Το εξωγήινο σκάκι έχει γενέθλια

Στις 5 ∆εκεµβρίου 2017 δηµοσιεύθηκε µια εντυπωσιακή είδηση: το δηµιούργηµα της τεχνητής νοηµοσύνης AlphaZero (ΑΖ) -της Google DeepMind- συνέτριψε το πρόγραµµα-πρωταθλητή κόσµου Stockfish µε 28-0 και 72 ισοπαλίες.

Το ΑΖ έµαθε σκάκι από µόνο του, σε εννέα ώρες! Αρχικά, οι προγραµµατιστές τού «έδειξαν» τους βασικούς κανόνες, κι αυτό «επιµορφώθηκε» παίζοντας µε τον «εαυτό» του 44.000.000 παρτίδες, χωρίς πρόσβαση στις γνωστές σκακιστικές βάσεις δεδοµένων.
Τα προγράµµατα, όπως το Stockfish 8 (µε αυτό οι κορυφαίοι γκρανµέτρ τσεκάρουν τις ιδέες τους και αναλύουν το παιχνίδι των αντιπάλων τους), εξελίχθηκαν επί δεκαετίες πριν φθάσουν στο σηµερινό τους επίπεδο.

Τροφοδοτήθηκαν µε εκατοµµύρια παρτίδες και θέσεις-κλειδιά. Η δύναµή τους βασίζεται στην υπολογιστική τους ισχύ. Όµως, ακόµη και σήµερα δεν «κατανοούν» πλήρως ορισµένα φινάλε ή θέσεις στρατηγικού χαρακτήρα. Για να γίνει κάποιος κορυφαίος σκακιστής (στους 30 πρώτους του κόσµου) χρειάζονται τουλάχιστον 10-12 χρόνια πολύωρης συστηµατικής καθηµερινής προπόνησης, µελέτης και φυσικής άσκησης, συν το ταλέντο.

Γι’ αυτό το σκάκι θεωρείται το κορυφαίο πνευµατικό άθληµα, το καύχηµα των ανθρώπων που το ταύτισαν (σωστά ή λάθος) µε την ανθρώπινη ευφυΐα, και πολλές άλλες δεξιότητες. Οι παγκόσµιοι πρωταθλητές του είναι ξεχωριστές προσωπικότητες και άτοµα µε µεγάλη αναγνωρισιµότητα. Από άλλον πλανήτη Η συντριπτική επικράτηση του AlphaZero εξέπληξε τους πάντες. Και όταν δόθηκαν στη δηµοσιότητα 10 παρτίδες του µατς, η έκπληξη µετατράπηκε σε σοκ.

Το παιχνίδι του AΖ ήταν ασύλληπτο: άψογη στρατηγική (θυσιάζοντας, συχνά, πιόνι για πιο γρήγορη ανάπτυξη και περιορισµό της κινητικότητας
των αντίπαλων κοµµατιών), εκπληκτικές εµπνεύσεις που αξιοποιούν πλήρως τη γεωµετρία της σκακιέρας και άψογη εκτέλεση. Σε κάποιες παρτίδες ο «αντίπαλος» οδηγήθηκε σε παθητικό παιχνίδι, σε κατάσταση zugzwang (δηλαδή πειθαναγκαστικές κινήσεις).

H προσέγγιση του παιχνιδιού του ΑΖ χαρακτηρίστηκε από την DeepMind «πιο ανθρώπινη στην αναζήτηση των βέλτιστων κινήσεων», εξετάζοντας «µόλις» 80.000 θέσεις το δευτερόλεπτο σε σχέση µε τις 70.000.000 του Stockfish 8. Η ανάλυση του ΑΖ γίνεται µέσω δικτύου νευρώνων και ενός αλγόριθµου εκµάθησης.

Η δήλωση του γκρανµέτρ Πίτερ Νίλσεν αναλυτή του Κάρλσεν- ήταν µοναδική: «Είχα πάντα την απορία τι σκάκι θα παίζει ένας εξωγήινος όταν έρθει κάποτε στη γη: τώρα ξέρω!»