρκικής προέλευσης (caruk), το σανδάλι με πέτσινη σόλα.

Μεταπολεμικά, η έννοια «τσολιάς» αμαυρώθηκε εξαιτίας των Ταγμάτων Ασφαλείας («Γερμανοτσολιάδες») ωστόσο, σήμερα, εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο γενναιότητας.

Η στολή του ευζώνου αποτελείται από τη φέρμελη (είδος μπέρτας), το μεϊντάνι (γιλέκο κεντητό), τις περικνημίδες, την κάπα. Σημείο αναφοράς η φουστανέλα, η οποία παίρνει το όνομά της από το ιταλικό βαμβακερό ύφασμα “Fustagno”. Έχει 400 πτυχές, όσα και τα χρόνια της τουρκοκρατίας, ενώ το λευκό συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών αγώνων.

Τη λέξη «εύζωνος» τη συναντούμε στα έργα του Ομήρου και αναφέρεται στους στρατιώτες που ήταν καλά ζωσμένοι (ευ+ζώνες). Αργότερα, η προσωνυμία «εύζωνος» έγινε ταυτόσημη με την ονομασία «τσολιάς» -αυτός που φορούσε ευτελή ενδυμασία, από τσόλια- και αναφερόταν στους ορεσίβιους.

Πολλές πράξεις ηρωισμού των ευζώνων θα μείνουν άγνωστες. Η πιο γνωστή έχει ως πρωταγωνιστή τον  Κωνσταντίνο Κουκίδη ο οποίος -κατά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα- ήταν φρουρός της ελληνικής σημαίας στην Ακρόπολη. Όταν οι Γερμανοί ανέβαιναν στον Ιερό Βράχο για να υψώσουν τη σημαία τους, τυλίχθηκε με τη γαλανόλευκη και έπεσε στο κενό, για να μην πέσει το ιερό πανί στα χέρια τους. Αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι όλο αυτό ανήκει στη σφαίρα του μύθου.

Το βέβαιο είναι ότι ποτέ δεν μάθαμε το όνομα του τσολιά που έγινε εξώφυλλο στο «Life», στις 16 Δεκεμβρίου 1940. 

Γεια σου, τσολιά μου…