Το άγνωστο αεροπορικό δυστύχημα πολωνικού σκάφους στη Μαλακάσα και το θαύμα σωτηρίας νεονύμφων

Είναι από τα πλέον άγνωστα αεροπορικά δυστυχήματα που έχουν γίνει στην Ελλάδα και από τα πρώτα - αν όχι το πρώτο - που καταγράφηκε σε πτήση επιβατικού αεροσκάφους στους πρόποδες της Πάρνηθας και συγκεκριμένα στη Μαλακάσα. Χθες συμπληρώθηκαν 84 χρόνια από εκείνο το απομεσήμερο της 1ης Δεκεμβρίου που κατά σύμπτωση ήταν και πάλι ημέρα Τρίτη.

Ο καιρός ήταν συννεφιασμένος, οι κάτοικοι του μικρού χωριού της  Μαλακάσας χωρίς τις γεωργικές ασχολίες είχαν αρχίσει την χειμερινή ξεκούραση. Οι γυναίκες στο σπίτι, οι άνδρες στους καφενέδες για χαρτάκι, τάβλι και κουβεντολόι. Την ησυχία διαπέρασε ο δυνατός βόμβος των κινητήρων ενός αεροπλάνου  που πετούσε ασυνήθιστα  χαμηλά και έβγαλε τον κόσμο του χωριού στους δρόμους.

«Θα χτυπήσει στο Μπελέτσι»

Σημειώστε πως βρισκόμαστε στο 1936 και οι πτήσεις αεροσκαφών δεν ήταν μία συνηθισμένη περίπτωση για τους κατοίκους των πόλεων, πολύ περισσότερο για τους κατοίκους του μικρού και ήσυχου χωριού της Μαλακάσας οι οποίοι βέβαια είχαν την τύχη να βρίσκονται στο πέρασμα τόσο της σιδηροδρομικής γραμμής που ένωνε την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη όσο και στο πέρασμα που οδηγούσε μέσω του δρόμου του Αγίου Μερκουρίου στο αεροδρόμιο του Τατοΐου που τότε ήταν το αεροδρόμιο της Αθήνας. Κάποιος φώναξε μέσα στο χαμό:  «Εάν δεν πάρει την γραμμή (σ.σ. εννοούσε τη γραμμή του σιδηροδρόμου που υπάρχει μέχρι και σήμερα), θα χτυπήσει στο Μπελέτσι (σ.σ. το βουνό που βρίσκεται η ομώνυμη τεχνητή λίμνη πάνω από τις Αφίδνες και την Ιππποκράτειο Πολιτεία και αποτελεί μέρος του συνολικού όγκου του όρους Πάρνηθα)».

Η συντριβή του αεροσκάφους

Η σκέψη του δυστυχώς δεν άργησε να επιβεβαιωθεί. Ένας δυνατός κρότος τους έδωσε να καταλάβουν ότι το αεροπλάνο είχε συντριβεί... Η αντίδραση τους ήταν άμεση. Οι πιο νέοι άρχισαν να τρέχουν  προς το βουνό. Γρήγορα πέρασαν την σιδηροδρομική γραμμή και  εντόπισαν τσακισμένο το αεροπλάνο. Τα φτερά του αεροπλάνου είχαν προηγουμένως «θερίσει» πολλά πεύκα ελαττώνοντας έτσι την δύναμη της πρόσκρουσης. Αυτός ήταν και ο παράγοντας που έσωσε όλους τους επιβάτες εκτός του πιλότου. Στην ουσία ήταν μια ανώμαλη πτώση στη δασώδη   πλαγιά του βουνού. Η άτρακτος έμεινε άθικτη, οι επιβάτες παρέμεναν μέσα στο αεροπλάνο.

Οι έξι ηρωικοί χωρικοί

Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα και το αρχείο του Ιωάννη Λέκκα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας από τον Μιχάλη Ντάση και την σελίδα του Δήμου Ωρωπού στο facebook οι πρώτοι που έτρεξαν στο σημείο ήταν ο Δημήτρης Βάθης (πέθανε το 1963), Γεώργιος Γρυπαίος (+1975), Ελισάβετ Γρυπαίου (+1975), Δημήτρης Λέκκας (+1992), Γεώργιος Τσιώτας (+2007) και Ευάγγελος Βάθης (+2007).

Τους περίμεναν με όπλο

Οι εκπλήξεις είχαν και συνέχεια για τους χωρικούς της Μαλακάσας. Οι πρώτοι που έσπευσαν λαχανιασμένοι στο σημείο είδαν με ικανοποίηση την άτρακτο να έχει παραμείνει άθικτη αλλά προς απογοήτευση είδαν κάποιον από το αεροπλάνο να τους σημαδεύει με πιστόλι στο χέρι. Όπως τους είπε αργότερα φοβήθηκε πως πιθανόν να ήταν ληστές! Η Ελισάβετ Γρυπαίου από τη Μαλακάσα ήταν η πρώτη γυναίκα που έφτασε στο σημείο της πτώσης του αεροσκάφους για να ηρεμήσει τον τρομαγμένο επιβάτη του αεροπλάνου κουνούσε το μπουκάλι του οινοπνεύματος και ο άνδρας της τους έδειχνε το φορητό φαρμακείο ως ένδειξη των προθέσεων τους. Τελικά οι σοκαρισμένοι επιβάτες επείσθησαν πως οι χωρικοί είχαν έρθει με καλές προθέσεις για να τους βοηθήσουν και τότε άνοιξαν την πόρτα.

Η «ζούγκλα» της Μαλακάσας

Οι χωρικοί της Μαλακάσας με τα γεωργικά τους εργαλεία, κλαδευτήρες και πριόνια άνοιξαν τον χώρο γύρω από το αεροπλάνο διότι η βλάστηση ήταν οργιώδης. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως εκείνη την εποχή η Μαλακάσα ήταν ένα χωριό στη μέση της... ζούγκλας καθώς τα δάση δεν ήταν εύκολα προσπελάσιμα. Αργότερα τα αφάνισαν οι Ιταλοί και οι Γερμανοί βάζοντας φωτιές κατά την διάρκεια της κατοχής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η σωτηρία των νεονύμφων

Μετά από λίγα λεπτά βγήκαν πρώτοι από την άτρακτο το ζεύγος Ανδρέα και Άννας Τσακέλσκι, που ταξίδευαν για το γαμήλιο ταξίδι τους στην Αθήνα! Μετά κατέβασαν τους Ζάν Ζακόφσκι, Όλγα Θεοδορόβνα, Λενόν Λεστόν.

Με δυσκολία μετέφεραν τον τραυματισμένο συγκυβερνήτη - μηχανικό μέχρι τη σιδηροδρομική γραμμή. Είχε σπασμένο πόδι. Δυστυχώς οι εφημερίδες της εποχής δεν αναφέρουν το όνομα του. Τον άτυχο κυβερνήτη Ιωσήφ Μπαργκέλ, μοναδικό θανόντα της πτήσης τον άφησαν στο αεροπλάνο.

Οι εργάτες της ομάδας συντήρησης των γραμμών άναψαν φωτιά πάνω στις ράγες για να σταματήσουν το πρώτο τρένο. Έτσι το πρώτο διερχόμενο τρένο σταμάτησε και μετέφεραν τους διασωθέντες στον σταθμό Δεκέλεια, όπου τότε ήταν το αεροδρόμιο του Τατοΐου και σημείο αναφοράς της πτήσης. Οι κρατικές αρχές που στο μεταξύ ενημερώθηκαν φρόντισαν την φύλαξη του αεροπλάνου μεταφέροντας τη σορό του πιλότου την επόμενη ημέρα.

Η δωρεά των Πολωνών που χάθηκε στον πόλεμο

Οι μέρες κύλησαν. Το κατεστραμμένο αεροπλάνο μεταφέρθηκε τμηματικά στο χωριό της Μαλακάσας. Η πολωνική πρεσβεία στην Αθήνα που από την πρώτη στιγμή είχε εμπλακεί στην υπόθεση προέβη σε πλειστηριασμό του αεροπλάνου και το ποσό των 40,000 δραχμών που εισέπραξε,το δώρησε στο χωριό της Μαλακάσας για να χτιστεί σχολείο. Ωστόσο αυτό δεν έγινε καθώς στο μεταξύ ακολούθησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όπου μεταξύ άλλων εκμηδένισε την αξία των χρημάτων και το σχολείο παρέμεινε όνειρο για πολλά χρόνια.

Με την φροντίδα της πολωνικής πρεσβείας φιλοτεχνήθηκε μαρμάρινο μνημείο - σταυρός στη μνήμη του νεκρού πιλότου. Η μεταφορά του μνημείου έγινε με το τρένο από την Αθήνα το σταθμό στη Μαλακάσα. Από εκεί με ζώα των χωρικών λόγω του δύσβατου της περιοχής μεταφέρθηκε στο σημείο της συντριβής όπου μέχρι και σήμερα υπάρχει αλλά βρίσκεται σε δύσβατο σημείο και ελάχιστοι γνωρίζουν την ακριβή τοποθεσία του και αναμένεται να γίνουν προσπάθειες να αναδειχτεί και να ανοιχτεί μεγαλύτερο μονοπάτι.

* Οι πληροφορίες είναι από το αρχείο του Ιωάννη Λέκκα, και αναδημοσιεύτηκαν από τον Μιχάλη Ντάση και τη σελίδα στο facebook του Δήμου Ωρωπού.