Τι πραγματικά συμβαίνει στο Ιράν: Αναδίπλωση του καθεστώτος ή βήμα προς την κατάργηση του αυταρχισμού

H είδηση σχετικά με την κατάργηση της αστυνομίας των ηθών στο Ιράν που ευθύνεται για την καταστρατήγηση πολλών ανθρώπινων δικαιωμάτων στη χώρα, είναι μια στήλη μερικών εκατοντάδων λέξεων για τις εφημερίδες και μια από τις πιο σημαντικές κατακτήσεις των τελευταίων μηνών, αν όντως υπάρξει επιβεβαίωση από επίσημη πηγή πως ισχύει. Ένας λαός της Μέσης Ανατολής, εδώ και περίπου 90 ημέρες, διατρανώνει την οργή του για τις συνθήκες ζωής που έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο ενός αυταρχικού θεοκρατικού καθεστώτος που επιτάσσει αυταρχισμό, ανελευθερία και σκοταδισμό.

Τα κύματα ανακούφισης που κυριάρχησαν λίγο μετά τη δημοσιοποίηση των όσων είπε ο γενικός εισαγγελέας του Ιράν, Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί από την ιερή πόλη Κομ, γνωστοποιώντας την απόφαση των αρμόδιων Αρχών, διασκορπίστηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο και γέννησαν την ελπίδα πως η λαϊκή δυσαρέσκεια μπορεί να βρει άμεσες διεξόδους προς τις διεκδικητικές οδούς. Λίγες ώρες αργότερα ωστόσο, κρατικά ΜΜΕ έσπευσαν να σημειώσουν πως τα Μέσα της Δύσης παρερμήνευσαν δηλώσεις του Ιρανού γενικού εισαγγελέα και πως η κατάργηση δεν ισχύει.

Τα ακριβή λόγια του Εισαγγελέα

Ο Γενικός Εισαγγελέας τους Ιράν Μοχάμεντ Τζαφάρ Μονταζέρι, το Σαββατοκύριακο μιλώντας σε ένα θρησκευτικό συνέδριο στην ιερή για το σιιτικό ισλάμ, πόλη Κομ, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους για την αστυνομία των ηθών απάντησε πως «δεν έχει καμία σχέση με τη δικαστική εξουσία και καταργήθηκε από τις Αρχές που τη δημιούργησαν».

Σύμφωνα ωστόσο με πληροφορίες που έγιναν γνωστές τη Δευτέρα, η πραγματική ερμηνεία όσων είπε ήταν πως η δικαστική εξουσία η οποία είχε τον πρώτο λόγο ως προς την εφαρμογή του νόμου δημιουργίας της αστυνομίας της ηθικής, δεν έχει πλέον καμία αρμοδιότητα για τον έλεγχο της εν λόγω αστυνομίας, κάτι με το οποίο είναι επιφορτισμένο το Υπουργείο Εσωτερικών της χώρας.

Tην ίδια ώρα, ο Πρόεδρος του Ιράν, Εμπραχίμ Ραϊσί εμφανίστηκε σε δηλώσεις του στον Τύπο κάπως πιο διαλλακτικός: «Το Σύνταγμά μας έχει αξίες και αρχές σταθερές και ακλόνητες (…) αλλά υπάρχουν τρόποι εφαρμογής του που μπορούν να επανεξεταστούν», ανέφερε, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν κάποιες τροποποιήσεις στην εφαρμογή των νόμων για τις οποίες εξάλλου εδώ και δυόμιση μήνες ξεσηκώθηκε μεγάλο μέρος της κοινωνίας του Ιράν.

Ο Ιρανός δημοσιογράφος και ακτιβιστής Masih Alinejad έγραψε: «Η κατάργηση της αστυνομίας ηθών στο Ιράν είναι παραπληροφόρηση, αλλά δείχνει τον φόβο του καθεστώτος». Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας Al Alam δήλωσε ότι τα ξένα μέσα ενημέρωσης παρουσίαζαν τα σχόλια του γενικού εισαγγελέα ως «υποχώρηση εκ μέρους της Ισλαμικής Δημοκρατίας από τη στάση της σχετικά με το χιτζάμπ και τη θρησκευτική ηθική ως αποτέλεσμα των διαδηλώσεων», αλλά το μόνο που μπορεί να γίνει κατανοητό από τα σχόλιά του είναι ότι η αστυνομία ηθών δεν συνδέεται άμεσα με το δικαστικό σώμα.

Θα υπάρξει ή όχι αλλαγή;

Αναμφισβήτητα η συστηματική αντίσταση των εκατομμυρίων ανθρώπων που διαδήλωσαν στο Ιράν έχει προκαλέσει αναταραχή στο καθεστώς, ωστόσο όπως επισημαίνουν αναλυτές στο Al Jazeera, το επόμενο διάστημα θα αποδειχθεί αν τα σχόλια περί αναστολής της αστυνομίας των ηθών θα είναι μια κίνηση με αποτέλεσμα ή ένας ελιγμός ώστε να αποσυρθεί ο κόσμος από τους δρόμους. Σαφώς δηλαδή καταγράφεται ως μια πρώτη νίκη, ωστόσο υπάρχει περίπτωση να πρόκειται και για αντιπερισπασμό.

Ο Γενικός Εισαγγελέας την περασμένη εβδομάδα σε δημόσιες δηλώσεις του είχε επισημάνει πως στο κοινοβούλιο όσο και στο δικαστικό σώμα «μελετάται το θέμα του «χιτζάμπ», ενώ διευκρίνισε πως το δικαστικό σώμα δεν τάσσεται υπέρ του επ’ αόριστον αναστολής λειτουργίας της «αστυνομίας ηθικής ασφάλειας».

Αυτό που θεωρείται περισσότερο πιθανό και που προκύπτει από τις διεθνείς αναλύσεις, είναι στο άμεσο διάστημα να επιχειρηθεί μια προσπάθεια κατευνασμού των εξεγερμένων με μικρά βήματα οπισθοχώρησης που το καθεστώς θα παρουσιάσει ως σημαντικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η μείωση περιπολιών καθοδήγησης, σειρά υποσχέσεων για μέτρα στο οικονομικό πεδίο και άλλες ελαφρύνσεις ώστε να στραφεί αλλού η προσοχή.

Oι εξεγέρσεις στο Ιράν, μετά από σχεδόν τρεις μήνες αιματηρής καταστολής των διαδηλώσεων με περισσότερους από 470 νεκρούς διαδηλωτές -εκ των οποίων 64 παιδιά- και χιλιάδες συλληφθέντες, στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα. Η οποιαδήποτε υποχώρηση από την πιστή εφαρμογή του ισλαμικού νόμου, θα θεωρούνταν μια τεραστίων διαστάσεων ήττα για το θεοκρατικό καθεστώς, πόσω μάλλον σε μια εποχή που η Τεχεράνη έχει να ξεπεράσει και άλλα γεωπολιτικά εμπόδια.

Επιπλέον, πληροφορίες αναφέρουν ότι μεταξύ των συλληφθέντων στους δρόμους της διαμαρτυρίας υπάρχουν και στρατιωτικοί. Πιο συγκεκριμένα, αναφορές θέλουν περί το 1% του συνολικού αριθμού των συλληφθέντων να έχουν τη συγκεκριμένη ιδιότητα. Με τους συλληφθέντες να υπολογίζονται περί τις 10.000, αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 100 στρατιωτικούς.

Υπενθυμίζεται πως η συμμόρφωση με τα πρότυπα ενδυμασίας έγινε υποχρεωτική με νόμο τέσσερα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, ενώ διαμόρφωσε το σημερινό θεοκρατικό κατεστημένο και ανέτρεψε μια μοναρχία που υποστηριζόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η αστυνομία ηθών ήταν απλώς ένα πολύ ορατό εργαλείο για την εφαρμογή του ενδυματολογικού κώδικα. Πριν την καθιέρωσή της, υπήρχαν κι άλλες μορφές περιπολιών, αλλά η συγκεκριμένη ήταν το μακροβιότερο σώμα - φόβητρο των αρχών ασφαλείας της χώρας.

Η τακτική αύξησης της πίεσης

Στο μεταξύ, μετά τις δηλώσεις του Σαββατοκύριακου για την αστυνομία ηθών και τον νόμο για τη χιτζάμπ, η πίεση από τους αντιφρονούντες αυξάνεται κι άλλο, καθώς ο λαός αντιλαμβάνεται για τα καλά την ρωγμή που υπάρχει στο σύστημα και πως ακόμα κι αν πρόκειται για ελιγμό, τα όπλα που έχει στα χέρια του είναι πολλά.

Οι Ιρανοί ακτιβιστές καλούν σε νέες διαδηλώσεις, με στόχο αυτή τη φορά, όπως λέγεται, και την οικονομική ζωή της χώρας. Ως εκ τούτου, καλούν σε τριήμερο εμπάργκο των ιρανικών καταστημάτων και των υπαίθριων αγορών, ώστε να επέλθει οικονομική «ασφυξία» στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, αφού το χρήμα δεν θα κυκλοφορεί.

Απ’ ό,τι φαίνεται πάντως, οι διαδηλώσεις θα συνεχιστούν με κάθε προσφερόμενο μέσο, τιμώντας και την αδικοχαμένη Μαχσά Αμινί, το σύμβολο της εξέγερσης της μαντίλας, αλλά και απαιτώντας τις αυτονόητες ελευθερίες των πολιτών από την ισλαμική δημοκρατία της Τεχεράνης.