Αγία Σοφία και Λωζάνη...

Ποιον αµφισβητεί κατά κύριο λόγο ο Ερντογάν όταν απειλεί ότι θα µετατρέψει την Αγία Σοφία από µουσείο σε τζαµί; Η απάντηση είναι αυτονόητη: τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας Κεµάλ Ατατούρκ, µε απόφαση του οποίου το 1934 η Αγία Σοφία έγινε µουσείο. Η απάντηση είναι αυτονόητη γιατί έχει προηγηθεί η απαξίωση της Συνθήκης της Λωζάνης από τον Ερντογάν ως υποχώρησης, µια δηλαδή απαξίωση της απόφασης του Κεµάλ να την αποδεχθεί και να εξουσιοδοτήσει τον Ινονού να την υπογράψει.

Η έµµεση αλλά σαφής αποδοκιµασία στον Κεµάλ για τη Λωζάνη και την Αγία Σοφία επιτρέπει ταυτόχρονα τη συµµαχία µε το εθνικιστικό ΜΗΡ του Μπαχτ σελί και την απαξίωση του κεµαλικού CHP για τον χλιαρό πατριωτισµό του. Πρόκειται για µια επιλεκτική ανάγνωση της Ιστορίας, καθώς οι Κεµάλ - Ινονού υπέγραψαν τη Λωζάνη µε ανοιχτή τη διεκδίκηση της περιοχής της Μοσούλης που παρ’ ολίγον να οδηγήσει την Τουρκία σε πολεµική σύγκρουση µε τη Βρετανία. Το 1926 ο ιδρυτής της Νέας Τουρκίας κατάλαβε ότι η Λωζάνη δεν αναθεωρείται ούτε µπορεί να αµφισβητηθεί έµπρακτα, και έτσι αποδέχτηκε τα σύνορα της χώρας µε το υπό βρετανική τότε διοίκηση Ιράκ αποδεχόµενος σχετική απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών.

Η απόφασή του όµως για µετατροπή της Αγίας Σοφίας από τζαµί σε µουσείο σήµανε σε συµβολικό επίπεδο το κλείσιµο ενός κεφαλαίου αυτού του προσδιορισµού της τουρκικής ταυτότητας µε εθνικά-θρησκευτικά κριτήρια και το άνοιγµα του κεφαλαίου της αποκλειστικά κοσµικής εθνικής ταυτότητας κατά το πρότυπο της Δύσης. Τούτων λεχθέντων, είναι αξιοθαύµαστη η επιδεξιότητα µε την οποία ελίσσεται ο Ερντογάν για να αµφισβητήσει την κληρονοµιά του Κεµάλ και την ιστορική του υστεροφηµία χωρίς να βάλει ευθέως εναντίον του. Παρά ταύτα, υπάρχει µια παρακαταθήκη του Κεµάλ που καλό θα ήταν να θυµηθεί ο Ερντογάν: «Ειρήνη στον κόσµο, ειρήνη στη χώρα». Με άλλα λόγια, η µη εµπλοκή σε περιφερειακές εκτός συνόρων συγκρούσεις είναι προαπαιτούµενο για την εσωτερική σταθερότητα...