Θεατρικό ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη

Έχει έμπνευση μια ιδέα, «κορμό» ένα γεγονός ή ένα ζήτημα με κοινωνικοπολιτική διάσταση και μέσα από μια προσωπική διαδρομή των συντελεστών, μετουσιώνεται σε παράσταση. Το θεατρικό ντοκιμαντέρ είναι ένα σχετικά νέο είδος θεάτρου που έχει δώσει σημαντικές παραγωγές και το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διοργανώνει αυτές τις μέρες ένα πολύ ενδιαφέρον εργαστήρι στο λιμάνι.

Δέκα ξεχωριστές προσωπικότητες, φοιτητές του Α.Π.Θ., επαγγελματίες του θεάτρου και του κινηματογράφου, ένας δημοσιογράφος, ένας ερευνητής ανθρωπολογίας, κ.ά., παρακολουθούν καθημερινά, εντατικά, πολύωρα, μαθήματα υπό την καθοδήγηση της κοινωνικής ανθρωπολόγου και σκηνοθέτη του θεάτρου, Μάρθα Μπουζιούρη. Αφιερώνουν πολλές ώρες στην θεωρία του θεατρικού ντοκιμαντέρ, αλλά και στην πρακτική εφαρμογή του και αύριο στις 8 το βράδυ στο «Ολύμπιον» παρουσιάζουν ένα working progress με θέμα την προσφυγική ταυτότητα και εμπειρία. «Από το πεδίο στη σκηνή: Προσεγγίζοντας τον εαυτό και τον Άλλο στο θεατρικό ντοκιμαντέρ», είναι ο τίτλος του εργαστηρίου και της «παράστασης» που θα δώσουν αύριο το βράδυ, προσεγγίζοντας το θέμα μέσα από προσωπικές τους ιστορίες.

«Στόχος μας είναι να δείξουμε την προσφυγική ταυτότητα και εμπειρία όχι από την σκοπιά της θυματοποίησης του πρόσφυγα, αλλά από μια εσωτερική θέση. Θέλουμε να δείξουμε ότι ο ξένος, ο Άλλος είναι μέσα μας. Το θεατρικό ντοκιμαντέρ που θα παρουσιάσουμε την Παρασκευή, εστιάζει στον τρόπο που προσεγγίζουμε και αποτυπώνουμε καλλιτεχνικά την προσφυγική ταυτότητα, πέρα από το δίπολο της ταυτότητας του πρόσφυγα «θύμα ή απειλή». Αν κοιτάξουμε μέσα μας, το παρελθόν μας, θα αντιληφθούμε καλύτερα αυτό που λέμε προσφυγικό ζήτημα και θα κατανοήσουμε περισσότερα πράγματα γύρω από αυτό», λέει στο ethnos.gr η Μάρθα Μπουζιούρη.

Το συγκεκριμένο εργαστήρι έγινε για πρώτη φορά τον περασμένο Απρίλιο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Βαρσοβίας, μετά από πρόσκληση της Μπιενάλε Βαρσοβίας.

Το θεατρικό ντοκιμαντέρ είναι ευρέως γνωστό στην Αγγλία, στη Γερμανία, στην Ρωσία, στις ΗΠΑ. Δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, τότε που ξεκίνησε ο κινηματογράφος, ενώ επηρεάστηκε από όλα τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης, κυρίως τον εξπρεσιονισμό. Χρησιμοποιεί προϋπάρχον υλικό τεκμηρίωσης για την συγκρότηση ιστοριών που αναφέρονται σε πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα. Οι συντελεστές μιας παράστασης παίρνουν συνεντεύξεις, κάνουν έρευνα γύρω από το θέμα τους και αναπαριστούν στη σκηνή τα γεγονότα. Άλλες φορές οι συμμετέχοντες είναι επαγγελματίες ηθοποιοί και άλλες χρησιμοποιείται μικτό καστ, με ηθοποιούς και άτομα που έχουν άμεση σχέση με την ιστορία.

Η Μάρθα Μπουζιούρη είναι σχετικά νέα στο χώρο του θεατρικού ντοκιμαντέρ και έγινε γνωστή μέσα από παραστάσεις όπως η «Αμάρυνθος» που παρουσιάστηκε πέρσι στο Φεστιβάλ Αθηνών και αφορούσε την καταγγελία για ομαδικό βιασμό που έκανε μια 16χρονη μαθήτρια, βουλγαρικής καταγωγής, στην Αμάρυνθο Εύβοιας.

Η υπόθεση είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη και η Μ. Μπουζιούρη την προσέγγισε μέσα από τους όρους του θεατρικού ντοκιμαντέρ για να φανερώσει τις διαδικασίες κατασκευής της αλήθειας και τις γενικεύσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τις δύο πλευρές-βιασμός ή συναινετική συνεύρεση.

Είχε προηγηθεί η «Υπόθεση Φαρμακονήσι ή το Δίκαιο του Νερού», με αφορμή το ναυάγιο που έγινε στις 20 Ιανουαρίου 2014 ανοιχτά του Φαρμακονησίου όταν σκάφος που μετέφερε πρόσφυγες από την Συρία και το Αφγανιστάν βυθίστηκε, με αποτέλεσμα να πνιγούν 9 παιδιά και 3 γυναίκες. Με αφετηρία αυτό το γεγονός ο σκηνοθέτης Ανέστης Αζάς και οι συνεργάτες του κατέθεσαν μια παράσταση για την στάση της δικαιοσύνης απέναντι στο ζήτημα των προσφύγων και των μεταναστών, σε έρευνα και δραματουργία της Μάρθας Μπουζιούρη.