Είναι ρεαλιστική η πρόταση του Μακρόν για την «πυρηνική ομπρέλα»;

Σε μια τοποθέτηση που αναμένεται να φέρει πολλές συζητήσεις προχώρησε ο Εμανουέλ Μακρόν, σχετικά με την επέκταση της πυρηνικής αποτροπής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η τοποθέτηση Μακρόν και η στάση των ΗΠΑ

Η εν λόγω συζήτηση ξεκινά σε μια περίοδο που η αβεβαιότητα είναι πιο έντονη από ποτέ, αφού ο Ντόναλντ Τραμπ αφήνει συνεχώς αιχμές για την Ευρώπη, απειλώντας ότι θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, ενώ έρχεται διαρκώς πιο κοντά με τη Ρωσία. Η πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν πιθανότατα έχει κάποια κενά και αναμένεται να συναντήσει στρατηγικά, πολιτικά και τεχνικά εμπόδια, σύμφωνα με το Reuters. Άλλωστε, η στάση του Τραμπ έχει προκαλέσει υπαρξιακές ανησυχίες στις ευρωπαϊκές χώρες, με τον Φρίντριχ Μερτς να τονίζει ότι είναι πολύ πιθανό το ΝΑΤΟ να μην υφίσταται με τη σημερινή του μορφή έως και τον Ιούνιο.

Οι ΗΠΑ διατηρούν πυρηνικά όπλα και πολλούς χιλιάδες στρατιώτες σε ευρωπαϊκές βάσεις, προσφέροντας αμυντικές δυνατότητες που η Ευρώπη δεν μπορεί να αντικαταστήσει εύκολα. Από εναέριους ανεφοδιασμούς, μέχρι πυρηνική ανατροπή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πυρήνικη αποτροπή του ΝΑΤΟ δεν είναι δεσμευτική, παρά τις δεκαετίες συνεργασίας.

Το οπλοστάσιο της Γαλλίας

Από τη στιγμή που το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία έγινε η μοναδική πυρηνική δύναμη της ΕΕ, διαθέτοντας 290 πυρηνικές κεφαλές, με τον συγκεκριμένο αριθμό να την κατατάσσει στην τέταρτη θέση παγκοσμίως.

Συνολικά, δαπανά 5,6 δισ. ευρώ για τη διατήρηση της πυρηνικής της δύναμης, που αντιστοιχεί στο 15% του συνολικού προϋπολογισμού για την άμυνα. Παρόλα αυτά, η εν λόγω δύναμη δεν συγκρίνεται με την αντίστοιχη των ΗΠΑ ή της Ρωσίας, που διαθέτουν πάνω από 5.000 πυρηνικές κεφαλές, ενώ η Βρετανία εξαρτάται άμεσα από την Ουάσιγκτον.

Τα δεδομένα της πρότασης του Μακρόν

Η γαλλική αποτροπή έχει αμυντικό χαρακτήρα, προκειμένου να αποθαρρύνει τις επιθέσεις. Η «αυστηρή επάρκεια» (strict sufficiency) διατηρεί μόνο τον απαραίτητο αριθμό πυρηνικών κεφαλών και δεν αναπτύσσει τα πυρηνικά εκτός της επικράτειάς της, με τον Μακρόν να έχει αρνηθεί να θέσει το γαλλικό πυρηνικό οπλοστάσιο υπό τη διοίκηση του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ, θέλοντας να έχει την πλήρη ανεξαρτησία του.

Ποιες είναι οι διαφορές;

• Οι ΗΠΑ εγγυώνται αμυντική αποτροπή για τους συμμάχους τους, ενώ η Γαλλία δεν προσφέρει δεσμευτικές εγγυήσεις σε άλλες χώρες.
• Οι ΗΠΑ διατηρούν πυρηνικά όπλα σε ευρωπαϊκό έδαφος, ενώ η Γαλλία δεν σταθμεύει πυρηνικά εκτός της επικράτειάς της.
• Η Γαλλία έχει σημαντικά μικρότερο οπλοστάσιο, ενώ η ενίσχυσή του θα απαιτούσε δεκαετίες και τεράστιες επενδύσεις.
• Αν οι ΗΠΑ αποσύρουν την πυρηνική τους παρουσία από την Ευρώπη, η γαλλική και η βρετανική αποτροπή δεν θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν πλήρως την αμερικανική προστασία.

Τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια;

• Συμμετοχή Ευρωπαίων εταίρων σε γαλλικές ασκήσεις και εκπαίδευση, μέσω εναέριων συνοδευτικών αποστολών και υποστήριξης ανεφοδιασμού.
• Ανάπτυξη γαλλικών Rafale ικανών να φέρουν πυρηνικούς πυραύλους σε στρατηγικά σημεία της Ευρώπης, δημιουργώντας «στρατηγική αβεβαιότητα» για τη Ρωσία.
• Συζήτηση για οικονομική συνεισφορά των ευρωπαϊκών κρατών στη συντήρηση ή αναβάθμιση του γαλλικού πυρηνικού οπλοστασίου.

Πόσο ρεαλιστική είναι η πρωτοβουλία του Μακρόν;

Είναι γεγονός ότι η πρωτοβουλία του Εμανουέλ Μακρόν δεν δίνει μια άμεση λύση στο ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από τον πυρηνικό σχεδιασμό της Ευρώπης.

Η Γαλλία θα μπορούσε να ενσωματώσει Ευρωπαίους εταίρους στον αμυντικό της σχεδιασμό, ωστόσο η πλήρης αντικατάσταση των ΗΠΑ παραμένει εξαιρετικά δύσκολη, τόσο λόγω κόστους, αλλά και λόγω τεχνολογίας και στρατηγικών περιορισμών.

Η πρόταση Μακρόν ίσως να λειτουργεί ως σήμα προς την Ουάσιγκτον, ώστε να πιεστεί η κυβέρνηση Τραμπ, με στόχο να ξεκαθαρίσει ο Λευκός Οίκος τις προθέσεις του στο κομμάτι της άμυνας στην Ευρώπη.

Επίθεση του Κρεμλίνου στον Μακρόν

Η τοποθέτηση Μακρόν δεν ήχησε καθόλου καλά στη Ρωσία, με τη Μόσχα να κάνει λόγο για «πυρηνικό εκβιασμό», αντιδρώντας στην πρόταση για επέκταση της πυρηνικής ομπρέλας σε ευρωπαϊκούς εταίρους.

Από την πλευρά του, ο Μακρόν στην ομιλία του προς τους Γάλλους πολίτες χαρακτήρισε τη Ρωσία απειλή για την Ευρώπη, αφ.ηνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο πυρηνικής αποτροπής υπέρ των Ευρωπαίων συμμάχων. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι θα συγκαλέσει συνάντηση στρατιωτικών ηγετών από χώρες πρόθυμες να στείλουν ειρηνευτικά στρατεύματα στην Ουκρανία, μετά από μια πιθανή συμφωνία.

Στην ανακοίνωσή του, το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας επισημαίνει πως «οι νότες 

πυρηνικού εκβιασμού είναι ξεκάθαρα παρούσες στην ομιλία του Εμανουέλ Μακρόν. Οι φιλοδοξίες του Παρισιού να γίνει ο “πυρηνικός προστάτης” ολόκληρης της Ευρώπης αποκαλύφθηκαν ανοιχτά, καθώς επιχειρεί να αντικαταστήσει σχεδόν πλήρως την αμερικανική ομπρέλα. Περιττό να πούμε ότι αυτό δεν θα ενισχύσει την ασφάλεια ούτε της Γαλλίας ούτε των συμμάχων της».

Τέλος, ο Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η πυρηνική ρητορική του Μακρόν συνιστά απειλή για τη Ρωσία, με τη στάση του Κρεμλίνου να σκληραίνει και άλλο απέναντι στη γαλλική πρόταση.