Χρονιά έντασης «υπόσχεται» η Τουρκία στη Μεσόγειο

Όλα δείχνουν ότι το κρεσέντο των πειρατικών παραβιάσεων θα συνεχιστεί και το 2019 από την Αγκυρα, η οποία ενδέχεται να προβεί σε γεωτρήσεις ακόµα και σε οριοθετηµένα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ που ακόµη δεν έχουν αδειοδοτηθεί για έρευνες.

Πλούσια σε δείγµατα γραφής ως προς τις αλλαγές που κυοφορούνται στην Ανατολική Μεσόγειο, η χρονιά που µόλις έφυγε έµελλε να σηµαδευτεί από σειρά τουρκικών προκλήσεων που έρχονται να προετοιµάσουν το έδαφος για όσα θα ακολουθήσουν το 2019 στο µέτωπο των Ελληνοτουρκικών. 

Κρίνοντας µάλιστα από τις εξελίξεις των τελευταίων 24ώρων, δηλαδή τις παράνοµες τουρκικές NAVTEX για έρευνες του σεισµογραφικού Barbaros βαθιά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, τις υπερπτήσεις τουρκικών µαχητικών πάνω από ελληνικά νησιά, τις απειλές Τσαβούσογλου για πιθανό «ατύχηµα» αλλά και τις αλλεπάλληλες επικλήσεις της τουρκικής ηγεσίας (Ερντογάν, Ακάρ) στην καλούµενη «γαλάζια πατρίδα», η χρονιά ξεκινάει µε ένταση.  

Μέσα στο 2018 η Τουρκία του Ερντογάν προχώρησε σε τουλάχιστον έξι κινήσεις, ενδεικτικές των πειρατικών της διαθέσεων. Τους µήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο τουρκικές ακταιωροί κινήθηκαν µε επικίνδυνους ελιγµούς κατά των ελληνικών πλοίων «Νικηφόρος» και «Γαύδος» στην περιοχή των Ιµίων, «ακουµπώντας» το πρώτο και εµβολίζοντας το δεύτερο.

Προτού προλάβουν να πέσουν οι τόνοι, τον Φεβρουάριο, τουρκικά πολεµικά πλοία παρεµπόδισαν προγραµµατισµένη γεώτρηση της ιταλικής ΕΝΙ στο οικόπεδο 3 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης. Συνεχίζοντας σε µοτίβο προκλήσεων, οι Τούρκοι προχώρησαν τον Μάρτιο στη σύλληψη-καψώνι δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Εβρο, των ∆. Κούκλατζη και Α. Μητρετώδη, τους οποίους απελευθέρωσαν στα µέσα Αυγούστου, έπειτα από πεντέµισι µήνες αδικαιολόγητης οµηρείας. 

Συνεχίζοντας σε µοτίβο προκλήσεων, οι Τούρκοι προχώρησαν τον Μάρτιο στη σύλληψη-καψώνι δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Εβρο, των ∆. Κούκλατζη και Α. Μητρετώδη, τους οποίους απελευθέρωσαν στα µέσα Αυγούστου, έπειτα από πεντέµισι µήνες αδικαιολόγητης οµηρείας.

Απειλή πολέμου

Και προτού καν συµπληρωθεί ένα δίµηνο, τον Οκτώβριο, η τουρκική ηγεσία υπενθύµισε στην Ελλάδα την απειλή πολέµου (casus belli), αξιοποιώντας ως αφορµή τα σενάρια περί επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά µίλια.

Εν συνεχεία, περνώντας από τη θεωρία στην πράξη, τον Νοέµβριο το καθεστώς Ερντογάν ξεκίνησε την πρώτη στα χρονικά τουρκική γεώτρηση στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου, θέτοντας σε λειτουργία το δικό του πλωτό γεωτρύπανο «Fatih» στα ανοιχτά της Αττάλειας, την ίδια ώρα που το τουρκικό ερευνητικό Barbaros αλώνιζε νοτιότερα, εντός της κυπριακής ΑΟΖ, συνοδευόµενο από τουρκικές φρεγάτες. 

Παράλληλα, µέσα στο 2018 η τουρκική ηγεσία άρχισε να «επιστρατεύει» στο πλαίσιο των δηµόσιων τοποθετήσεών της και ένα νέο επεκτατικό δόγµαόραµα: Εκείνο της καλούµενης «γαλάζιας πατρίδας» που έρχεται να επεκτείνει τα άλλοτε «σύνορα της τουρκικής καρδιάς» έως και την... Κρήτη, πέρα από κάθε πρόνοια του διεθνούς δικαίου, το οποίο άλλωστε η Αγκυρα επιλέγει να προσεγγίζει κατά τρόπο προσχηµατικό και αυθαίρετο, ως «επικοινωνιακή καραµέλα».

Οσο για την καλούµενη τουρκική «γαλάζια πατρίδα», εκείνη περιβάλλεται από τρεις θάλασσες (Εύξεινος Πόντος, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος) και φέρεται να εκτείνεται σε νερά συνολικά 462.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων, αναγνωρίζοντας υφαλοκρηπίδα µόνο στα ηπειρωτικά κράτη της Μεσογείου µε βάση οριοθέτησης τη µέση γραµµή µεταξύ των ηπειρωτικών ακτογραµµών, ενώ παράλληλα περιορίζει όλα τα νησιά µόνο στα χωρικά τους ύδατα (των 6 ναυτικών µιλίων για τα ελληνικά νησιά, της Κρήτης συµπεριλαµβανοµένης, και των 6 ναυτικών µιλίων για την Κύπρο), κατά παραβίαση κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου. Στη σκιά της καλούµενης «γαλάζιας πατρίδας» αξίζει να σηµειωθεί ότι τους περασµένους µήνες εντάθηκε και η ανθελληνική τουρκική προκλητικότητα κυρίως στη θάλασσα. 

Οι τουρκικές διαθέσεις είναι, λοιπόν, σαφείς. Εκκινούν από βάσεις επεκτατισµού («γαλάζια πατρίδα») µε στόχο να δηµιουργήσουν εντυπώσεις «συνιδιοκτησίας» σε Μεσόγειο και Αιγαίο διά της ισχύος (casus belli, ENI) και να κατοχυρώσουν τετελεσµένα «κυριαρχίας» µέσω γεωτρήσεων (Fatih, νέο δεύτερο γεωτρύπανο) και σεισµογραφικών ερευνών (Barbaros), αξιοποιώντας και το χαρτί του εκβιασµού (χαρακτηριστικό το αίτηµα για ανταλλαγή των Κούκλατζη και Μητρετώδη µε τους «οκτώ»). 

Το καθεστώς Ερντογάν αναµένεται να συνεχίσει να κινείται σε τροχιά προκλήσεων, µε επίκεντρο τόσο το Καστελόριζο (η επήρεια του οποίου αποτελεί άλλωστε «κλειδί» και για την «ένωση» των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου) όσο και την κυπριακή ΑΟΖ, όπου οι Τούρκοι ενδεχοµένως να πραγµατοποιήσουν, πέρα από σεισµογραφικές έρευνες, και γεωτρήσεις (ή πιο σωστά παραστάσεις γεωτρήσεων), ενδεχοµένως ακόµη και σε οριοθετηµένα οικόπεδα, τα οποία όµως ακόµη δεν έχουν αδειοδοτηθεί για έρευνες σε ξένες εταιρείες (όπως είναι τα 1, 4, 5, 7, και 13).

Η Αγκυρα διεκδικεί, άλλωστε, τα κυπριακά τεµάχια 1, 4, 5, 6, και 7 ως κοµµάτι της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και τα 2, 3, 8, 9, 12 και 13 ως «τουρκοκυπριακά».

Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο το 2019 αναµένεται να καθοριστούν σε αποφασιστικό βαθµό από τα αποτελέσµατα της γεώτρησης της αµερικανικής ExxonMobil στο οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ, αποτελέσµατα που αναµένεται να ανακοινωθούν µάλλον το δεύτερο µισό του Ιανουαρίου. Απέναντι σε µια τέτοια Τουρκία (που οδεύει και προς δηµοτικές εκλογές τον Μάρτιο, µε τις εθνικιστικές κορώνες να προκρίνονται ως µέσο αποπροσανατολισµού των ψηφοφόρων από προβλήµατα της καθηµερινότητας), η ελληνική πλευρά παραµένει σε εγρήγορση, αποφασισµένη να επέµβει στρατιωτικά ενάντια σε κάθε πιθανή τουρκική πρόκληση. Ταυτόχρονα ωστόσο, ως δύναµη ευθύνης και περιφερειακής σταθερότητας, η Ελλάδα συνεχίζει να επιδιώκει τον διάλογο στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. Στόχος είναι η επίσκεψη Τσίπρα στην Τουρκία να πραγµατοποιηθεί µέσα στους επόµενους µήνες, µε την προϋπόθεση όµως να είναι εποικοδοµητική, ενώ µέσα στο πρώτο εξάµηνο του 2019 θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί και το επόµενο Ανώτατο Συµβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη.