Ηρώ Λεχουρίτη στο ethnos.gr: «Ο καθένας μας εν δυνάμει μπορεί να είναι ο Βόυτσεκ»

Η Ηρώ, η πολυτάλαντη καλλιτέχνιδα που μας μαγεύει ως ερμηνεύτρια, συνθέτρια και πιανίστα, κάνει φέτος τον χειμώνα το θεατρικό της ντεμπούτο με την παράσταση «Βόυτσεκ» στο θέατρο ΠΟΛΗ. «Δεν είμαι ηθοποιός και δεν φιλοδοξώ για κάτι τέτοιο. Η πρόταση ήταν πολύ συγκεκριμένη από έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, τον Σταύρο Τσακίρη που εκτιμώ και σέβομαι, και με συγκεκριμένες προδιαγραφές που εγώ μπορούσα να τις εκτελέσω. Δεν έχω λοιπόν άγχος για κάτι που δεν έχω κληθεί να κάνω. Είμαι ο εαυτός μου και οποίος με γνωρίζει ως καλλιτέχνη ξέρει ότι είμαι ιδιαιτέρως διαδραστική στην δουλειά μου» λέει, χαρακτηριστικά, η Ηρώ στο ethnos.gr.

Έξι χρόνια από τότε που το πρωτοανέβασε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ο Σταύρος Τσακίρης αναμετράται και πάλι με τον «Βόυτσεκ». Με το πιο αιρετικό και προκλητικό θεατρικό έργο της παγκόσμιας δραματουργίας που με το τολμηρό κοινωνικό του θέμα, τις επαναστατικές θέσεις του, την κριτική στάση του απέναντι στις θρησκευτικές - ηθικές προκαταλήψεις και την επιστημονική αλαζονεία διαμόρφωσε προφητικά το παγκόσμιο σύγχρονο θέατρο και συνεχίζει να το επηρεάζει ακόμη. Ειδικά, αν καταμετρήσουμε τις δεκάδες παρουσιάσεις του κάθε χρόνο από τις μεγαλύτερες έως και τις πειραματικές σκηνές σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για ένα νέο ανέβασμα, μια καινούρια διασκευή του Σταύρου Τσακίρη που έρχεται να δώσει μια διαφορετική θεατρική πρόταση στην ταραγμένη εποχή μας.

Ποιος είναι ο ρόλος που κρατάτε στο έργο και ποια η πρόκληση που καλείστε ν’ αντιμετωπίσετε;

Ουσιαστικά είναι ποικίλοι οι ρόλοι. Στην αρχή αποτελώ έναν προαγώνα παρουσιάζοντας την συνθήκη του έργου καθώς και τους «ήρωες» που συμμετέχουν. Έπειτα αποκτώ την θέση του κομπέρ, όπου παρουσιάζω το τσίρκο και μέσα σε όλο το έργο, είμαι ο εσωτερικός κόσμος του καθενός και οι εσωτερικές του συζητήσεις. Είμαι ο αντίλογος σε ένα παιχνίδι του νου των ηρώων.

Πώς είναι ο Σταύρος Σ. Τσακίρης ως σκηνοθέτης; Τι σας γοητεύει στη ματιά του;

Ο κ. Τσακίρης είναι ο ουσιαστικός λόγος που βρίσκομαι σε αυτή τη θέση. Πρόκειται για έναν ευαίσθητο, καλό και ευφυή άνθρωπο. Όλα αυτά συνήθως δεν συνυπάρχουν. Σε εκείνον όμως με κάποιον τρόπο μπορούν. Όταν με βρήκε το καλοκαίρι για το έργο, είχα πολλές αμφιβολίες για μένα. Εάν δεν ήταν ο ίδιος, πιθανόν να μην το αποφάσιζα. Η οπτική του για το έργο είναι πολύ ουσιαστική μέσα από ενδελεχή, πολυετή μελέτη του Μπύχνερ, πράγμα που είναι πολύ εμφανές στην διασκευή που ο ίδιος επιμελήθηκε. Ο κ. Τσακίρης είναι πολύ επικεντρωμένος σε αυτό που θέλει και βρίσκει τον τρόπο να μας κάνει να το κατανοήσουμε όλοι οι συντελεστές. Πιστεύει στους ηθοποιούς του και εμπιστεύεται την δική τους οντότητα. Τελικά από το αποτέλεσμα που διαφαίνεται πλέον μάλλον φτιάχνει μια πολύ ωραία παράσταση με πολύ ουσία, με πολύ χιούμορ, έξυπνη και σοκαριστική όσον αφορά την ευθύτητα που τολμά απέναντι σε αξίες και παγιωμένες αντιλήψεις. Είναι μια παράσταση γροθιά στο κατεστημένο αιώνων που αφορά στις ανθρώπινες σχέσεις και τη φύση του ανθρώπου.

Το κείμενο γράφτηκε το 1836 από τον Γκέοργκ Μπύχνερ. Με ποιους τρόπους συνδέεται με το σήμερα;

Ο Μπυχνερ εάν ζούσε παραπάνω χρόνια από τα ελάχιστα που έζησε και πέθανε τόσο νέος, θα μπορούσε να αποτελεί έναν σύγχρονο φιλόσοφο. Γιατί δεν αποδήμει μόνο την πραγματικότητα που ζει, αποδομεί τον άνθρωπο και ό,τι έχτισε ο ίδιος γύρω του και μέσα του. Αποδομεί αξίες, προκαταλήψεις, ιδεολογίες, τα πάντα. Αυτό όμως που τον κάνει σπουδαίο είναι τα επιχειρήματα με τα οποία το καταφέρνει. Γιατί όταν αποδομείς κάτι έχεις το χρέος ο,τι τοποθετείς στη θέση του να έχει λόγο ύπαρξης. Και τα ερωτήματα που δημιουργείς να μην είναι σαθρά, ώστε ο προβληματισμός να οδηγείται στο νέο, στο απαλλαγμένο από τη νοθεία και τις «τρικλοποδιές» που βάζει ο ίδιος ο νους. Ο Μπύχνερ μπορούσε να το κάνει. Φαίνεται ακόμα και από αυτό το έργο που δεν κατάφερε να το τελειώσει.

Υπάρχει κάποιο σημείο του έργου που σας προκαλεί ταραχή και συγκίνηση;

Πολλά σημεία του έργου είναι πολύ δυνατά και έντονα. Στην αρχή με επηρέαζε πολύ περισσότερο, όσο περνάει ο καιρός όμως συνηθίζω και αυτό με οδηγεί σε βαθύτερες σκέψεις.

Στο τέλος της ιστορίας, ο πρωταγωνιστής σκοτώνει ό,τι πολυτιμότερο έχει –τη γυναίκα που αγαπά, γιατί εκείνη τον απάτησε. Πρόκειται για έναν αντιήρωα. Μπορεί το κοινό να ταυτιστεί μαζί του;

Μα ο Βόυτσεκ είναι ο ίδιος ο άνθρωπος μέσα από το κοινωνικό σύνολο. Η ανηλεής επίθεση που του γίνεται ως αδύναμο κρίκο ενός συστήματος σαθρού και γεμάτου από κυριαρχία και επιβολή με κάθε τρόπο είναι αυτό που τελικά συνθέτει την ίδια του την ύπαρξη και την οντότητα. Άρα ό,τι συμβαίνει μετά είναι σαν νομοτέλεια. Δεν θα μπορούσε αυτός ο άνθρωπος να συμπεριφερθεί αλλιώς, αφού έχει γαλουχηθεί έτσι ώστε να υπομένει και να υπομένει και να υπομένει ώσπου κάποια στιγμή ξεσπάει με λάθος τρόπο στο λάθος άνθρωπο. Πόσο διαφορετικό το βρίσκετε αυτό από το σήμερα, εάν δούμε κοινωνιολογικά το φαινόμενο των γυναικοκτονιών;

Ποιος είναι ο εξαθλιωμένος αντιήρωας του σήμερα;

Ο καθένας μας εν δυνάμει μπορεί να είναι ο Βόυτσεκ.

Δεδομένου ότι ο «Βόυτσεκ» είναι ένα ημιτελές έργο. Τι τέλος θα δίνατε;

Σε ένα τόσο δυνατό κείμενο, με τόσο επαναστατικές τοποθετήσεις και τέτοια αποδόμηση της ιδίας της ανθρώπινης ύπαρξης, το τέλος μοιάζει με λεπτομέρεια. Ο Μπύχνερ, εάν ζούσε, θ' αποτελούσε έναν από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους της σύγχρονης ιστορίας. Το τέλος που δεν μας έδωσε ίσως ήταν μεταφυσική διάσταση της ζωής. Μια ευκαιρία για να σκεφτούμε μονοί μας τι τέλος μπορεί να έχει μια κοινωνία που συμπεριφέρεται έτσι στα δημιουργήματά της.

Η παράσταση έχει έναν πολιτικό, κοινωνικό χαρακτήρα. Πιστεύετε ότι το θέατρο έχει τη δύναμη ν' αλλάξει τον κόσμο;

Οι τέχνες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, την ψυχή μας την ιδία. Ναι, οι τέχνες μπορούν να φτιάξουν ανθρώπους ζωντανούς, ευαίσθητους και αλληλένδετους ώστε το ένστικτο της κυριαρχίας να υποτονίσει τόσο, ώστε να μην αποτελούμε εχθρό ο ένας για τον άλλον.

Ποιες βεβαιότητες έχουμε χάσει κι έχουμε κερδίσει ως κοινωνία από την οικονομική κρίση και μετά;

Για όλους μας υπήρξαν σταθερές που κλονίστηκαν και ήταν πιστεύω διαφορετικές για τον καθένα. Χάσαμε πολλά κεκτημένα… Από δικαιώματα και υποχρεώσεις μέχρι κέρδη και ζημιές. Όμως εάν μπορούσαμε να σκεφτούμε πιο πλατιά, η ζωή δεν είναι γεμάτη από ανακατατάξεις, αλλαγές και ανατροπές; Και ίσως αυτό να αποτελεί το μεγάλο της ενδιαφέρον. Ας εστιάσουμε στο γεγονός: πόσο επιτρέψαμε στον εαυτό μας να προβληματιστεί για την ματαιότητα της εφήμερης ζωής μας; Πόσο δώσαμε στον εαυτό μας το χρόνο να σκεφτεί τι πραγματικά έχει ανάγκη και πόσες επίκτητες ανάγκες έβαλε στη ζωή του; Αν είχαμε τον χρόνο να σκεφτούμε τι χρειαζόμαστε για να είμαστε χαρούμενοι, θα μέναμε έκπληκτοι μαθαίνοντας ότι αυτό που έχουμε ανάγκη είναι οι άλλοι Άνθρωποι. Κάθε βεβαιότητα που χάνουμε είναι μια ευκαιρία να προσεγγίσουμε τον εαυτό μας πιο πολύ και πιο βαθιά, κι αυτό μας κάνει σίγουρα καλύτερους ανθρώπους.

Η Ελλάδα είναι δημοκρατική χώρα σήμερα;

Σε πια εποχή στρέβλωσης των αξιών και των λέξεων που μεγαλώσαμε μαζί τους έχοντας τες σαν έμβλημα, η δημοκρατία μπήκε στο μικροσκόπιο της υποκειμενικότητας. Καθένας μπορεί να επιχειρηματολογήσει και καθένας μπορεί να φανεί ότι έχει δίκιο για τις απόψεις του για τη δημοκρατία. Όμως ο λόγος που υπάρχει η δημοκρατία είναι ένας: Ο σεβασμός. Φτάνει ο καιρός που οι άνθρωποι θα πρέπει να προσεγγίσουν κοινωνιολογικά τη ζωή. Ώστε το συναίσθημα να καλλιεργηθεί και να επιβληθεί στο ένστικτο που από μόνο του είναι άγριο και κυρίαρχο. Και τότε η δημοκρατία θα βρει τον δρόμο της σε μια κοινωνία όπου ο σεβασμός θα είναι η μόνη «κυρίαρχη ανάγκη». Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ζώα δηλαδή. 

Οι καλλιτέχνες έχουν την πολυτέλεια στη σημερινή πραγματικότητα να επιλέγουν τις δουλειές τους;

Οι καλλιτέχνες δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να επιλέγουν τις δουλείες τους. Προσπαθούσαν απλά μέσα από τις συνθήκες να έρθουν όσο πιο κοντά γίνεται στο ζητούμενό τους. Αυτός ο κόσμος δεν πλάστηκε για καλλιτέχνες, με την έννοια ότι πάντα θα πρέπει να αγωνίζονται για την επιβίωσή τους. Εάν όμως η τέχνη δεν είναι εσωτερική ανάγκη που παρακινείται από τις δυσκολίες που ενεργοποιούν την παρατήρηση και την συναισθηματική συμμετοχή τότε τι είναι; Οι ανάγκες και δυσκολίες είναι μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αναμφίβολα. Αρκεί η επιβίωση και η διαβίωση εν τέλει να μην γίνει μοναδικός στόχος, είτε από ανάγκη, είτε από απληστία.

Υπάρχει κάτι άλλο που σχεδιάζετε καλλιτεχνικά;

Γραφώ μουσική συνεχώς, καινούρια τραγούδια και ευελπιστώ το συντομότερο δυνατόν να τα δημοσιοποιήσω. Παράλληλα με το θεατρο είναι δύσκολο να κάνω εμφανίσεις, καθώς μου παίρνει πολύ χρόνο ενασχόλησης, όμως προετοιμάζομαι για το καλοκαίρι.

Info

«Βόυτσεκ» του Γκέοργκ Μπύχνερ, σε σκηνοθεσία Σταύρου Σ. Τσακίρη στο θέατρο ΠΟΛΗ (Φώκαιας 4, τηλ. 211 1828900). Ερμηνεύουν οι Ιωάννης Παπαζήσης, Βασιλική Τρουφάκου, Αργύρης Αγγέλου, Ιάσων Παπαματθαίου, Ορφέας Παπαδόπουλος και Ηρώ.

Παραστάσεις: Τετάρτη στις 19:30, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:00 και 21:00, Κυριακή 19:00

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Ο Ερντογάν επιστρέφει στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή: Τι κρύβεται πίσω από την προσέγγιση Τουρκίας – Αιγύπτου
• Τι συμβαίνει με τα λεωφορεία στην Αττική; Πλήθος παραπόνων για δρομολόγια γραμμών του ΟΑΣΑ που παραχωρήθηκαν στα ΚΤΕΛ και χάνονται
• Βασίλισσα Ελισάβετ: Βιογραφία ανατρέπει τα αίτια του θανάτου της - «Έδινε κρυφά μάχη με τον καρκίνο»
• Το κρυφό πρόβλημα των εσωστρεφών που κανείς δεν μιλάει γι’αυτό
• Επίδομα ασθενείας: Τι δικαιούνται οι ασφαλισμένοι από τον ΕΦΚΑ - Προϋποθέσεις