Έρευνα για τη χρήση ψηφιακών μέσων στα σχολεία: Το επίπεδο των εκπαιδευτικών, τα προβλήματα και οι κίνδυνοι

Πολύ καλά επίπεδα δεξιοτήτων στην πληροφορική θεωρούν ότι έχουν οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, οι οποίοι, πάντως αναγνωρίζουν ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ της συνάφειας ορισμένων ικανοτήτων και της ικανότητας των σχολείων να τις προάγουν, όπως πρέπει και κρίνουν ανεπαρκείς τις σχετικές εκπαιδευτικές πολιτικές.

Διαπιστώνουν επίσης ότι δεξιότητες, όπως η υπευθυνότητα, η εξοικείωση με τα ψηφιακά μέσα, η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία θεωρούνται οι πιο σημαντικές σε μια ψηφιακή κοινωνία, αλλά τα σχολεία είναι μάλλον ανέτοιμα να τις προωθήσουν.

Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα, που διενεργήθηκε από την Ipsos για λογαριασμό του Ιδρύματος Vodafone και παρουσιάστηκε την Πέμπτη σε ειδική εκδήλωση, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί (75%) αναφέρουν ότι έχουν προχωρημένο επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων (επίπεδο ηγέτη-/ειδικού), ενώ μόνο το 24% θεωρεί τον εαυτό του αρχάριο ή άτομο με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων. Επιπλέον, στην πλειονότητά τους (76%) βαθμολογούν την Ποιότητα της Υποδομής πληροφορικής στα σχολεία τους ως μέτρια ή χαμηλή.

Ωστόσο, λιγότεροι από τους μισούς εκπαιδευτικούς (43%) θεωρούν ότι η υποστήριξη των σχολείων και των δασκάλων/καθηγητών μέσω των εκπαιδευτικών πολιτικών είναι επαρκής και περιμένουν πολύ περισσότερα προς αυτήν την κατεύθυνση, άποψη που επικρατεί και στις υπόλοιπες χώρες.

Σε σχέση με τις ήπιες δεξιότητες, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί θεωρούν τα σχολεία καλά προετοιμασμένα για να προωθήσουν εκείνες της υπευθυνότητας και της επικοινωνίας. Αντίθετα, διαπιστώνουν ελλείμματα στην προώθηση της αυτοργανωμένης μάθησης και του ψηφιακού εγγραμματισμού. Στα δύο αυτά θέματα, οι Έλληνες εκπαιδευτικοί βαθμολογούν τα σχολεία τους χειρότερα από τους συναδέλφους τους στην Ευρώπη, με την κατάσταση να είναι κάπως καλύτερη στα λύκεια, σύμφωνα με τους ίδιους τους καθηγητές.

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες εκπαιδευτικοί εμφανίζονται δεκτικοί σε μεγάλο βαθμό στο να συνεργαστούν με τους μαθητές, να μάθουν καινούργια πράγματα και να χρησιμοποιήσουν την ψηφιακή τεχνολογία για δημιουργία νέων τύπων εργασιών και υλικών εκπαίδευσης.

Σε αντίθεση με τους συναδέλφους τους στις άλλες χώρες οι Έλληνες εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους πολύ περισσότερο ως Συν-δημιουργών (39%), αναπτύσσοντας μεθόδους μάθησης και διδασκαλίας μαζί με τους μαθητές) παρά ως απλών μεταφορέων γνώσης (12%) θεωρώντας ότι ο ρόλος τους αυτός θα ενισχυθεί περισσότερο στο μέλλον.

Από την έρευνα προκύπτει ότι όσο πιο σίγουροι είναι οι εκπαιδευτικοί για τις ψηφιακές τους δεξιότητες τόσο πιο πιθανό είναι να αντιμετωπίσουν το σχολείο ως τον κύριο υπεύθυνο για την προετοιμασία των νέων ενόψει των τεχνικών απαιτήσεων ενός ψηφιακού μέλλοντος.

Οι κίνδυνοι

Σε σχέση με τους κινδύνους που εντοπίζουν από τις ψηφιακές τεχνολογίες, ανέφεραν κυρίως την αύξηση της έκθεσης σε αναξιόπιστες και παραπλανητικές πληροφορίες και την αποδυνάμωση άλλων δεξιοτήτων όπως π.χ. ο τρόπος γραψίματος. Φόβοι για υποβάθμιση του ρόλου των εκπαιδευτικών δεν αναφέρθηκαν ιδιαίτερα και κινήθηκαν σε αρκετά μικρότερο επίπεδο σε σχέση με τις άλλες χώρες.

Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι τα ψηφιακά μέσα δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να εντοπίζουν καλύτερες πηγές πληροφοριών και να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες. Ωστόσο, στην πλειονότητά τους αμφιβάλλουν για το εάν αυτά βελτιώνουν στην πραγματικότητα τις ακαδημαϊκές επιδόσεις τους. Επιπλέον, λιγότεροι από τους μισούς εκπαιδευτικούς θεωρούν επαρκή την πραγματική στήριξη του ψηφιακού εγγραμματισμού μέσω της εκπαιδευτικής πολιτικής, ενώ πολλοί εξ αυτών πιστεύουν ότι αυτή δεν επαρκεί για την επαρκή προετοιμασία των μαθητών για την αγορά εργασίας του αύριο. Για αυτό τον λόγο, τάσσονται στην συντριπτική τους πλειονότητα υπέρ των ανταλλαγών με άλλες χώρες και περιμένουν περισσότερες πρωτοβουλίες από πλευράς πολιτείας σε σχέση με τις ψηφιακές τεχνολογίες.

Ως κύρια πηγή πληροφόρησης γύρω από τις ψηφιακές τεχνολογίες αναφέρθηκε το διαδίκτυο/μέσα κοινωνικής δικτύωσης (75%) ακολουθούμενο από δίκτυα εκπαιδευτικών (68%) και σεμινάρια κατάρτισης (68%), σε ποσοστά πάνω από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο. Σε αντίθεση, το ίδιο το σχολείο αναφέρθηκε μόνο από το 26%, πολύ χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό Μ.Ο.

Στην πλειονότητά τους (71%), οι εκπαιδευτικοί έχουν παρακολουθήσει τουλάχιστον μία επίσημη δράση κατάρτισης για τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στη διδασκαλία -μάλιστα, οι μισοί (52%) έχουν συμμετάσχει σ’ αυτές περισσότερες από μία φορές. Ως επί το πλείστον, όμως αυτές αφορούσαν καθηγητές Λυκείου και λιγότερο Γυμνασίου, ενώ η συμμετοχή τους στις περισσότερες ήταν προαιρετική.

Παράλληλα, σχεδόν το ήμισυ των εκπαιδευτικών (45%) των εκπαιδευτικών δεν έχει λάβει μέρος σε καμία άτυπη δράση επαγγελματικής κατάρτισης για την ψηφιακή τεχνολογία τα τελευταία δύο χρόνια, τις οποίες πάντως φαίνεται ότι προτιμούν περισσότερο οι καθηγητές γυμνασίου.

Όσον αφορά τη θεματολογία των σεμιναρίων ως πιο ελκυστικά αναφέρθηκαν η ενσωμάτωση ψηφιακής τεχνολογίας στη διδασκαλία και τη διαδικασία μάθησης (45%) ακολουθούμενα από σεμινάρια για χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας σε μαθητές με ιδιαίτερες μαθησιακές ανάγκες (44%).

Αισθητά υψηλότερα από τις άλλες χώρες είναι τα ποσοστά των εκπαιδευτικών που αναφέρθηκαν σεμινάρια σχετικά με την προστασία δεδομένων και τα πνευματικά δικαιώματα χρήσης (27% έναντι 15%).

Οι νέες πρωτοβουλίες του Ιδρύματος Vodafone

Την έναρξη ενός νέου Εκπαιδευτικού Προγράμματος Σπουδών, σε συνεργασία με την ομάδα DAISSy του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), τον εκπαιδευτικό Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Επιστήμη Επικοινωνία (SciCo) και την Ελληνογερμανική Αγωγή, ανακοίνωσε το Ιδρυμα Vodafone.

Μέσω του νέου προγράμματος, διάρκειας 130 ωρών, οι επιμορφούμενοι θα λαμβάνουν πιστοποίηση καθώς και 5,2 ακαδημαϊκές μονάδες ECTS. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μελλοντικούς ή ενεργούς εκπαιδευτικούς και έχει ως στόχο να τους εισάγει στον κόσμο της STEAM εκπαίδευσης. Βασίζεται στην ομαδική εργασία και την ανάπτυξη της αναλυτικής σκέψης για την επίλυση αυθεντικών, σύνθετων συνδυαστικών προβλημάτων της σύγχρονης ζωής και απαντά στην αναγκαιότητα εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, προκειμένου να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για τη διδασκαλία θεμάτων STEM εκπαίδευσης και την διαμόρφωση ενός σύγχρονου, ελκυστικού μαθησιακού περιβάλλοντος STEM/STEAM προσεγγίσεων.

Με την ολοκλήρωση του Σύντομου Προγράμματος Σπουδών οι εκπαιδευόμενοι/ες θα είναι ικανοί να αξιοποιούν σύγχρονα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα μάθησης αλλά και νέες εκπαιδευτικές τεχνολογίες στην STE(A)M τάξη. Θα αναπτύξουν τις ψηφιακές και τις οριζόντιες δεξιότητες (21st century skills), τις σχετικές με την εκπαίδευση STE(Α)M ικανότητες, αλλά και τις πράσινες δεξιότητες (green skills) των ιδίων καθώς επίσης και των μαθητών και μαθητριών τους και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για ελκυστικές και ποιοτικά αναβαθμισμένες μαθησιακές εμπειρίες στη Δευτεροβάθμια τυπική και μη τυπική εκπαίδευση, προετοιμάζοντας τη μαθητική κοινότητα να ανταπεξέλθει στις υψηλές απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και αγοράς εργασίας.

Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, ενώ ακολούθησε δημόσια συζήτηση για το θέμα των ψηφιακών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση, στην οποία συμμετείχαν ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Vodafone Ελλάδας και πρεσβευτής του Ιδρύματος Vodafone Χάρης Μπρουμίδης, ο Διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab και πρεσβευτής του Ιδρύματος Vodafone, Μιχάλης Μπλέτσας, ο Καθηγητής, Κοσμήτορας Σχολής Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου o Αχιλλέας Καμέας και η Διάνα Βουτυράκου, Γενική Διευθύντρια και Συνιδρύτρια του Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού Unique Minds.

«Στη Vodafone πιστεύουμε ότι η τεχνολογία, η εκπαίδευση και η επιστημονική γνώση θα είναι ο καταλύτης της Ελλάδας για τα άλματα που θα κληθούμε να κάνουμε σήμερα και στο μέλλον. Και συμβάλλουμε σε αυτήν την προσπάθεια με ουσιαστικά προγράμματα και ενέργειες για την εξοικείωση των νέων με τις δεξιότητες STEM, υποστηρίζοντας έτσι την ψηφιακή μετάβαση της Ελλάδας», επεσήμανε ο κ. Μπρουμίδης.