Κόσμος|27.06.2025 07:55

Γιατί σύμβουλος του Τραμπ έχει χάσει τον ύπνο του εδώ και μήνες – Πόσο εύκολο είναι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ να πατήσει το «κουμπί»

Νίκος Τζιανίδης

Ένας σύμβουλος του Τραμπ έχει χάσει τον ύπνο του εδώ και μήνες. Γιατί; O Nτόναλντ Tραμπ, σε ανύποπτο χρόνο, είχε ρωτήσει- δήθεν αδιάφορα: «Αν δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τα πυρηνικά τους όπλα, τότε γιατί να τα έχουν;»… Ο σύμβουλος εκείνος έκανε πως δεν άκουσε ή έφερε τη συζήτηση αλλού. Όμως εκείνη η φράση τον έχει στοιχειώσει…

Κι όταν μάλιστα άκουγε τους πύρινους λόγους του Προέδρου που δεν δίσταζε να μιλήσει για «φωτιά και οργή» εναντίον των αντιπάλων των ΗΠΑ, ο σύμβουλος αναλογιζόταν πόσο απέχει η ανθρωπότητα από ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα… Από ένα ολοκαύτωμα που είναι- κυριολεκτικά- στο χέρι ενός και μόνο ανθρώπου (τουλάχιστον στις ΗΠΑ) για να το πυροδοτήσει!

Ήταν καλοκαίρι του 1974, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ρίτσαρντ Νίξον είχε στριμωχτεί στα σχοινιά… Είχε νεύρα και έπινε το ένα ουίσκι πίσω από το άλλο. Σε μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο με δύο μέλη του Κογκρέσου, ο Νίξον εκνευρισμένος, φώναζε ότι η παραπομπή ενός Προέδρου για «μια μικρή διάρρηξη» στα κεντρικά Γραφεία των Δημοκρατικών, ήταν επιεικώς γελοία. «Ξέρετε τι μπορώ να κάνω τώρα εγώ; Μπορώ να πάω στο γραφείο μου, να σηκώσω το τηλέφωνο και μέσα σε 25 λεπτά, εκατομμύρια άνθρωποι θα πέσουν νεκροί», είχε πει ο Νίξον, σύμφωνα με τις διηγήσεις του Τσαρλς Ρόουζ, γερουσιαστή από τη Βόρεια Καρολίνα.

Και αν και βρισκόταν σε παροξυσμό, ο Νίξον, εξέφραζε την αλήθεια: μπορούσε να σκοτώσει τον μισό Κόσμο με μια του κίνηση!
Και καθώς το σκάνδαλο Watergate απλωνόταν σαν το σκοτάδι στον αρκτικό κύκλο πάνω από τις ΗΠΑ και η προεδρία του Νίξον κατέρρεε, ο Πρόεδρος χάθηκε στου μυαλού του τα αδιέξοδα… Και μέχρι τη μέρα που βγήκε κάτωχρος στην τηλεόραση- ένας νεκρός σε ζωντανή μετάδοση- και εξήγγειλε την παραίτησή του, ο Νίξον εξακολουθούσε να κρατάει στη «χούφτα του» τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων: η πυρηνική «διοίκηση και ο έλεγχος»- το περίπλοκο αλλά ευαίσθητο σύστημα που επιτρέπει σε έναν Πρόεδρο να διατάσσει την εκτόξευση όπλων που θα μπορούσαν να εξαλείψουν πόλεις ολόκληρες και να σκοτώσουν απροσμέτρητο αριθμό ανθρώπους- παρέμενε στην κατοχή του, όπως ακριβώς είχε συμβεί και με τους τέσσερις προκατόχους του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και με τους διαδόχους του. Επί 80 χρόνια, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών παρέμεινε (και παραμένει) η μόνη Αρχή που μπορεί να διατάξει τη χρήση αμερικανικών πυρηνικών όπλων! Η εξουσία του είναι τόσο απόλυτη που τα πυρηνικά όπλα επί δεκαετίες αναφέρονται στην αμυντική κοινότητα ως Το Όπλο του Προέδρου!
Γι’ αυτό και ο σύμβουλος του Τραμπ, από τότε που άκουσε την κουβέντα του αφεντικού του: ««Αν δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τα πυρηνικά τους όπλα, τότε γιατί να τα έχουν;», έχει χάσει τον ύπνο του.

Το τέλος του Κόσμου σε ένα κουτί...

Να πώς θα μπορούσε να αρχίσει το τέλος του Κόσμου: είτε με το να διατάξει ο Πρόεδρος χτύπημα εναντίον εχθρού, είτε να απαντήσει σε επίθεση που δέχονται οι Ηνωμένες Πολιτείες ή ακόμα και οι σύμμαχοί τους· η διαδικασία είναι η ίδια: θα συσκεφθεί, ο Πρόεδρος με τους κορυφαίους πολιτικούς και στρατιωτικούς συμβούλους του και αν καταλήξει στην απόφαση να διατάξει τη χρήση πυρηνικών όπλων θα ζητήσει την «μπάλα ποδοσφαίρου», όπως την λένε αστειευόμενοι οι επαΐοντες, που είναι μια δερμάτινη τσάντα με αλουμινένια προστασία και που ζυγίζει περίπου 22 κιλά· την κουβαλάει πάντα ένας στρατιωτικός που βρίσκεται σχεδόν πλάι στον Πρόεδρο όπου κι αν πάει. Σε πολλές φωτογραφίες από ταξίδια Προέδρων μπορείτε να δείτε τον αξιωματικό πίσω στο βάθος σαν σκιά να κρατάει τη θήκη με τη... διαθήκη του Κόσμου.

Δεν υπάρχει κουμπί μέσα σε αυτή τη θήκη ή οποιοσδήποτε άλλος τρόπος για να εκτοξεύσει ο ίδιος ο Πρόεδρος τους πυρηνικούς πυραύλους. Απλώς είναι μια συσκευή επικοινωνίας, που έχει σκοπό να συνδέει γρήγορα και αξιόπιστα τον Πρόεδρο με το Πεντάγωνο. Η επιβεβαίωση της επίθεσης θα μπορούσε να διαρκέσει από πέντε έως επτά λεπτά, καθώς οι αξιωματούχοι θα πασχίσουν να αποκλείσουν ένα τεχνικό λάθος. Και τέτοια λάθη έχουν γίνει πολλά!
Κι από τη Χιροσίμα μέχρι τις μέρες μας έχουν περάσει 80 χρόνια και πολλά έχουν αλλάξει δραματικά.
Το ‘χε πει ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στον υπουργό Πολέμου των ΗΠΑ Χένρι Στίμσον το 1945: «Τι ήταν η πυρίτιδα; Ασήμαντη. Τι ήταν ο ηλεκτρισμός; Μην ασχολείσαι... Αυτή η ατομική βόμβα, όμως, είναι η Δευτέρα Παρουσία εν Οργή».
Κι από τότε, στα πυρηνικά οπλοστάσια χωρών που διαθέτουν το απόλυτο όπλο εξολόθρευσης, κοιμούνται γίγαντες που αν ξυπνήσουν ο Κόσμος θα ρημάξει! Οι ΗΠΑ μαθαίνουν τι κατασκευάζουν οι Ρώσοι, οι Ρώσοι το ίδιο, η Ινδία, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν νανουρίζουν με χάδια τις πυρηνικές κεφαλές τους και περιμένουν… Και τα όπλα- κοιμώμενα- μεγαλώνουν και γιγαντώνονται και τρομάζουν ακόμα και τους ίδιους τους «γονείς» τους.

Eίπαμε, αλλά όχι κι έτσι...

Όταν ο Κίσινγκερ το 1974 ζήτησε ένα σχέδιο για να σταματήσει μια πιθανή σοβιετική εισβολή στο Ιράν, με «περιορισμένη» χρήση πυρηνικών όπλων, ο Στρατός πρότεινε τη χρήση 200 πυρηνικών βομβών κατά μήκος των σοβιετο-ιρανικών συνόρων.
«Είστε τρελοί - εξερράγη ο Κίσινγκερ- αυτή είναι μια περιορισμένη επιλογή;» είπε.

Ο σύμβουλος του προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν, Πολ Νίτσε, λίγο πριν «κλείσει τα μάτια» του, εξομολογήθηκε σε έναν φίλο του πρέσβη: «Συμβούλευσα τον Ρέιγκαν ότι δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιήσουμε πυρηνικά όπλα. Του είπα ότι δεν πρέπει να τα χρησιμοποιήσουμε ούτε καν για αντίποινα». Γίνεται αντιληπτό από αυτή τη φράση και μόνο το τι πρόκειται να επακολουθήσει μετά το πάτημα του «κουμπιού». Γιατί, εκ του ασφαλούς και από του καναπέ, μόνο σχόλια επιπέδου καφενείου κάνουμε παρακολουθώντας έναν πόλεμο με συμβατικά όπλα· όταν ξεχυθούν στην ατμόσφαιρα τα πυρηνικά, σιωπή…

Η συγκέντρωση εξουσίας σε ένα άνθρωπο, στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, η συμπίεση του χρονοδιαγράμματος λήψης αποφάσεων και η μεθοδική στόχευση που γίνεται από τους στρατιωτικούς σχεδιαστές συνωμοτούν όλα, εδώ και 80 χρόνια, για να δημιουργήσουν ένα σύστημα που ενέχει κινδύνους και που εξακολουθεί να αφήνει τον Πρόεδρο ελεύθερο να διατάξει πυρηνικό χτύπημα για οποιονδήποτε λόγο κρίνει σωστό.
Αναλυτές αναρωτιούνται αν η Τεχνητή Νοημοσύνη -η οποία αντιδρά ταχύτερα και πιο ψύχραιμα στις πληροφορίες από τους ανθρώπους- θα μπορούσε να μετριάσει μέρος του βάρους της λήψης αποφάσεων πυρηνικού χτυπήματος; Αυτή είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ιδέα! Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να είναι χρήσιμη στην ταχεία ταξινόμηση δεδομένων και στη διάκριση μιας πραγματικής επίθεσης από ένα σφάλμα, αλλά δεν είναι αλάνθαστη. Ένας αλγόριθμος δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κρίση ενός ανθρώπινου νου.

Προσοχή στους ανόητους Πρόεδρους...

Τι συμβαίνει όμως όταν ένας Πρόεδρος με παραληρηματική κρίση ή ελλειμματική ηθική κατοικεί στον Λευκό Οίκο;
Σήμερα, οι μόνοι άμεσοι έλεγχοι για έναν ανόητο-απρόβλεπτο Πρόεδρο ασκούνται από τους ανθρώπους πλάι του, οι οποίοι θα πρέπει να επιλέξουν να παραιτηθούν από τα καθήκοντά τους προκειμένου να καθυστερήσουν ή να ματαιώσουν μια εντολή που θεωρούν παράλογη. Οι αξιωματικοί του Στρατού, ωστόσο, είναι εκπαιδευμένοι να υπακούν και να εκτελούν· η ανταρσία είναι κολάσιμη. Ο Πρόεδρος θα μπορούσε να απολύσει και να αντικαταστήσει όποιον θα εμπόδιζε τη διαδικασία πυρηνικού χτυπήματος.
Όταν ρωτήθηκε πρώην διοικητής μοίρας πυραύλων της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ αν ανώτεροι αξιωματικοί μπορούσαν να αρνηθούν την εντολή εκτόξευσης πυρηνικών όπλων, είπε: «Μας είπαν ότι μπορούμε να αρνηθούμε παράνομες και ανήθικες εντολές». Σταμάτησε και σκέφτηκε για λίγο «Αλλά ουδείς μας είπε ποτέ τι σημαίνει ανήθικο».
Ο Αριστοτέλης είχε πει: «Η δ' ηθική εξ έθους περιγίνεται», που θα πει «η ηθική προέρχεται από τις συνήθειες» κι αν κρίνουμε από τις συνήθειες των Αμερικανών, η λέξη ηθική χάνει την αξία της… Και ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει την πολυτέλεια να είναι ηθικολόγος, πόσω μάλλον ένας ταπεινός αξιωματικός του Στρατού…

Σε γενικές γραμμές, τώρα που η φωτιά στη μέση της Μέσης Ανατολής δείχνει να βρίσκεται υπό έλεγχο: η πιο σημαντική δουλειά του Προέδρου των ΗΠΑ, ως ο μοναδικός διαχειριστής του πυρηνικού οπλοστασίου της χώρας του, είναι να αποτρέψει πυρηνικό πόλεμο. Και η πιο σημαντική δουλειά ενός ψηφοφόρου στις ΗΠΑ είναι να επιλέξει το κατάλληλο άτομο για αυτή τη θέση, ώστε ο σύμβουλος του Προέδρου που έχει χάσει τον ύπνο του, να τον ξαναβρεί…

Πρόεδρος των ΗΠΑΤραμπΗΠΑπυρηνικά όπλαειδήσεις τώρα