Η κλιματική αλλαγή πίσω από τις φονικές φωτιές στη Χαβάη - Πώς ένα καταστροφικό μείγμα μετέτρεψε το νησί σε πυριτιδαποθήκη

Οι φωτιές στη Χαβάη δεν είναι κάτι άγνωστο, αλλά οι καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων ημερών χαρακτηρίζονται ως οι χειρότερες στην ιστορία του νησιού. Ο απολογισμός είναι καταστροφικός ενώ η έρευνα για το τι προκάλεσε το φονικό αυτό φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι συνθήκες που οδήγησαν στην καταστροφή

Ωστόσο, αυτές οι πυρκαγιές ξέσπασαν σε μια πολιτεία που χαρακτηρίζεται από την πλούσια βλάστησή της και όχι από την ξηρασία που ευνοεί τις πυρκαγιές. Η εξήγηση είναι απλή: η υπερθέρμανση κάνει τον πλανήτη πιο ευάλωτο στις φυσικές καταστροφές.

Οι πυρκαγιές γενικά χρειάζονται τρία συστατικά: καύσιμη ύλη με τη μορφή βιομάζας, όπως βλάστηση ή δέντρα, μια σπίθα και καιρικές συνθήκες, όπως οι άνεμοι.

Οι ισχυροί άνεμοι και η ξηρασία σε μεγάλα τμήματα της Χαβάης -συμπεριλαμβανομένου ολόκληρου του νησιού Μάουι- έπαιξαν επίσης ρόλο.

Σύμφωνα με το BBC, περίπου το 14% της πολιτείας πάσχει από σοβαρή ή μέτρια ξηρασία, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο ξηρασίας των ΗΠΑ, ενώ το 80% της Χαβάης χαρακτηρίζεται ως ασυνήθιστα ξηρό. Οι επιστήμονες σημειώνουν επίσης ότι ορισμένα τμήματα των νησιών της Χαβάης καλύπτονται από μη ενδημικά χόρτα που είναι πιο εύφλεκτα από τα ενδημικά φυτά.

Οι βροχοπτώσεις μειώνονται, οι πυρκαγιές αυξάνονται

Η ιστορία, λοιπόν, της πυρκαγιάς αυτής της εβδομάδας ξεκίνησε αναμφισβήτητα πριν από δεκαετίες, όταν άρχισε να μειώνεται η μέση ετήσια βροχόπτωση. Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι το 90% της Χαβάης δέχεται λιγότερες βροχοπτώσεις από ό,τι πριν από έναν αιώνα, με την περίοδο από το 2008 και μετά να είναι ιδιαίτερα ξηρή. Από το 1990, τα επίπεδα βροχοπτώσεων σε επιλεγμένες τοποθεσίες παρακολούθησης έχουν μειωθεί κατά 31% την υγρή περίοδο και κατά 6% την ξηρή, σύμφωνα με μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 2015 από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης και του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την αλλαγή αυτή, σύμφωνα με την Άμπι Φρέιζερ, κλιματολόγο στο Πανεπιστήμιο Clark. Ένας παράγοντας είναι το φαινόμενο Λα Νίνια που επηρεάζει το παγκόσμιο κλίμα και διαταράσσει τα κανονικά καιρικά φαινόμενα. Οι αναταράξεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε εκτεταμένες καταιγίδες σε ορισμένα μέρη και έντονη ξηρασία σε άλλα. Καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται, τα σύννεφα πάνω από τη Χαβάη αραιώνουν και λιγότερη νεφοκάλυψη σημαίνει λιγότερες βροχοπτώσεις. Επιπλέον, οι μεγάλες καταιγίδες μετακινούνται με την πάροδο του χρόνου προς τα βόρεια. Και οι τρεις αλλαγές σχετίζονται πιθανώς με την άνοδο της θερμοκρασίας, επιβεβαίωσε η Φρέιζερ.

Σχεδόν το 16% της κομητείας Μάουι, όπου καίνε οι πυρκαγιές, βιώνει σοβαρή ξηρασία, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε την Πέμπτη το U.S. Drought Monitor.

Καθώς οι μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις μειώνονται, οι μέσες θερμοκρασίες στη Χαβάη, όπως και αλλού στον κόσμο, έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα να ξηραίνεται περαιτέρω η βλάστηση. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης διαπίστωσαν ότι το 2016 ήταν θερμότερο από τον μέσο όρο των 100 ετών κατά 0,92 βαθμούς Κελσίου και οι θερμοκρασίες ανέβαιναν κατά 0,19 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία στο Παρατηρητήριο Mauna Loa.

Το τοπίο της Χαβάης αλλάζει και με άλλους τρόπους. Οι πυρκαγιές, οι οποίες γίνονται όλο και πιο συχνές, έχουν καταστρέψει μέρος της αυτοφυούς βλάστησης. Σε άλλα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής γύρω από τη Λαχάινα, η γη σταμάτησε να αρδεύεται όταν έκλεισαν οι φάρμες ζαχαροκάλαμου τη δεκαετία του 1990. Στη θέση αυτών των καλλιεργειών και της αυτοφυούς βλάστησης, εξαπλώθηκαν ξηρά και χωροκατακτητικά ξένα είδη. Αυτά τα είδη που μπορούν να αναγεννηθούν καλύτερα μετά από μια πυρκαγιά, αλλά αναφλέγονται εύκολα. Αυτό συνέβαλε στην ταχύτερη εξάπλωση των πυρκαγιών.

«Το τοπίο είναι απλώς καλυμμένο με εύφλεκτα πράγματα», δήλωσε στους New York Times Ράιαν Λόνγκμαν, ερευνητής στο East-West Center, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα. «Όλες οι συνθήκες απλά συνυπήρξαν», σημείωσε.

Η ξηρασία επηρεάζει τα τροπικά δάση σε όλο τον κόσμο τα οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές των βροχοπτώσεων. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες, η ξηρασία και οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις καταπονούν τα δέντρα. Οι κορμοί τους ξηραίνονται και τα φύλλα τους πέφτουν. Η αραίωση του θόλου επιτρέπει στις ακτίνες του ήλιου να φτάνουν στο έδαφος, με αποτέλεσμα αυτό να στεγνώνει γρήγορα. Με την πάροδο του χρόνου, η ξηρασία, η ζέστη, οι πυρκαγιές και η αποψίλωση των δασών μπορούν να μετατρέψουν ένα τροπικό δάσος σε ξηρό λιβάδι ή σαβάνα. Τμήματα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, του μεγαλύτερου στον κόσμο, βρίσκονται κοντά σε αυτό το χωρίς επιστροφή σημείο όπου το υγρό οικοσύστημα θα αλλάξει για πάντα.

«Η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή»

Σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη (10/8), ο κυβερνήτης της Χαβάης δήλωσε ότι οι πυρκαγιές είναι η «μεγαλύτερη φυσική καταστροφή» στην ιστορία της πολιτείας.

«Δεν έχουμε ξαναζήσει ποτέ στο παρελθόν πυρκαγιά που να έχει πλήξει μια πόλη με τέτοιο τρόπο», τόνισε, προσθέτοντας ότι οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής ασκούν πρωτοφανή πίεση στη Χαβάη.

«Το βλέπουμε αυτό για πρώτη φορά σε πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου», πρόσθεσε.

Σημειώνεται ότι οι δασικές πυρκαγιές ήταν κάποτε ασυνήθιστες στη Χαβάη, οι οποίες αναφλέγονταν σε μεγάλο βαθμό από ηφαιστειακές εκρήξεις ή από κεραυνούς.Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρώπινη δραστηριότητα τις έχει κάνει πιο συχνές και ακραίες. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς ανεβάζει τις θερμοκρασίες και κάνει τους καύσωνες μακρύτερους και εντονότερους. Ο ΟΗΕ αναμένει ότι οι ακραίες πυρκαγιές θα αυξηθούν σε αριθμό και θα εξαπλωθούν σε περιοχές που προηγουμένως δεν είχαν επηρεαστεί ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και των αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη γη.