Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Όταν τα όπλα σώπασαν για να ακουστούν τα Χριστούγεννα

Η Χριστουγεννιάτικη Εκεχειρία είναι μια από τις πιο διάσημες ιστορίες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ποια ήταν όμως τα πραγματικά γεγονότα πίσω από την εκεχειρία; Τι συνέβη και οι Βρετανοί με τους Γερμανούς στρατιώτες έπαιξαν ποδόσφαιρο και γιόρτασαν πλάι πλάι. Ήταν αλήθεια όλα αυτά που ακούγονται ή απλά ήταν είναι ένας μύθος;

Από το καλοκαίρι του 1914 οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν εμπλακεί σε έναν αιματηρό και – όπως όλα έδειχναν – χρονοβόρο πόλεμο. Η αισιόδοξη πεποίθηση ότι μέχρι τα Χριστούγεννα όλα θα είχαν τελειώσει είχε βουλιάξει στα λασπωμένα πεδία των μαχών τους μήνες του φθινοπώρου και είχε θαφτεί στις απέραντες εκτάσεις του Μάρνη και του Υπρ, που σκεπάζονταν από πτώματα.

Τον Δεκέμβρη όλα είχαν τελματώσει· και η αισιοδοξία για το τέλος του πολέμου και τα στρατεύματα που έμεναν πολλές φορές άπραγα μέσα στα χαρακώματα συντροφιά με την αγωνία και τους αρουραίους…
Εκεί κοντά στα Χριστούγεννα η βροχή είχε γίνει πάγος και ένα λεπτό στρώμα χιονιού είχε σκεπάσει τα πεδία των μαχών στη Φλάνδρα. Ο Κάιζερ Γουλιέλμος είχε στείλει μικρά χριστουγεννιάτικά δενδράκια στους γερμανούς στρατιώτες και γλυκά.

Τραγούδια και εμβατήρια

Αργά το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων του 1914, άνδρες της Βρετανικής Εκστρατευτικής Δύναμης άκουσαν γερμανούς στρατιώτες στα χαρακώματα απέναντί τους, να τραγουδούν χριστουγεννιάτικα και πατριωτικά τραγούδια. Είδαν φαναράκια να λάμπουν και μικρά στολισμένα έλατα κατά μήκος των χαρακωμάτων τους. Άρχισαν τότε να φωνάζουν οι μεν στους δε ευχές και φιλοφρονήσεις.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα, Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες βγήκαν δειλά από αμπριά τους και συναντήθηκαν σε ουδέτερη ζώνη, αντάλλαξαν τρόφιμα και ενθύμια, έβγαλαν φωτογραφίες και κάποιοι έπαιξαν και ποδόσφαιρο με αυτοσχέδιες μπάλες· βρήκαν την ευκαιρία να θάψουν τους νεκρούς τους και να επισκεύασουν τα ξύλινα υποστυλώματα των χαρακωμάτων.
Η εκεχειρία δεν τηρήθηκε παντού κατά μήκος του Δυτικού Μετώπου. Αλλού οι μάχες συνεχίστηκαν και υπήρξαν και αρκετά θύματα την ημέρα των Χριστουγέννων. Κάποιοι αξιωματικοί δυσαρεστήθηκαν με την εκεχειρία και ανησυχούσαν ότι το γεγονός θα υπονόμευε το μαχητικό πνεύμα.

Μετά το 1914, οι Ανώτατες Διοικήσεις και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών προσπάθησαν να αποτρέψουν την επανάληψη οποιασδήποτε εκεχειρίας παρόμοιου κλίματος. Παρόλα αυτά, υπήρξαν ορισμένα μεμονωμένα περιστατικά στρατιωτών που τήρησαν σύντομες εκεχειρίες αργότερα στον Μεγάλο Πόλεμο, και όχι μόνο τα Χριστούγεννα.

Κάποιος δεν κατάλαβε ποτέ Χριστούγεννα...

Λέγεται ότι, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος υπηρετούσε ως δεκανέας ταχυδρόμος στο αρχηγείο του συντάγματος και σπάνια έφτανε μέχρι την πρώτη γραμμή, επέκρινε δριμεία τη συμπεριφορά των στρατιωτών που είχαν επιλέξει να ανταμώσουν με τους Βρετανούς στην ουδέτερη ζώνη: «Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβαίνει σε καιρό πολέμου», φέρεται να διερωτήθηκε: «Δεν υπάρχει γερμανική αίσθηση τιμής;». Λίγα χρόνια αργότερα έβαλε τα πράγματα στη θέση τους…
Την επόμενη χρονιά την ημέρα των Χριστουγέννων αρκετές στρατιωτικές μονάδες οργάνωσαν ξανά εκεχειρία με τους αντιπάλους, αλλά δεν ήταν τόσο εκτεταμένη όσο το 1914. Οι αυστηρές εντολές από τους ανωτέρους και των δύο πλευρών είχαν τρομάξει τους στρατιώτες της πρώτης γραμμής. Αλλά και από το 1916 και μετά οι αιματηρές μάχες του Σομ και του Βερντέν και η εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων, δημιουργούσαν κλίμα έντονης αντιπάθειας στις αντιμαχόμενες πλευρές· οι αντίπαλοι στρατιώτες είχαν πλέον αρχίσει να μισούν θανάσιμα ο ένας τον άλλον.