Μαραθώνιος στρατηγικής και πολιτικής αντοχής

Η επικαιρότητα κινείται ταχύτατα. Όμως η πραγματικότητα δεν μας αφήνει στιγμή ήσυχους ώστε να κατανοήσουμε τις σημαντικές στιγμές μέσα στις οποίες ζούμε. Πανδημία, σεισμοί, πόλεμοι, καταστροφές, νεκροί, τραυματίες, συνάνθρωποι χωρίς αύριο, μία κοινωνία διεθνώς ανήμπορη να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις της εποχής. Ικανή όμως να σχοινοβατεί για να στηρίξει την οικονομία, την ελπίδα στο αύριο, ακυρώνοντας μέχρι τώρα με τεράστιες θυσίες και πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό κόπο, μία γενικευμένη σύγκρουση. 

Οι περιφερειακές συγκρούσεις αυξάνονται επικίνδυνα. Δυνάμεις που μπορούν να μείνουν αμέτοχες προτιμούν να εμπλέκονται χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στην πρόκληση της κινητοποίησης στρατών και πολεμικών μηχανισμών. Συμμετέχουν με την προσδοκία να σηματοδοτήσουν διεθνή ρόλο χωρίς να ενδιαφέρονται για τους στρατιώτες που στέλνουν τροφή στην κρεατομηχανή του θεού Άρη. Δεν νοιάζονται για τους ανθρώπους, τα παράπλευρα θύματα, την οικονομική και κοινωνική καταστροφή, γιατί στην ξεπεσμένη πολιτική τους ανάλυση που προέρχεται από άλλους αιώνες και ελλιπή  παιδεία, θρησκευτικού και κοινωνικού σκοταδισμού, μοναδική αξία είναι η ισχύς των όπλων, των μηχανών πολέμου, παραδοσιακών ή και ρομποτικών. Εκεί στέκεται και η Τουρκία του Προέδρου Ερντογάν. Μετρά τους νεκρούς στα πεδία της Συρίας, της Λιβύης, του Αζερμπαϊτζάν, του Εγκέλαδου. Δεν απολογείται σε κανέναν. Ένας εξουθενωμένος, υπάκουος λαός που αρκείται σε ένα πιλάφι με λίγα ρεβίθια και στο ψωμί που κρεμάνε έξω από τα αρτοποιεία για τους φτωχούς δεν απαιτεί από τους κυβερνήτες του απολογισμό. Φέρουν στο κύτταρο τους την υπακοή στον ηγέτη. Κυρίως όταν αυτός είναι αυταρχικός, εξουσιάζει απόλυτα την καθημερινότητα του υποσχόμενος δόξα σε κάθε "μάρτυρα" και φυλακή σε κάθε αντιφρονούντα, ο πολίτης της Τουρκίας εμποδίζεται βίαια και απολυταρχικά ακόμη και να σκεφθεί. Δεν του έχει μείνει τίποτε, μόνη ελπίδα ένα Ισλάμ που και εκεί δεν γνωρίζει αν αυτό που του αρμόζει είναι το Κεμαλικό, το Γκιουλενικό, το σαλαφιτικό, το σουφιστικό, το σουνητικό του Αλ Αζχάρ, της Σχολής της Βαγδάτης, το Ουαχαμπιστικό, των Αδελφών Μουσουλμάνων ή το σιητικό. 

Σουνήτες, Κούρδοι και Αλεβήτες είναι πολύ μεγάλες θρησκευτικές ομάδες στην Τουρκία, εύπλαστες, εύκολες να προσεγγισθούν από χώρες οικονομικά ισχυρές γιατί ακόμα αναζητούν ταυτότητα θρησκευτική και ταυτόχρονα εθνική. Ο Κεμαλισμός είχε λύσει το πρόβλημα, ο Πρόεδρος Ερντογάν το επανέφερε και δημιούργησε στην τουρκική κοινωνία ένα τεράστιο χάσμα όπως επιβεβαιώνεται και από το αποτέλεσμα της Προεδρικής του εκλογής. Το πραξικόπημα, πηγαίο ή καθοδηγούμενο, ανέδειξε το διχασμό. Σήμερα ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί να δομήσει ένα στρατιωτικοθρησκευτικό καθεστώς και αποτυγχάνει, επειδή οι στρατιωτικές κεμαλιστικές δομές είναι στέρεες με ισχυρότατο Μετοχικό Ταμείο που ενεργεί ως κεφαλαιοκράτης- εργοδότης που ανταγωνίζεται την Ισλαμική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα της σαρία, μέχρι όλα αυτά να βρούνε το σημείο ισορροπίας, εάν είναι εφικτό, μεταξύ Κεμαλισμού και Ισλάμ. Επειδή ο Τούρκος ηγέτης γνωρίζει ότι απαιτείται χρόνος για να καταγράψει την ιστορική του υστεροφημία σύρει τη χώρα και το λαό σε περιπέτειες ταμπουρωμένος στην προστασία του Προεδρικού Μεγάρου στην Άγκυρα. Αγωνιά μόνο για την επανεκλογή του και αδιαφορεί για τα πάντα. Ο κ. Ερντογάν συγκρούεται σήμερα πολιτικά, θρησκευτικά και οικονομικά, με την ΕΕ, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία επειδή θεωρεί ότι η οικονομική και γεωστρατηγική αλληλεξάρτηση δεν επιτρέπουν ανατροπές. Μπορεί πραγματικά αυτή η συνταγή γεωστρατηγικής προβολής να αποδεικνύεται μέχρι και αυτή τη στιγμή εξασφαλισμένη, αλλά τα δεδομένα  αλλάζουν ταχύτερα από τις  επιθυμίες των ηγετών. Η επίθεση του κορονοϊού, οι φυσικές καταστροφές, η αλλαγή γεωστρατηγικών συσχετισμών δεν προσμετρούν απλώς τις δυνατότητες των στιγμιαίων πολιτικών ηγεσιών , αλλά την αντοχή των συστημάτων σε όλες τις μακροχρόνιες προκλήσεις.

Μπορεί ο Πρόεδρος Πούτιν να μην αντέχει να παγώσει τους S400 ή το πυρηνικό του Ακουγιού όταν οι ΗΠΑ παγώνουν  προγράμματα παραγωγής των F-35 ή άλλες συμπαραγωγές, και προγραμματίζουν οριστική μεταστάθμευση δυνάμεων τους σε άλλες νατοϊκές ή μη νατοϊκές χώρες. Όμως και οι δύο υπερδυνάμεις δείχνουν ότι δεν θα αφήσουν να δημιουργηθούν κενά που θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί μονομερώς Μόσχα ή Ουάσιγκτον. Αντιθέτως αφήνουν να διαφανεί ότι και οι δύο , εξυπηρετώντας τα αποκλειστικά συμφέροντα και τις προοπτικές τους, διερευνούν κοινούς δρόμους που θα αναστείλουν την διείσδυση της Κίνας σε περιοχές που οι δύο έχουν οριοθετήσει ως πεδίο συμφερόντων τους προκειμένου να περάσουν ηγετικά σε ένα μελλοντικό σύστημα περισσοτέρων πόλων και δρώντων. Οι δευτερεύοντες παίκτες, Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ, χώρες του Κόλπου, μία νέα Μέση Ανατολή, προφανώς και έχουν τη θέση τους  που εξασφαλίζουν με την πολιτική που ασκούν. Σημαντικότερος μεταξύ όλων  θα αναδειχθεί όποιος εξασφαλίσει οφέλη για το λαό του ικανοποιητικότερα από αυτά που σήμερα προσπαθούν να του επιβάλουν οι περιφερειακές προκλήσεις. 

Αυτή τη στιγμή όπως εξελίσσονται όλα τα θέματα που μας αφορούν φαίνεται ότι η Τουρκία έχει διαπράξει τεράστιο πολιτικό λάθος με το θέμα των S-400. Το 1997 για την αγορά των S300 η τουρκική πολιτική ηγεσία επιχειρηματολογούσε προς τις ΗΠΑ ισχυριζόμενη ότι αποσταθεροποιείται το ΝΑΤΟ και ενισχύεται η ρωσική παρουσία στην Κύπρο, μη νατοϊκή χώρα, από την αγορά που πραγματοποιείτο στα πλαίσια του ενιαίου στρατηγικού δόγματος Ελλάδος-Κύπρου. Το βιβλίο των Μελέτη-Ιγνατίου: Η Συμφωνία που "γκρίζαρε" το Αιγαίο, δημοσιοποιεί πολλά τηλεγραφήματα αμερικανικών διπλωματικών αρχών που δείχνουν σήμερα ότι η Τουρκία κινείται πλέον ως ασυνεπής και ασταθής σύμμαχος. Η ρωσική πολιτική έχει συμφέρον να διατηρείται μέσα στο ΝΑΤΟ αυτό το πρόβλημα και προφανώς δεν θα παγώσει προγράμματα με την Τουρκία, όχι μόνο για γεωστρατηγική αξιοποίηση, αλλά και επειδή χρειάζεται την αποπληρωμή τους, κυρίως αν τα κεφάλαια των πληρωμών εμπλέκουν και Άραβες συμμάχους της Άγκυρας. Όλη η εξέλιξη στην ευρύτατη Ανατολική Μεσόγειο, Καύκασο, Βαλκάνια, Βόρεια Αφρική αναδεικνύει δυναμική τεραστίων διαστάσεων. Το διακύβευμα δεν περιορίζεται στη σχέση Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Τουρκίας. Το θέμα αφορά το μέλλον της Ευρώπης, του ΝΑΤΟ, της παραγωγής και των οδεύσεων ενεργειακών πόρων, της θέσης που διεκδικεί η Κίνα και τέλος της διατήρησης των ισορροπιών προς όφελος της Παγκόσμιας Ειρήνης. 

Η Ελλάδα δείχνει να αντιλαμβάνεται εγκαίρως και ορθά τη διάσταση και τη σημασία του τεραστίου αυτού θέματος που εξελίσσεται στην περιοχή μας. Με συνεργασίες, συμμαχίες και πολιτικές κινήσεις ήπιας ή και μεγάλης αξίας, με κίνδυνο πολλές φορές να δυσαρεστείται ο ελληνικός λαός, οι ελληνικές κυβερνήσεις αναλαμβάνουν μεγάλο πολιτικό κόστος ώστε με επιτυχία  να εξελίσσονται τα περιφερειακά προβλήματα, όσο αυτό είναι δυνατό, προς εκτόνωση. 

Όπως εγκαίρως έχει επισημανθεί ο δρόμος δεν είναι ταχύτητας, αλλά Μαραθώνιος, στρατηγικής και πολιτικής αντοχής.