Κάρπαθος - Κρυστάλλινα νερά, άγρια ομορφιά και λαϊκός πολιτισμός

Αν στις διακοπές σου εκείνο που περισσότερο αναζητείς είναι η επαφή με τη φύση και την ελληνική, νησιωτική εξοχή, η Κάρπαθος θα στο προσφέρει γενναιόδωρα. Διαθέτει τις πλέον ονειρικές παραλίες, ο αέρας της μοσχοβολά θυμάρι και φασκόμηλο και στο τοπίο της εναλλάσσεται η άγρια ομορφιά των απόκρημνων πλαγιών, η ηρεμία του νησιωτικού οροπεδίου και της ξερολιθιάς και οι πανοραμικές εικόνες από ατέλειωτο μπλε που σου κόβουν την ανάσα.

Λαογραφικός πλούτος και λίγη απ’ την ιστορία της γης των ανεμόμυλων

Η Κάρπαθος αποτελεί ιδιαίτερα πλούσιο, από λαογραφικής άποψης, ελληνικό, νησί με ξεχωριστά ήθη και έθιμα. Υπήρξε για αιώνες κοινωνία αγροτική, πράγμα που στο θυμίζουν οι δεκάδες πέτρινοι ανεμόμυλοι της ενδοχώρας που στέκουν, παροπλισμένοι μα γοητευτικοί, μάρτυρες ενός τρόπου ζωής που έφτασε μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Ιταλοκρατία. Αρχιτεκτονικά δείγματα της τελευταίας βλέπεις σήμερα στα Πηγάδια -λιμάνι και νέα πρωτεύουσα του νησιού- με χαρακτηριστικότερο αυτό όπου στεγάζεται το Επαρχείο.

Αν και απλωμένη καταμεσής του Καρπάθιου Πελάγους, ανάμεσα στην Κρήτη και τη Ρόδο, η Κάρπαθος ούτε στη ναυτοσύνη στράφηκε ούτε στην αλιεία. Ο φόβος των πειρατών έσπρωξε στο μακρινό παρελθόν τους πληθυσμούς σε ορεινά οχυρά αθέατα από τη θάλασσα, όπου ανέπτυξαν τα ξεχωριστά τους ήθη και έθιμα. Κι όταν οι Καρπάθιοι αναζήτησαν μια καλύτερη ζωή, μετανάστευσαν. Ως ομογενείς της διασποράς σε Αμερική, Αυστραλία και αλλού δεν ξέχασαν τον τόπο τους. Απεναντίας διατήρησαν στο πολλαπλάσιο τα έθιμά τους, ενίσχυσαν οικονομικά όσους έμειναν πίσω και πολλοί από αυτούς ξαναγύρισαν στην πατρίδα είτε ως συνταξιούχοι είτε για να ανοίξουν εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις.

Χρειάζεσαι όχημα

Στην Κάρπαθο δεν κινείσαι εύκολα με την αραιή δημοτική συγκοινωνία. Το νησί είναι μεγάλο και διαθέτει ενδιαφέροντα σημεία από το Βορρά ως το Νότο, με διάσπαρτες τις ωραίες θάλασσες που αξίζουν τη διαδρομή και τα αξιόλογα ορεινά χωριά που σε καλούν για σεργιάνι, επισκέψεις σε σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, εκκλησίες, λαογραφικά μουσεία και φαγητό σε παραδοσιακά ταβερνάκια. Για να μην ταλαιπωρηθείς, θα χρειαστείς δικό σου μέσο.   

Για κολύμπι

Δυσκολεύεσαι πραγματικά να διαλέξεις παραλία στην Κάρπαθο. Πού να πρωτοβουτήξεις και ποια να πρωτοεπισκεφτείς; Την «εξωτική» Άπελλα με τα γαλαζοπράσινα νερά και τη μυρωδιά του πεύκου, τη μαγευτική και πεντακάθαρη Κυρά Παναγιά, την Αχάτα της ανατολικής πλευράς; Τη διπλή παραλία του Διακόφτη με την ψιλή, χρυσή άμμο στο νότιο άκρο του νησιού, που βρίσκεις διασχίζοντας αμμώδεις εκτάσεις με κέδρους; Τον υπέροχο Άγιο Νικόλα στα δυτικά και το μικρούλι Φοινίκι για μια βουτιά πριν το ουζάκι στα παραθαλάσσια ψαροταβερνάκια του ή τον Λευκό, που παρότι βορειοδυτικά είναι απάνεμος, καθαρός και αμμουδερός; Ακόμη και η παραλία δύο και κάτι χιλιομέτρων που καταλήγει στα Πηγάδια έχει κάποια σημεία για ένα αξιοπρεπές μπάνιο, εκείνων που αποφάσισαν να μη μετακινηθούν από την περιοχή. Από εδώ φεύγουν και καραβάκια για αρκετές από τις παραλίες του νησιού, αν θέλεις κάποιες μέρες να αποφύγεις την οδήγηση.

Για πεζοπορία και για σερφ

Ο φημισμένος ανάμεσα στους surfers Αφιάρτης με το Μακρύ Γιαλό του (που μεταξύ τους αποκαλούν Chicken Bay) θεωρείται εξαιρετικά πλεονεκτικό σημείο για σέρφινγκ (έχουν διοργανωθεί εδώ Παγκόσμια Πρωταθλήματα Ταχύτητας Ιστιοσανίδας). Οι συνθήκες πλεύσης ενδείκνυνται για αρχάριους και μη. Εδώ βρίσκει κανείς καταστήματα ενοικίασης εξοπλισμού, σχολές windsurf, μπιτς μπαρ, εστιατόρια και ό,τι χρειαστεί για να επιδοθεί το αγαπημένο του θαλάσσιο σπορ.

Δεκάδες μονοπάτια σύντομης ή πολύωρης διαδρομής διατρέχουν το νησί. Οι λάτρεις της πεζοπορίας θα απολαύσουν το περπάτημα από χωρίο σε χωρίο μέσα από χωμάτινες οδούς και πετρόκτιστα καλντερίμια, άλλοτε ανάμεσα χαμηλούς θάμνους και ξερολιθιές κι άλλοτε ανάμεσα σε πεύκα και ελιές, ανακαλύπτοντας σημεία εκπληκτικής θέας και έχοντας τις γνώριμες μυρωδιές της μεσογειακής γης για συντροφιά.

Έχεις λόγο να πας…

Στην Όλυμπο. Ο πλέον εμβληματικός από τους δυσπρόσιτους, ορεινούς οικισμούς της Καρπάθου, μαγικός όταν λούζεται στο φως του δειλινού, είναι η Όλυμπος. Το διάσημο για το λαογραφικό ενδιαφέρον χωριό, χτισμένο σύμφωνα με την αρχιτεκτονική των οχυρωμένων μεσαιωνικών νησιωτικών οικισμών, συνδέθηκε οδικά με το υπόλοιπο νησί μόλις το 1979 και απέκτησε ρεύμα το 1981. Ακόμη και σήμερα συναντά εδώ κανείς γυναίκες με τοπικές φορεσιές που προσελκύουν το βλέμμα και τις κάμερες των τουριστών. Κέντρο του χωριού ο καθεδρικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγία η Σελλαγιώτισσα) και γοητευτική η σειρά παροπλισμένων ανεμόμυλων. Η μεγαλύτερη γιορτή της Ολύμπου είναι το πανηγύρι του Άη Γιάννη στις 29 Αυγούστου που γίνεται σε απομονωμένο ξωκλήσι μακριά από το χωριό.

Στο Όθο και τις Πύλες. Δύο επισκέψεις σε δύο μουσεία θα σου συνοψίσουν με τον καλύτερο τρόπο την πλούσια λαογραφική ιστορία του νησιού. Το ένα είναι το Λαογραφικό Μουσείο του Όθου, χωριού χτισμένου στο ψηλότερο σημείου της Καρπάθου (510 μ), όπου θα δεις το εσωτερικό ενός παραδοσιακού καρπάθικου σπιτιού. Δεσπόζει στο χώρο ο σουφάς -το δύο επιπέδων κρεβάτι της οικογένειας - μια εντυπωσιακή ξυλόγλυπτη κατασκευή. Το δεύτερο είναι το  Αγροτικό Μουσείο Πυλών που περιλαμβάνει μία αγροικία, ένα πρώιμο τυροκομείο, έναν ανεμόμυλο, ένα πατητήρι, ένα αλώνι, ένα φούρνο κρίκους της καθημερινής διαβίωσης μιας αγροκτηνοτροφικης κοινωνίας που συνιστούσε η Κάρπαθος μέχρι και 80-100 χρόνια πριν.

Στις Μενετές. Το χωριό βρίσκεται κτισμένο στη βορινή πλαγιά του όρους Προφήτης Ηλίας σε υψόμετρο 315 μ. To συγκροούν πάνω από 400 σπίτια κτισμένα το ένα κοντά στο άλλο, τα περισσότερα σε νησιώτικο νεοκλασικό ρυθμό. Αξίζει να δείτε την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με το πρώτο μνημείο της Επανάστασης της 5ης Οκτωβρίου 1944. Ο ναός έχει ιδιαίτερο τέμπλο και σειρά αγιογραφιών που είχαν γίνει στις αρχές τις δεκαετίας 1950 από τον συνεργάτη του Φώτη Κόντογλου, Ιωάννη Τερζή. 

Στο Απέρι. Όμορφο κεφαλοχώρι, χτισμένο σε ύψος 320 μέτρων, υπήρξε η παλιά πρωτεύουσα του νησιού, ενώ αποτελεί την έδρα του Μητροπολίτη Καρπάθου και Κάσου, τη μικρότερη έδρα Μητροπολίτη σε όλο τον ελλαδικό χώρο.

Μακαρούνες, κολοκυθολούλουδα και μπακλαβάς του τηγανιού    

Η παραδοσιακή κουζίνα της Καρπάθου έχει βάση το αλεύρι που έθρεψε γενιές και γενιές Καρπάθιων. Κατσικίσιο κρέας και τυρί, ολόφρεσκα λαχανικά και κηπευτικά, εσπεριδοειδή, θυμαρίσιο μέλι και γλυκό κρασί συνθέτουν την εικόνα του τραπεζιού μιας γνήσια αγροτικής κοινωνίας. Περισσότερα για την κουζίνα της Καρπάθου εδώ.

Μνημεία

Αν έχεις χρόνο και διάθεση μπορείς να επισκεφτείς την Ακρόπολη Αρκάσας, τα ερείπια τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου – 6ου αιώνα της Αγίας Φωτεινής, τα Ρωμαϊκά Υδραγωγεία Λευκού. Της προσοχής σου αξίζει και το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρπάθου, που στεγάζεται στη δυτική πτέρυγα του Eπαρχείου, στα Πηγάδια.