Πώς ο Πούτιν ανέτρεψε τα δεδομένα και κερδίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία - Η «κουρασμένη» Δύση απομακρύνεται από το Κίεβο

Για πρώτη φορά από τότε που ο Βλαντιμίρ Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, φαίνεται ότι μπορεί να κερδίσει. Ο πρόεδρος της Ρωσίας έχει θέσει τη χώρα του σε πολεμική ετοιμότητα και έχει ενισχύσει τη θέση του στην εξουσία. Έχει προμηθευτεί στρατιωτικές προμήθειες στο εξωτερικό και συμβάλλει στη στροφή του παγκόσμιου Νότου εναντίον της Αμερικής. Το κρίσιμο είναι ότι υπονομεύει την πεποίθηση της Δύσης ότι η Ουκρανία μπορεί -και πρέπει- να βγει από τον πόλεμο ως μια ακμάζουσα ευρωπαϊκή δημοκρατία.

Η Δύση θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα για να εκνευρίσει τον Πούτιν. Αν το επέλεγε, θα μπορούσε να αναπτύξει βιομηχανικούς και οικονομικούς πόρους που επισκιάζουν τους ρωσικούς σημειώνει σε ανάλυσή του ο Economist. Ωστόσο, η μοιρολατρία, ο εφησυχασμός και η συγκλονιστική έλλειψη στρατηγικού οράματος μπαίνουν εμπόδιο, ιδίως στην Ευρώπη. Για το δικό της καλό καθώς και για το καλό της Ουκρανίας, η Δύση πρέπει επειγόντως να αποτινάξει τον λήθαργο της.

Γιατί ο Πούτιν μπορεί να νικήσει

Ο λόγος για τον οποίο είναι δυνατή μια νίκη του Πούτιν είναι ότι η νίκη αφορά την αντοχή και όχι την κατάληψη εδαφών. Κανένας από τους δύο στρατούς δεν είναι σε θέση να εκδιώξει τον άλλον από τα εδάφη που ελέγχει σήμερα. Η αντεπίθεση της Ουκρανίας έχει σταματήσει. Η Ρωσία χάνει πάνω από 900 άνδρες την ημέρα στη μάχη για την κατάληψη της Avdiivka, μιας πόλης στην περιοχή Donbas. Πρόκειται για έναν πόλεμο που μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια.

Ωστόσο, το πεδίο της μάχης διαμορφώνει την πολιτική. Η δυναμική επηρεάζει το ηθικό. Αν η Ουκρανία υποχωρήσει, οι διαφωνίες στο Κίεβο θα γίνουν πιο έντονες. Το ίδιο και οι φωνές στη Δύση που λένε ότι η αποστολή χρημάτων και όπλων στην Ουκρανία είναι σπατάλη. Το 2024 τουλάχιστον, η Ρωσία θα είναι σε ισχυρότερη θέση να πολεμήσει, επειδή θα έχει περισσότερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βλήματα πυροβολικού, επειδή ο στρατός της έχει αναπτύξει επιτυχημένες τακτικές ηλεκτρονικού πολέμου εναντίον ορισμένων ουκρανικών όπλων και επειδή ο Πούτιν θα ανεχθεί τρομακτικές απώλειες μεταξύ των δικών του ανδρών.

Οι σύμμαχοι βοηθούν στην ενίσχυση της Ρωσίας

Η αυξανόμενη ξένη υποστήριξη εξηγεί εν μέρει το πλεονέκτημα της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης. Ο Πούτιν έχει προμηθευτεί μη επανδρωμένα αεροσκάφη από το Ιράν και βλήματα από τη Βόρεια Κορέα. Έχει εργαστεί για να πείσει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου Νότου ότι δεν έχει μεγάλο συμφέρον από το τι συμβαίνει στην Ουκρανία. Η Τουρκία και το Καζακστάν έχουν γίνει δίαυλοι για τα αγαθά που τροφοδοτούν τη ρωσική πολεμική μηχανή. Ένα δυτικό σχέδιο για τον περιορισμό των ρωσικών εσόδων από το πετρέλαιο με την επιβολή πλαφόν στην τιμή του αργού πετρελαίου στα 60 δολάρια το βαρέλι απέτυχε, επειδή αναδύθηκε μια παράλληλη εμπορική δομή πέρα από την εμβέλεια της Δύσης. Η τιμή του αργού πετρελαίου Urals από τη Ρωσία είναι 64 δολάρια, αυξημένη κατά σχεδόν 10% από τις αρχές του 2023.

Το πολιτικό πλεονέκτημα του Πούτιν

Ο Πούτιν κερδίζει επίσης επειδή έχει ενισχύσει τη θέση του στο εσωτερικό της χώρας του. Λέει τώρα στους Ρώσους, παράλογα, ότι είναι εγκλωβισμένοι σε έναν αγώνα επιβίωσης ενάντια στη Δύση. Στους απλούς Ρώσους μπορεί να μην αρέσει ο πόλεμος, αλλά τον έχουν συνηθίσει. Η ελίτ έχει σφίξει τη λαβή της στην οικονομία και βγάζει πολλά χρήματα. Ο Πούτιν έχει την πολυτέλεια να πληρώνει μισθούς μιας ζωής στις οικογένειες όσων πολεμούν και πεθαίνουν.

Μπροστά σε όλα αυτά, δεν είναι περίεργο που η διάθεση στο Κίεβο είναι πιο σκοτεινή. Η πολιτική έχει επιστρέψει, καθώς οι άνθρωποι διαγκωνίζονται για την επιρροή τους. Ο Volodymyr Zelensky, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, και ο Valery Zaluzhny, ο πιο υψηλόβαθμος στρατηγός της, έχουν έρθει σε ρήξη. Οι εσωτερικές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα σκάνδαλα διαφθοράς και οι ανησυχίες για το μέλλον της Ουκρανίας έχουν πλήξει τη θέση του  Zelensky στους ψηφοφόρους.

Η στάση της Δύσης

Οι δυτικές κυβερνήσεις επιμένουν ότι είναι δεσμευμένες στην Ουκρανία όπως πάντα. Αλλά οι δημοσκοπήσεις σε όλο τον κόσμο δείχνουν ότι πολλοί αμφιβάλλουν γι' αυτό. Στην Αμερική η κυβέρνηση Μπάιντεν αγωνίζεται να κάνει το Κογκρέσο να αποδεσμεύσει χρηματοδότηση ύψους άνω των 60 δισ. δολαρίων. Η προεκλογική εκστρατεία του επόμενου έτους θα μπει σύντομα στη μέση. Αν ο Ντόναλντ Τραμπ εκλεγεί πρόεδρος, έχοντας υποσχεθεί ειρήνη σε σύντομο χρονικό διάστημα, η Αμερική θα μπορούσε ξαφνικά να σταματήσει εντελώς την παροχή όπλων.

Η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για αυτό το τρομερό ενδεχόμενο -και για την επιβράδυνση της αμερικανικής βοήθειας, όποιος κι αν βρίσκεται στον Λευκό Οίκο. Αντ' αυτού, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν σαν να είναι πάντα επικεφαλής ο γενναιόδωρος Τζο Μπάιντεν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποσχεθεί στην Ουκρανία 50 δισ. ευρώ (56 δισ. δολάρια), αλλά τα χρήματα καθυστερούν λόγω της Ουγγαρίας και, ενδεχομένως, λόγω ενός δημοσιονομικού χάους στη Γερμανία. Τον Δεκέμβριο η ΕΕ θα πρέπει να σηματοδοτήσει ότι είναι έτοιμη να ξεκινήσει συνομιλίες για την ένταξη της Ουκρανίας. Πολλοί όμως πιστεύουν ότι η διαδικασία θα τραβήξει σκόπιμα σε μάκρος, επειδή η διεύρυνση είναι δύσκολη και απειλεί συμφέροντα. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, καταγράφηκε (κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής φάρσας) να λέει ότι η Ευρώπη έχει κουραστεί. Θα περίμενε κανείς ότι μια προεδρία Τραμπ θα κινητοποιούσε την υποστήριξη προς την Ουκρανία, καθώς η Ευρώπη θα αναλάμβανε την ευθύνη για την άμυνά της. Ένας ηγέτης προβλέπει κατ' ιδίαν ότι η υποστήριξη στην πραγματικότητα θα κατακερματιστεί.

Αυτό θα ήταν καταστροφή, σημειώνει ο Economist. Μέχρι το 2025 η πίεση της διεξαγωγής ενός πολέμου μπορεί να αρχίσει να πιάνει τον  Πούτιν. Οι Ρώσοι μπορεί να δυσανασχετούν όλο και περισσότερο με τις αναγκαστικές κινητοποιήσεις, τον πληθωρισμό και την εκτροπή των κοινωνικών δαπανών προς τον στρατό. Ωστόσο, δεν έχει νόημα να ελπίζει απλώς ότι το καθεστώς του θα καταρρεύσει. Θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία για χρόνια και αν το κάνει, θα απειλήσει με πόλεμο, επειδή αυτή είναι η δικαιολογία του για την εσωτερική καταστολή και τα δεινά του ίδιου του λαού του. Έχει καταστρέψει τις προοπτικές της χώρας του απομονώνοντάς την από την Ευρώπη και οδηγώντας τους πιο επιχειρηματίες ανθρώπους της στην εξορία. Χωρίς πόλεμο, η κενότητα της διακυβέρνησής του θα ήταν πλήρως εμφανής.

Η Ευρώπη πρέπει, επομένως, να σχεδιάσει τον Πούτιν ως την κύρια μακροπρόθεσμη απειλή για την ασφάλειά της. Η Ρωσία θα επανεξοπλιστεί. Θα αποκτήσει πολεμική εμπειρία. Ο σχεδιασμός για την άμυνα της Ευρώπης θα πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε να αποτρέψει τον Πούτιν από το να αισθανθεί αδυναμία στο πλευρό της -ειδικά αν αμφιβάλλει για την προθυμία ενός προέδρου Τραμπ να πολεμήσει σε περίπτωση επίθεσης σε μια χώρα του ΝΑΤΟ.

Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψει τον Πούτιν θα ήταν η Ευρώπη να επιδείξει την αποφασιστικότητά της δείχνοντας από τώρα ότι είναι πλήρως δεσμευμένη σε μια ακμάζουσα, δημοκρατική, δυτικόστροφη Ουκρανία. Τα όπλα έχουν σημασία, ιδίως η αεράμυνα και οι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς για να πλήξουν τις ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού, γι' αυτό και είναι ζωτικής σημασίας για την Αμερική να εγκρίνει την τελευταία δόση της βοήθειας. Επειδή τα οπλοστάσια έχουν ήδη εξαντληθεί, πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά για την αύξηση της ικανότητας των δυτικών κατασκευαστών όπλων. Οι κυρώσεις θα μπορούσαν να στοχευθούν πιο αποτελεσματικά για να διασπάσουν το καθεστώς από την ελίτ.

Η πολιτική δράση στην Ευρώπη είναι επίσης απαραίτητη. Ο Πούτιν θα επιτεθεί στις πόλεις της Ουκρανίας και θα υπονομεύσει την κοινωνία της για να σαμποτάρει τη μετατροπή της χώρας σε δυτική δημοκρατία. Σε απάντηση η Ευρώπη θα πρέπει να διπλασιάσει τις προσπάθειές της για να εξασφαλίσει την πρόοδο της Ουκρανίας, με την υπόσχεση χρημάτων και ένταξης στην ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν αναγνωρίσει το μέγεθος του έργου - πράγματι, πάρα πολλοί φαίνεται να το αποφεύγουν. Αυτό είναι ανοησία. Θα πρέπει να ακούσουν τον Λέον Τρότσκι: μπορεί να μην ενδιαφέρονται για τον πόλεμο, αλλά ο πόλεμος ενδιαφέρεται γι' αυτούς.