Πόλεμος Ουκρανία: Τι γυρεύει στην Ευρώπη ο Μπάιντεν – Οι νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η ενιαία απάντηση του ΝΑΤΟ και ο παράγοντας Κίνα

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν μεταβαίνει σήμερα στην Ευρώπη για να συμμετάσχει στη σύνοδο του ΝΑΤΟ ως επικεφαλής ενός συνασπισμού δυτικών κυβερνήσεων που προσπαθεί να αποτρέψει τη χειρότερη στρατιωτική κρίση στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η αποστολή του: να μην τα διαλύσει όλα, όπως μεταδίδει το Politico. Η συμμαχία έχει βαδίσει σε μεγάλο βαθμό στο ίδιο μήκος κύματος για να αντιμετωπίσει τη Μόσχα - μια αξιοσημείωτη επίδειξη συλλογικής αποφασιστικότητας που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλλά οι δεσμοί της θα μπορούσαν σύντομα να αντιμετωπίσουν βαθιές πιέσεις, με κυριότερες από αυτές μια υφέρπουσα αίσθηση αδυναμίας μεταξύ των συμμάχων και απρόθυμες παραδοχές ότι ο πόλεμος μπορεί να τελειώσει μόνο όταν το αποφασίσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Τα έθνη του ελεύθερου κόσμου είναι πιο ενωμένα και πιο αποτρεπτικά και πιο σκόπιμα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην πρόσφατη μνήμη», δήλωσε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν την Τρίτη, την παραμονή του ταξιδιού του Μπάιντεν. Ξεκαθάρισε όμως ότι ο δρόμος που θα ακολουθήσει δεν θα είναι εύκολος.

«Θα υπάρξουν δύσκολες μέρες μπροστά μας στην Ουκρανία, οι πιο δύσκολες για τα ουκρανικά στρατεύματα στις γραμμές του μετώπου και για τους αμάχους που δέχονται τους ρωσικούς βομβαρδισμούς», πρόσθεσε ο Σάλιβαν. «Αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει εύκολα ή γρήγορα».

Οι πιέσεις που αντιμετωπίζει ο Μπάιντεν στην πατρίδα του αντικατοπτρίζονται μεταξύ των Ευρωπαίων ομολόγων του. Αν και οι εσωτερικές τους καταστάσεις διαφέρουν, όλοι τους προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ηθική επιταγή να δράσουν υπέρ της Ουκρανίας, τους φόβους για περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης και το οικονομικό κόστος της εφαρμογής ενός επιθετικού καθεστώτος κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

«Υπάρχει ένας υψηλός βαθμός συντονισμού και ένας εξαιρετικός βαθμός επιτυχίας στην παραγωγή ενός καταλόγου αρκετά αυστηρών κυρώσεων», δήλωσε ο Ian Lesser, αντιπρόεδρος του German Marshall Fund και ειδικός σε θέματα ΝΑΤΟ. «Αλλά αυτό φέρνει τη δική του πρόκληση, η οποία είναι να διατηρηθεί αυτή η δυναμική κατά τη διάρκεια μιας μακράς και παρατεταμένης περιόδου αντιπαράθεσης με τη Ρωσία».

Τι γυρεύει ο Μπάιντεν στις Βρυξέλλες

Ο Μπάιντεν θα συμμετάσχει σε μια τριάδα διπλωματικών συνόδων κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη για τη σύσφιξη αυτών των συμμαχιών πριν μεταβεί στην Πολωνία, το συνοριακό κράτος που έχει δεχθεί τη μεγαλύτερη εισροή ουκρανών προσφύγων σε αυτό που έχει γίνει μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές προκλήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Οι πρόεδροι σπάνια ταξιδεύουν στο εξωτερικό με άδεια χέρια, αλλά, μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση έχει κρατήσει μυστικό το τι περισσότερα μπορεί ή θα προσφέρει ο Μπάιντεν. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αναμένονται πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, μαζί με μια κοινή προσπάθεια για την πάταξη της ικανότητας της Ρωσίας να αποφεύγει αυτά τα οικονομικά μέτρα. Υπάρχει επίσης η υπόσχεση για περισσότερη χρηματοδότηση και στρατιωτικό εξοπλισμό για το Κίεβο. Αλλά υπάρχουν όρια ως προς το τι μπορεί να κάνει ο Μπάιντεν και πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει.

Έχει αντιταχθεί σταθερά στην επιθυμία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, πιστεύοντας ότι η προσπάθεια επιβολής μιας τέτοιας ζώνης πάνω από τον ουρανό της Ουκρανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καταστροφική αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Ενώ οι Πολωνοί ηγέτες έχουν προτείνει μια ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία, ενεργώντας εν μέρει από την ανησυχία για τη δική τους ασφάλεια, μια τέτοια κίνηση έχει μικρή υποστήριξη εντός της κυβέρνησης Μπάιντεν και μεταξύ άλλων συμμάχων, οι οποίοι τη θεωρούν ως κλιμάκωση.

Μόλις ο Πούτιν έδωσε την εντολή να εισβάλει η Ρωσία στην Ουκρανία, η ομάδα Μπάιντεν πρωτοστάτησε σε μια ακρωτηριασμένη σειρά κυρώσεων από τη Δύση στη Ρωσία. Αν και ορισμένα έθνη, συγκεκριμένα η Γερμανία, χρειάστηκαν περισσότερη ώθηση, ο Λευκός Οίκος ευθυγράμμισε τους περισσότερους συμμάχους να διακόψουν τους οικονομικούς δεσμούς με τη Μόσχα. Ήταν ένα σημαντικό αίτημα της Ευρώπης, η οποία έχει οικονομίες πολύ πιο εξαρτημένες από τη Ρωσία από ό,τι οι ΗΠΑ.

Και υπάρχει κάποιος φόβος ότι θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ δύσκολο.

Οι φόβοι για την ενέργεια

Το μεγαλύτερο σημείο ανάφλεξης θα μπορούσε να είναι η ενέργεια. Μέχρι στιγμής, μεγάλο μέρος της Ευρώπης δεν έχει σταματήσει να εισάγει φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία- κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει ενεργειακή κρίση στην ήπειρο και να εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη σε όλο τον κόσμο.

Ο Ζελένσκι, σε συναισθηματικά βιντεοσκοπημένα μηνύματα προς τα κυβερνητικά νομοθετικά σώματα σε όλο τον κόσμο, έχει επικεντρωθεί στους υφιστάμενους ενεργειακούς δεσμούς ως προς τη χρηματοδότηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής. Για τον Μπάιντεν και την Ευρώπη, ο φόβος είναι ότι η συμμαχία κατά της Ρωσίας θα μπορούσε να φθαρεί καθώς αυτές οι ενεργειακές απαιτήσεις θα χτυπούσαν πιο δυνατά.

Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ελπίζουν ότι αυτή την εβδομάδα η Ευρώπη μπορεί να κάνει κάποια δειλά βήματα μακριά από τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ρωσίας. Αλλά παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το τι θα μπορούσαν να κάνουν οι ΗΠΑ για να βοηθήσουν τα ευρωπαϊκά έθνη να το κάνουν αυτό και αν αυτό γίνεται μέσω αμερικανικών εξαγωγών φυσικού αερίου ή συμφωνιών που θα μπορούσαν να μεσολαβήσουν αλλού.

Ο Σάλιβαν δήλωσε την Τρίτη ότι ο Μπάιντεν σκόπευε να «ανακοινώσει κοινή δράση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας και τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο», αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.

Πολλά ευρωπαϊκά έθνη έχουν στείλει όπλα και εξοπλισμό στην Ουκρανία, αλλά η τύχη των μαχητικών αεροσκαφών MiG από την Πολωνία έχει γίνει άλλο ένα σημείο ανάφλεξης που απειλεί να προκαλέσει τριβές μεταξύ των συμμάχων. Εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη συναίνεση μεταξύ της συμμαχίας του ΝΑΤΟ είναι στη δέσμευση να μην σταλούν στρατεύματα στην Ουκρανία, από φόβο μήπως πυροδοτηθεί ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος εναντίον μιας πυρηνικής δύναμης.

Μάχη με το χρόνο

Αλλά η μεγαλύτερη μεταβλητή για να κρατηθεί η συμμαχία ενωμένη είναι ο χρόνος. Ενώ οι κυρώσεις από τη Δύση έχουν βάλει τη ρωσική οικονομία στη μέγγενη, ο Πούτιν δεν αντιμετωπίζει τις ίδιες εσωτερικές πολιτικές εκτιμήσεις με τους άλλους. Τιμωρώντας ήδη τους διαφωνούντες στη χώρα του, έχει τη δυνατότητα να αντέξει την οικονομική ύφεση -τουλάχιστον για λίγο- και να συνεχίσει τις εξαντλητικές του προόδους παρά τις βαριές απώλειες σε άνδρες και εξοπλισμό, όπως παρατηρεί το Politico.

Ο φόβος είναι ότι η αιματηρή αντιπαράθεση που έχει προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση μετατρέπεται σε παρατεταμένο αδιέξοδο. Ή, ότι θα μπορούσε να γίνει χειρότερο. Μεταξύ των δυτικών στρατιωτικών αξιωματούχων, ένα προφητικό ερώτημα παραμένει ασαφές: τι θα γίνει αν ο Πούτιν εξαπολύσει ένα πυρηνικό ή βιολογικό όπλο ή εξαπολύσει ένα χτύπημα εντός της επικράτειας του ΝΑΤΟ;

«Υπάρχει ακόμη ανησυχία μεταξύ ορισμένων συμμάχων του ΝΑΤΟ, όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν λέει "θα υπερασπιστούμε κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ», τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει αυτό; Νομίζω ότι πρέπει να το συζητήσουν λίγο πιο λεπτομερώς», δήλωσε ο Ντάνιελ Χάμιλτον, ο οποίος υπηρέτησε σε διάφορες ανώτερες θέσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μεταξύ των οποίων και αναπληρωτής βοηθός υπουργού για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. «Τόσο πολύ από αυτό είναι πολιτικό μήνυμα, αλλά αυτό είναι σημαντικό, αυτή τη στιγμή, όσον αφορά την αλληλεγγύη», δήλωσε ο Χάμιλτον.

Ο παράγοντας Κίνα

Ο άλλος παράγοντας που περιπλέκει την κατάσταση είναι η Κίνα, η οποία, όπως φοβάται ο Λευκός Οίκος, θα μπορούσε να γίνει η οικονομική σανίδα σωτηρίας της Ρωσίας. Ενωμένοι από μια κοινή εχθρότητα προς τη Δύση, ο Πούτιν και ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είχαν υποσχεθεί βαθιές σχέσεις μεταξύ των εθνών τους. Ο Μπάιντεν προειδοποίησε τον Σι την περασμένη εβδομάδα για «συνέπειες» σε περίπτωση που βοηθούσε τον Πούτιν. Και την Τρίτη, ο Σάλιβαν τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δει την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από την Κίνα στη Ρωσία μετά τη συνομιλία του Μπάιντεν με τον Σι, αν και οι αξιωματούχοι ήταν προσεκτικοί στο να μην κάνουν προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί.

Οι εταιρικές σχέσεις που προσπαθεί να διατηρήσει ανέπαφες ο Μπάιντεν ήταν αυτές που άρχισε να οικοδομεί μέσα στις πρώτες εβδομάδες της προεδρίας του, όταν προσέγγισε για να σταθεροποιήσει τους μακροχρόνιους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών που ταρακουνήθηκαν από τα τέσσερα ταραχώδη χρόνια του Ντόναλντ Τραμπ.

Το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, τον περασμένο Ιούνιο, είχε σχεδόν τον τίτλο «Η Αμερική επέστρεψε» και παρουσίαζε τον Μπάιντεν να αποφασίζει να σταθεί στο πλευρό των μακροχρόνιων εταίρων, συμπεριλαμβανομένης της συμμαχίας του ΝΑΤΟ που ο Τραμπ παραλίγο να τορπιλίσει τα προηγούμενα χρόνια.

«Θεωρείται ως μια πολύ ευπρόσδεκτη απομάκρυνση από τον προκάτοχό του όσον αφορά την αξία που αποδίδεται στη διατλαντική συνεργασία. Και αυτό είναι πολύ καθησυχαστικό για τους Ευρωπαίους», δήλωσε ο Λέσερ. «Αλλά θέτει επίσης ορισμένες δοκιμασίες στην ευρωπαϊκή πλευρά, όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν να ενισχυθούν οι θετικές αντιλήψεις τους για την κυβέρνηση Μπάιντεν και την προσέγγισή της».