Τα παιδιά στα εργοστάσια του Αφγανιστάν υπενθυμίζουν ότι η δουλεία δεν τελείωσε ποτέ

Τουλάχιστον δέκα ώρες την ημέρα εργάζεται η 12χρονη Nabila, μεταφέροντας λάσπη σε καλούπια, η οποία στη συνέχεια γίνεται τούβλα που τα μεταφέρει σε καροτσάκια. Το κορίτσι έχει ήδη περάσει τα μισά χρόνια της ζωής της στα εργοστάσια τούβλων του Αφγανιστάν και, πιθανότατα, είναι η μεγαλύτερη από τους συναδέλφους της. Τα ποσοστά παιδικής εργασίας στη χώρα είναι ήδη υψηλά και συνεχώς αυξάνονται, αφού η κατάρρευση της οικονομίας μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, πριν από έναν χρόνο, είχε σαν αποτέλεσμα τη διακοπή οικονομικής βοήθειας από τον υπόλοιπο κόσμο.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της οργάνωσης Save the Children, τα παιδιά των μισών οικογενειών του Αφγανιστάν εργάζονται καθώς τα μέσα διαβίωσης έχουν καταρρεύσει. Πουθενά δεν είναι πιο εμφανές αυτό, από τον αυτοκινητόδρομο βόρεια της Καμπούλ, όπου υπάρχουν τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής τούβλων. Οι συνθήκες στους φούρνους είναι δύσκολες ακόμα και για τους ενήλικες, ωστόσο, σχεδόν σε όλες τις εγκαταστάσεις, μαζί με τις οικογένειές τους, εργάζονται παιδιά τεσσάρων ή πέντε ετών, από νωρίς το πρωί, μέχρι να πέσει ο ήλιος.

Τα παιδιά συμμετέχουν σε κάθε βήμα της παραγωγής. Σέρνουν κάνιστρα με νερό, μεταφέρουν ξύλινα καλούπια τούβλων γεμάτα λάσπη για να στεγνώσουν στον ήλιο. Φορτώνουν και σπρώχνουν καροτσάκια γεμάτα στεγνά τούβλα για ψήσιμο στον κλίβανο και, στη συνέχεια, σπρώχνουν πίσω τα ψημένα τούβλα στα καροτσάκια τους. Σηκώνουν, στοιβάζουν και ταξινομούν. Μέσα στα πυρακτωμένα κάρβουνα του κλιβάνου ψάχνουν με γυμνά χέρια κομμάτια που «ξέφυγαν» και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, όσο εισπνέουν την αιθάλη.

Τα παιδιά στο Αφγανιστάν δουλεύουν αποφασιστικά και με ένα θλιβερό για την ηλικία τους αίσθημα ευθύνης, το οποίο γεννήθηκε από το γεγονός ότι δεν ξέρουν τίποτα άλλο πέρα από την ανάγκη των οικογενειών τους. Όταν οι δημοσιογράφοι του Associated Press τούς κάνουν ερωτήσεις σχετικά με παιχνίδια χαμογελούν και σηκώνουν τους ώμους. Ελάχιστα από αυτά έχουν πάει σχολείο.

Η Nabila εργάζεται στην παραγωγή των τούβλων από πέντε ή έξι ετών. Η οικογένειά της, όπως συμβαίνει με τους εργάτες της βιομηχανίας, απασχολείται, τον μισό χρόνο σε ένα καμίνι κοντά στην Καμπούλ και τον άλλο μισό σε ένα εργοστάσιο έξω από το Τζαλαλαμπάντ, κοντά στα σύνορα με το Πακιστάν.  Πριν από μερικά χρόνια πήγε για λίγο σχολείο στο Τζαλαλαμπάντ. Θα ήθελε να επιστρέψει, αλλά δε γίνεται – η οικογένειά της χρειάζεται τη δουλειά για να επιβιώσει, λέει η ίδια χαμογελαστή. «Δεν μπορούμε να σκεφτούμε τίποτα άλλο εκτός από τη δουλειά», συμπληρώνει.

Ένα 9χρονο αγόρι, ο Μοχαμπάντ, σταματάει για μία στιγμή όσο μεταφέρει με πονεμένη έκφραση ένα φορτίο κάρβουνο. Λέει ότι πονάει η πλάτη του. Οι ρεπόρτερς του πρακτορείου τον ρωτούν τι εύχεται. «Τι είναι ευχή;», ρωτάει ο ίδιος με την σειρά του. Τού εξηγούν και για μία στιγμή σταματάει για να σκεφτεί. «Να πήγαινα σχολείο και να έτρωγα καλό φαγητό. Να δουλεύω καλά για να μπορέσουμε να έχουμε ένα σπίτι», απαντάει.

Γύρω από τα εργοστάσια το τοπίο είναι ζοφερό και άγονο. Τα φουγάρα των κλιβάνων βγάζουν μαύρους, πυκνούς καπνούς. Δίπλα στους φούρνους είναι τα λασπόσπιτα όπου ζουν οι οικογένειες των εργατών. Για τους περισσότερους, το καθημερινό γεύμα αποτελείται από ψωμί εμποτισμένο με τσάι.

«Πώς μπορούν να σπουδάσουν όταν δεν έχουμε ψωμί να φάμε;»

Ο Ραχίμ έχει τρία παιδιά ηλικίας από 5 έως 12 ετών. Εργάζονται μαζί σε έναν φούρνο τούβλων. Πήγαιναν σχολείο και, όπως λέει ο ίδιος, για καιρό αντιστεκόταν στο να τα βάλει να δουλέψουν. Ακόμη και πριν την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, όμως, όσο ο πόλεμος συνεχιζόταν και η οικονομία επιδεινώνονταν, έφτασε να μην έχει άλλη επιλογή. «Δεν υπάρχει άλλος τρόπος», λέει ο ίδιος. «Πώς μπορούν να σπουδάσουν όταν δεν έχουμε ψωμί να φάμε; Η επιβίωση είναι πιο σημαντική», σημειώνει.

Οι εργάτες, για κάθε 1.000 τούβλα που φτιάχνουν, πληρώνονται με το ισοδύναμο των 4 δολαρίων. Το μέγεθος αυτό της παραγωγής δεν μπορεί να φέρει εις πέρας ένας ενήλικος που εργάζεται μόνος του σε μία μέρα. Όπως σημειώνουν οι εργάτες, με τη βοήθεια των παιδιών, μπορούν να φτιάξουν 1.500 τούβλα την ημέρα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Save the Children, από τον Δεκέμβριο έως τον Ιούνιο, το ποσοστό των οικογενειών που δηλώνουν ότι έχουν ένα παιδί που εργάζεται εκτός σπιτιού, ανέβηκε από 18% σε 22%. Αυτό σημαίνει ότι, σε όλη τη χώρα, πάνω από 1 εκατομμύριο παιδιά εργάζονται. Σε αυτά τα ποσοστά προστίθεται και ένα επιπλέον 22% παιδιών τα οποία δήλωσαν ότι κλήθηκαν να εργαστούν στην οικογενειακή επιχείρηση ή τα χωράφια της οικογένειας.