Μαµά, τι είναι η αγάπη;

της Άντζελας Ζιούτη

Για πολλούς η αγάπη µοιάζει µε την πείνα ή τη δίψα. Ενας χηµικός θα µας εξηγούσε εύκολα τη διαδικασία: ο εγκέφαλός µας απελευθερώνει έναν τεράστιο συνδυασµό ορµονών: φεροµόνες, ντοπαµίνη, νορεπινεφρίνη, σεροτονίνη, ωκυτοκίνη και βαζοπρεσίνη. Μια ετυµολογική υπόθεση είναι: ἄγαπω< αγα(ν) «πολύ» + πα- «προστατεύω» (από μια ρίζα *pa- «προστατεύω»), ήτοι από µια αρχική σηµασία «προστατεύω πολύ».

Αγάπη για τους γονείς, τον σύντροφο, το παιδί, την πατρίδα, τον Θεό. Την αγάπη τη νιώθεις. ∆εν την ορίζεις. Τη συναντάς απλώς σε πράξεις καλοσύνης, γενναιοδωρίας και αυτοθυσίας. Η αγάπη είναι το µόνο πράγµα στον κόσµο που όσο δίνεις δεν τελειώνει ποτέ. ∆εν µπορεί να αγοραστεί ή να πουληθεί. Η αγάπη δεν επιβάλλεται και δεν απαιτείται.

Ερχεται και φεύγει σαν ένα φαινόµενο της φύσης. Τον άνεµο και τη βροχή. Η αγάπη δεν θέτει όρους, διατάξεις, προϋποθέσεις ή κώδικες. Μας επισκέπτεται απρόσκλητη και µένει να ζεστάνει τις καρδιές µας. Η αγάπη δεν αφήνει περιθώρια για θυµό, θλίψη και πόνο. Η αγάπη δεν εκδικείται και δεν τιµωρεί. ∆εν ζητά ανταλλάγµατα και δεν αποστρέφεται τη βούληση. ∆εν αλλοιώνεται και δεν περιορίζεται.

Επιστηµονικά δίδεται η εξήγηση ότι η αγάπη είναι µια εξέλιξη του ενστίκτου επιβίωσης, που αρχικά είχε ως σκοπό να κρατήσει τους ανθρώπους κοντά, απέναντι σε απειλές, καθώς και να διευκολύνει τη συνέχιση του είδους µέσω της αναπαραγωγής. Η αγάπη έγινε θρησκεία.

Ο Ιησούς θεώρησε ότι ο µόνος τρόπος για να καταπολεµηθεί η βία ήταν όλοι οι άνθρωποι να δείξουν ο ένας στον άλλον αγάπη. Ετσι διακήρυττε: «Ἀγάπα τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτὸν» (Ματθ. κβ’, 37-39). Αυτό όµως δεν έφθανε. Η ύπαρξη της περιουσίας διαιρούσε τους ανθρώπους και γεννούσε τη ζηλοφθονία και την ανισότητα. «Εὐκοπώτερὸν ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ραφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν» (Λουκ ιη’, 25).

Και όπως ρωτάει ένα παιδάκι: Μαµά, τι είναι η αγάπη; Η αγάπη είναι σπουδαία, γιατί κάνει τα λουλούδια ν’ ανθίζουν και τα άστρα να βγαίνουν στον σκοτεινό ουρανό. Κάνει τους ανθρώπους να είναι δυνατοί, να µη φοβούνται το σκοτάδι.

Ή όπως είπε ο Ρώσος σκηνοθέτης Αντρέι Ταρκόφσκι: «Ο άνθρωπος είναι απασχοληµένος να κυνηγά φαντάσµατα και να προσκυνά είδωλα. Στο τέλος όλα καταλήγουν σ’ ένα και µάλιστα απλό στοιχείο, το µόνο στο οποίο µπορεί να υπολογίζει στη ζωή του: την ικανότητα να αγαπάει. Το στοιχείο αυτό µπορεί να αναπτυχθεί µες στην ψυχή και να γίνει ο υπέρτατος παράγοντας που καθορίζει το νόηµα της ζωής ενός ανθρώπου»