Ιράν: Το μυστικό σχέδιο για την αποπομπή του Χαμενεΐ

Οι επιθέσεις της Αμερικής τα ξημερώματα της Κυριακής στο Ιράν έχουν ενισχύσει μια ολοένα και πιο ανοιχτή συζήτηση στην Τεχεράνη για το μέλλον της χώρας και για το αν ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ θα πρέπει να παραμείνει στην εξουσία.

Τις ημέρες που προηγήθηκαν της αμερικανικής επέμβασης, μια ομάδα Ιρανών επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων και συγγενών υψηλόβαθμων κληρικών, σύμφωνα με το theatlantic.com, είχε αρχίσει να καταστρώνει ένα σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Ιράν χωρίς τον Χαμενεΐ -είτε σε περίπτωση θανάτου του 86χρονου ηγέτη είτε σε περίπτωση παραγκωνισμού του. Συνταγματικά, η Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων, ένα σώμα 88 κληρικών, θα πρέπει να ψηφίσει για να αποπέμψει τον Χαμενεΐ από τη θέση του, αλλά η οργάνωση μιας τέτοιας ψηφοφορίας υπό τις παρούσες συνθήκες είναι απίθανη. Ο ηγέτης θα μπορούσε επίσης να παραμεριστεί πιο ανεπίσημα, ας πούμε, από εσωτερικούς παράγοντες που τον πιέζουν ή τον πείθουν να μεταβιβάσει την πραγματική εξουσία σε έναν προσωρινό αντικαταστάτη. Οι συνωμότες έχουν συμφωνήσει ότι μια επιτροπή ηγεσίας που θα αποτελείται από λίγους υψηλόβαθμους αξιωματούχους θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας και θα διαπραγματευτεί μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να σταματήσουν οι ισραηλινές επιθέσεις.

«Όλοι γνωρίζουν ότι οι μέρες του Χαμενεΐ είναι μετρημένες»

Οι πηγές φοβόντουσαν μήπως αποκαλυφθούν, αλλά ανέφεραν τις συζητήσεις τους με την ελπίδα ότι η αποκάλυψη θα τους βοηθούσε να εκτιμήσουν την περιφερειακή και διεθνή αντίδραση. Μεταξύ των λεπτομερειών που μοιράστηκαν με το www.theatlantic.com, είναι ότι ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, ο οποίος δεν εμπλέκεται στις συζητήσεις, εξετάζεται για έναν βασικό ρόλο στην επιτροπή ηγεσίας και ότι ορισμένοι από τους εμπλεκόμενους στρατιωτικούς αξιωματούχους βρίσκονται σε τακτική επαφή με τους ομολόγους τους από μια μεγάλη χώρα του Κόλπου, επιδιώκοντας την αποδοχή της αλλαγής της πορείας του Ιράν και της σύνθεσης της ηγεσίας του.

«Η δική μας ιδέα είναι μόνο μία», μου είπε ένα άτομο που συμμετέχει στις συζητήσεις. "Η Τεχεράνη είναι πλέον γεμάτη από τέτοιες συνωμοσίες. Συζητούν επίσης με τους Ευρωπαίους για το μέλλον του Ιράν. Όλοι γνωρίζουν ότι οι μέρες του Χαμενεΐ είναι μετρημένες. Ακόμη και αν παραμείνει στο αξίωμα, δεν θα έχει πραγματική εξουσία».

Τα νέα δεδομένα μετά τους βομβαρδισμούς

Αυτό ήταν πριν από τον αμερικανικό βομβαρδισμό. Άνθρωποι του theatlantic.com επικοινώνησαν με αυτό το άτομο αμέσως μετά τις εκρήξεις στη Νατάνζ, το Φορντό και το Ισφαχάν και ανέφεραν: "Νομίζω ότι οι πιθανότητες να καταφέρουμε να παραμερίσουμε με κάποιο τρόπο τον Χαμενεΐ έχουν πλέον αυξηθεί. Αλλά όλοι μας ανησυχούμε και δεν είμαστε σίγουροι. Θα μπορούσε επίσης να γίνει ακριβώς το αντίθετο".

Το άλλο άτομο με το οποίο μίλησαν και το οποίο συμμετείχε στις συζητήσεις ανέφεραν ότι ήταν λιγότερο αισιόδοξος τώρα για το σχέδιο της ομάδας που εξασφαλίζει την ειρήνη με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. «Αλλά ακόμη και αν το Ιράν καταλήξει να επιλέξει μια πολεμική στάση απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Χαμενεΐ ίσως χρειαστεί να παραμεριστεί», είπε.

«Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί»

Η έκταση της ζημιάς την Κυριακή αποτελεί επί του παρόντος αντικείμενο ενός «πολέμου» αφηγήσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι ο βομβαρδισμός τους ήταν μια θεαματική επιτυχία -ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίζεται ότι «εξαφάνισε» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν- ενώ το Ιράν προσπάθησε να υποβαθμίσει την καταστροφή, υποστηρίζοντας ότι είχε ήδη μετακινήσει το πυρηνικό υλικό του και ότι τα πλήγματα δεν διείσδυσαν σε οχυρωμένες τοποθεσίες. Όπως και να έχει, η διάθεση στους ιρανικούς κύκλους που βρίσκονται κοντά στο καθεστώς έχει διχαστεί. Κάποιοι εσωτερικοί, συμπεριλαμβανομένων των συνωμοτών, θέλουν να μηνύσουν για μια συμφωνία με τον Τραμπ, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τον Χαμενεΐ. Άλλοι πιστεύουν ότι το Ιράν πρέπει να αντεπιτεθεί, διότι διαφορετικά θα προσκαλέσει περαιτέρω επιθετικότητα.

«Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί, έστω και προς το παρόν», μου είπε λίγο μετά τις επιθέσεις ο Mostafa Najafi, ένας ειδικός με έδρα την Τεχεράνη που βρίσκεται κοντά στο ιρανικό κατεστημένο ασφαλείας.

Το theatlantic.com είχε μιλήσει με τον Νατζαφί και είπε ότι το Ιράν είχε ήδη προετοιμαστεί για αμερικανική επέμβαση και πολύμηνο πόλεμο. Παρά τις σκληρές ισραηλινές επιθέσεις μιας εβδομάδας, οι δυνατότητες του Ιράν σε πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη ήταν ακόμη σημαντικές, είχε πει, προσθέτοντας ότι η μακρά εμπειρία του Ιράν στον ασύμμετρο πόλεμο το άφηνε σε καλή θέση για μια παρατεταμένη μάχη με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. Το Ιράν είχε προσπαθήσει μέχρι στιγμής να αποφύγει να παρασύρει την Αμερική στον πόλεμο με το Ισραήλ, είπε ο Νατζάφι -η Τεχεράνη δεν είχε εξαπολύσει τους περιφερειακούς παραστρατιωτικούς συμμάχους της εναντίον των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή- αλλά ένα άμεσο χτύπημα των ΗΠΑ θα μπορούσε να αλλάξει αυτό το σκεπτικό.

Ωστόσο, οι επιλογές του Ιράν θα ήταν περιορισμένες από αυτή την άποψη. Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου είναι μια σκιά του παλιού της εαυτού και έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον να συμμετάσχει στον αγώνα του Ιράν με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράκ βρίσκεται στη μέση μιας εθνικής προεκλογικής εκστρατείας, γεγονός που καθιστά απίθανο να θέλουν οι φιλο-τεχερανικές πολιτοφυλακές του να θεωρηθεί ότι παρασύρουν τη χώρα σε μια νέα σύγκρουση.

Οι επιλογές που προτείνονται

Ορισμένοι στο ιρανικό κυβερνητικό κατεστημένο έχουν προτείνει ότι η χώρα θα εγκαταλείψει τώρα τη Συνθήκη Μη Διάδοσης και θα επιδιώξει ανοιχτά την πυρηνική οπλοποίηση. Αυτό ταιριάζει με τον πολεμοχαρή τόνο που εκπέμπεται ακόμη και από ορισμένα κεντρώα στοιχεία. Για παράδειγμα, πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, ο Ali Larijani, πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου, απείλησε προσωπικά τον Rafael Grossi, τον επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, λέγοντας ότι το Ιράν θα τον «κυνηγήσει» μετά τον πόλεμο.

Αλλά τα γεγονότα μπορεί να κινούνται πολύ γρήγορα για να μπορέσει ο Χαμενεΐ να υλοποιήσει μακροπρόθεσμα σχέδια. Τις επόμενες ημέρες, το Ιράν μπορεί κάλλιστα να απαντήσει με μια συμβολική επίθεση, πιθανότατα σε αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ, μου είπε ο Mojtaba Dehghani, ένας εμπειρογνώμονας με έδρα την Ευρώπη και στενή γνώση της ιρανικής ηγεσίας. Αλλά ο Dehghani υπέθεσε ότι μια τέτοια κίνηση θα επεκτείνει πιθανότατα τον πόλεμο και θα καταλήξει στην πτώση του Χαμενεΐ, καθώς μια αντίπαλη παράταξη θα έχει τότε κίνητρο να αναλάβει τα ηνία και να επιδιώξει ειρήνη με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για χρόνια, ο Χαμενεΐ οδήγησε τη χώρα του σε συνθήματα «Θάνατος στην Αμερική» και «Θάνατος στο Ισραήλ», ενώ απέφυγε να πολεμήσει οποιοδήποτε από τα δύο στο έδαφος του Ιράν. Τώρα το ιρανικό έδαφος δέχεται πυρά και από τους δύο. Η χώρα αντιμετωπίζει μια σκληρή επιλογή: Είτε επεκτείνει τον πόλεμο και κινδυνεύει να ανταγωνιστεί επιπλέον τις χώρες του Κόλπου που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις, είτε επιδιώκει έναν ιστορικό συμβιβασμό με τις ΗΠΑ που θα σήμαινε την εγκατάλειψη της επί δεκαετίες εχθρότητάς της. Η στάση του Χαμενεΐ είναι ταυτόχρονα ανυποχώρητη και επιφυλακτική σε σημείο δειλίας. Οι ελίτ γύρω του αναρωτιούνται αν θα πρέπει να παραμεριστεί για την επιδίωξη οποιασδήποτε από τις δύο κατευθύνσεις.