Ανθρώπινες και περιβαλλοντικές ήττες

Διάβασα στον τύπο προ ημερών ότι οι προοπτικές εξόρυξης τεράστιων ποσοτήτων υδρογονανθράκων νοτιοδυτικά των Χανίων, έξω από τις περιοχές που παρανόμως διεκδικεί η Τουρκία, είναι εξαιρετικές. Κατά εκτιμήσεις, το οικονομικό όφελος για τη χώρα στα ερχόμενα εκατό έτη θα είναι της τάξης του ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ. Είναι ενδιαφέρον ότι οι εκτιμήσεις αυτές μιλούν για εκατονταετία αν και η Ελλάδα έχει συμφωνήσει για ανθρακική ουδετερότητα έως το 2050.

Όταν στα οικονομικά και στα κοινωνικά ζητήματα αδυνατούμε να κάνουμε προβλέψεις ακόμη και για τον ερχόμενο μήνα, διερωτώμαι πώς μπορεί κανείς να προβλέπει οικονομικά οφέλη σε ορίζοντα εκατονταετίας.

Αλλά υπάρχει μια επιστήμη που μπορεί να προβλέπει μακριά στο μέλλον, η φυσική. Και η φυσική έχει προβλέψει ότι αν καίμε υδρογονάνθρακες στα επόμενα εκατό χρόνια θα κάψουμε και ολόκληρο τον πλανήτη μας. Η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων γνωρίζει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι αποδεδειγμένο γεγονός και ερμηνεύεται μόνο αν συνυπολογισθεί η παγίδευση της θερμότητας από τα αέρια του θερμοκηπίου με βασικό ένοχο τα ορυκτά καύσιμα. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία της κλιματικής αλλαγής είναι υπεκφυγή και ψευδοεπιστήμη.

Οι κλιματικές ακρότητες είναι ο κανόνας. Στο Γύθειο στις 23 Ιουλίου 2023 σημειώθηκε θερμοκρασία 46.4οC, τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου κάηκαν στον Έβρο 935.000 στρέμματα, τον Σεπτέμβριο η καταιγίδα Daniel μετέτρεψε 720,000 στρέμματα στη Θεσσαλία σε λίμνη καταστρέφοντας περιουσίες, προκαλώντας τον θάνατο σε 17 ανθρώπους και 140.000 οικόσιτα ζώα. Η Ελλάδα προτού εισπράξει ένα τρισεκατομμύριο ευρώ θα εισπράξει την κλιματική καταστροφή.

Τον Αύγουστο πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας στο Μάουι προκάλεσαν τον θάνατο σε 115 ανθρώπους ενώ στον Καναδά έκαψαν δάση έκτασης μιάμισης Ελλάδας. Ο Αμαζόνιος αντιμετωπίζει πρωτοφανή ξηρασία. Το 40% του τροπικού δάσους είναι υποβαθμισμένο λόγω κλίματος και ανθρώπινων δραστηριοτήτων με κίνδυνο να μετατραπεί σύντομα σε σαβάνα.

Πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Science Advances δείχνει ότι το ωκεάνιο θερμοαλατικό ρεύμα (προκαλείται από διαφορές της θερμοκρασίας και της πυκνότητας της θάλασσας) του Ατλαντικού έχει επιβραδυνθεί σημαντικά λόγω κλιματικής αλλαγής. Η πλήρης διακοπή του στις ερχόμενες δεκαετίες θα είναι μη αναστρέψιμη στη χρονική κλίμακα της ανθρώπινης ζωής και θα προκαλέσει άνοδο του Ατλαντικού κατά ένα μέτρο, περαιτέρω υπερθέρμανση του νοτίου ημισφαιρίου και ψύξη και ξηρασία στην Ευρώπη. Η ψύξη θα είναι ταχύτατη και θα υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες προσαρμογής, κατά τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης. Η λεγόμενη επιστήμη απόδοσης έχει αποδείξει ότι αυτά τα φαινόμενα είναι αποτελέσματα της κλιματικής υπερθέρμανσης.

Για όλα ευθύνεται η συμπεριφορά του ανθρώπου και η θρησκευτική πίστη του στην τυφλή ανάπτυξη και στη νεοφιλελεύθερη οικονομία, σύμφωνα με την οποία ο καπιταλισμός πρέπει να δρα ελεύθερος από κρατικές παρεμβάσεις σχετικές με την εργασία και το περιβάλλον, να επιβάλλει μικρή φορολογία στους πλουσίους και άλλα. Βεβαίως το κράτος καλείται να επέμβει όταν μεγάλες εταιρείες και τράπεζες χρεοκοπούν. Η οικονομία όμως δεν λειτουργεί έξω από το περιβάλλον σε αντίθεση με αυτά που διδάσκουν πολλές οικονομικές σχολές, οι οποίες εφαρμόζουν τη λεγόμενη διαμερισματοποίηση αγνοώντας την οικολογία. Ο κόσμος είναι ενιαίος. Οικονομία χωρίς περιβάλλον απ' όπου παίρνει πρώτες ύλες και αδειάζει απόβλητα δεν υφίσταται. Άλλα ενδεικτικά παραδείγματα σύνδεσης της οικονομίας με το περιβάλλον: Τα ποτάμια της Γερμανίας στεγνώνουν και επομένως το εμπόριο μέσω ποτάμιων διόδων μειώνεται με οικονομικές συνέπειες. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα μειώνουν τη γεωργική παραγωγή και προκαλούν άνοδο των τιμών. Η διώρυγα του Παναμά έχει χαμηλότερη στάθμη νερού λόγω ξηρασίας και άρα μικρότερο αριθμό πλοίων που διέρχονται. Πολλά πλοία κάνουν τον γύρο της Ν. Αμερικής με υψηλό κόστος.

Οι άνθρωποι πάντα είχαν την τάση να αποφεύγουν την πραγματικότητα του σύντομου βίου και τη βεβαιότητα του θανάτου. Πλούσιοι καταψύχουν τα σώματά τους για να τα αναστήσει αργότερα κάποια μελλοντική τεχνολογία. Πολλοί δημιουργούν μύθους ανωτερότητας απέναντι στη φύση και στον συνάνθρωπο. Κάποιοι θεωρούνται ανώτεροι λόγω κατάταξης μέσω δεικτών ποσοτικής επίδοσης όπως οι επιστήμονες ή οι ακραία πλούσιοι λόγω του αριθμού των δισεκατομμυρίων τους. Άλλοι λόγω καταγωγής όπως οι ευγενείς και οι γαλαζοαίματοι. Οπωσδήποτε ο άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο απέναντι στα άλλα είδη που δεν έχουν συναισθήματα και γνωστικές ικανότητες, έστω και αν η επιστήμη έχει αποδείξει το αντίθετο.

Οι κατηγοριοποιήσεις δημιουργούν μια κάποια ψευδαίσθηση επίγειας αθανασίας για τους νικητές. Αλλά κάθε νικητής χρειάζεται τους ηττημένους. Και υπάρχουν πολλοί από τους τελευταίους: οι άστεγοι, οι περίπου μισοί κάτοικοι της γης που ζουν με λιγότερα από 7 δολάρια την ημέρα, οι καταπιεσμένοι που ζουν στις 52 δικτατορικές ή αυταρχικές χώρες, τα είδη που εξαφανίζονται, το κλίμα που μεταβάλλεται ώστε οι πετρελαϊκές εταιρείες να υπερκερδίζουν. Ο τρόμος των νικητών είναι η πτώση από το βάθρο των ανώτερων στον καιάδα των ηττημένων. Η πραγματικότητα όμως είναι αυτή των θνητών? τίποτα περισσότερο. Με λίγη ταπεινοφροσύνη στον κόσμο θα μπορούσαμε να κληροδοτήσουμε έναν κατοικήσιμο πλανήτη στις ερχόμενες γενεές αντί να αναμένουμε τα τρισεκατομμύρια που θα μας σώσουν καίγοντάς τον.