Βία και Σεξουαλικότητα

Σχεδόν καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών κακοποίησης και βίας. Βέβαια το θλιβερό είναι ότι αυτά που μαθαίνουμε είναι ένα μικρό ποσοστό σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν στη πραγματικότητα. Στα θέματα της βίας λόγω φύλου συναντάμε τη σεξουαλική κακοποίηση, την ενδοοικογενειακή βία, την κακοποίηση στη σχέση, τη σεξουαλική παρενόχληση, τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Γιατί όμως τόσοι πολλοί άνθρωποι κακοποιούν, σωματικά, συναισθηματικά, λεκτικά, και με άλλους τρόπους, άλλους ανθρώπους; Γιατί κάποιοι κακοποιούν σεξουαλικά μικρά κορίτσια και αγόρια;

Βία είναι η επιβολή απόψεων, θέσεων, καταστάσεων από ένα άτομο σε άλλο, από μια κοινωνία σε μια άλλη κοινωνία ή από ένα κράτος σε ένα άλλο κράτος, χωρίς συναίνεση.

Η βία προσδιορίζεται ως το καταφύγιο του ισχυρού εντός εισαγωγικών και ο τρόμος του ανίσχυρου. Συνήθως αναπαράγουμε ότι έχουμε βιώσει. Επιρρεπείς στη βία είναι όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που παραμελήθηκαν ή κακοποιήθηκαν στην παιδική τους ηλικία, επειδή ακριβώς, αυτοί οι άνθρωποι, έτσι κι αλλιώς δεν είναι σχεδόν ποτέ σίγουροι για το αν πρέπει να θυμώσουν, επειδή ούτως ή άλλως, θεωρούν πως με έναν τρόπο τους αξίζει η κακοποίηση. Από την άλλη πλευρά οι θύτες δεν λειτουργούν απαραίτητα στην παρανομία, τις περισσότερες φορές είναι κι αυτοί άνθρωποι «της διπλανής πόρτας». Οι άνθρωποι που αναπαράγουν τη βία ως τρόπο συμπεριφοράς, έχουν υποστεί βία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτό είναι άλλοθι. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε πως το άτομο που δεν είναι βίαιο, δεν θα γίνει ξαφνικά βίαιο εξαιτίας μιας δύσκολης κατάστασης που μπορεί να αντιμετωπίζει. Ίσως να γίνει πιο επιθετικό, με συχνότερα ξεσπάσματα επιθετικής συμπεριφοράς, το άτομο που ήδη επιλέγει αυτόν τον τρόπο να σχετίζεται με τους άλλους.

Η σεξουαλικότητα πάλι είναι η αντανάκλαση του ενός από τα δύο βασικά ένστικτα, δηλαδή της επιβίωσης και της αναπαραγωγής, που έχει κάθε έμβιος οργανισμός, μαζί μ’ αυτούς κι εμείς οι άνθρωποι. Έτσι η σεξουαλικότητα είναι το κίνητρο που δημιουργήθηκε από τη φύση και την ανθρώπινη εξέλιξη, ώστε να προάγεται η αναπαραγωγή. Πού άραγε συναντιούνται οι δύο αυτοί καθοριστικοί παράγοντες, η βία και η σεξουαλικότητα, στη ζωή του καθενός μας; Συναντιούνται στο μονοπάτι της ικανοποίησης, της διαστροφικής μεν, αλλά της ικανοποίησης δε.

Από την άλλη εύλογα θα αναρωτιόταν κανείς γιατί να συναντιούνται αυτοί οι δύο παράγοντες; Γιατί κάτι που είναι συνδεδεμένο με τη ζωή και την εξέλιξη να συναντιέται με το φόβο και τη βία; Έχει χυθεί πολύ μελάνι πάνω σ’ αυτό το ερώτημα. Ολόκληρες κυρίαρχες ψυχολογικές θεωρίες έχουν ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα, όπως για παράδειγμα ένα σημαντικό κομμάτι της ψυχανάλυσης. Οι άνθρωποι κάνουμε μια πορεία από τη στιγμή που γεννιόμαστε, από την ανωριμότητα, σε αυτό που ονομάζουμε ωριμότητα. Η βία και οι παρορμητικές εκφράσεις (οι συμπεριφορές) είναι χαρακτηριστικά του ανώριμου ψυχισμού, ενώ η πιο ώριμη έκφραση δεν εμπεριέχει βία. Δηλαδή ο ανώριμος άνθρωπος προσπαθεί να πάρει την ικανοποίηση, ή γενικά στην αλληλεπίδρασή του καταφεύγει στη βία. Όταν αυτή η ανώριμη έκφραση υπεισέρχεται μέσα στο κομμάτι της ικανοποίησης μέσα από τη σεξουαλικότητα, κουβαλώντας όμως ανασφάλειες, φόβους, κόμπλεξ, τότε χρειάζεται τη βία για να μπορέσει να λάβει την αντίστοιχη ικανοποίηση. Αυτό αφορά τις λεγόμενες διαστροφικές σχέσεις. Πολλές φορές σε αυτού του είδους τις σχέσεις, τα όρια είναι δυσδιάκριτα, έτσι η βία απλώνεται και σε άλλες παραμέτρους της ζωής και εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα τη σωματική βία, τη ψυχολογική βία, την παθητική βία.

Επειδή σ’ αυτό το ταγκό της βίαιης έκφρασης χρειάζονται τουλάχιστον δύο, τους καθορίζουμε ως τον θύτη και ως το θύμα. Στον καθρέφτη μας άλλοτε θα αντικρίσουμε τον θύτη κι άλλοτε το θύμα. Το ζητούμενο είναι η μετουσίωση μιας προβληματικής δυναμικής από παράγοντα που λαμβάνει την ικανοποίηση μέσα από την καταστροφή και τον φόβο σε παράγοντα που μπορεί να λάβει την ικανοποίηση μέσα από την δημιουργία και την χαρά. Η επιδίωξη το να ευαισθητοποιηθεί το κοινωνικό σύνολο αναδεικνύει κάποιες προοπτικές περιορισμού του φαινομένου της βίας.