Fake news: Η Φινλανδία ξεκίνησε τον πόλεμο από τα σχολικά θρανία

Εκτός από πρώτη στους δείκτες ευτυχίας και από τις πρώτες χώρες στην ΕΕ στην ελευθερία του Τύπου, τη διαφάνεια, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα των φύλων, η Φινλανδία πρωτοστατεί στον πόλεµο κατά των fake news πολύ πριν αυτά µπουν στο καθηµερινό µας λεξιλόγιο.

Οι Φινλανδοί πολίτες κάθε ηλικίας εκπαιδεύονται εδώ και πέντε χρόνια στο πώς να αναγνωρίζουν παραποιηµένα βίντεο και εικόνες, τα ψεύτικα προφίλ στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις ψευδείς ειδήσεις και αυτές που θεωρούνται clickbaits, δηλαδή «δολώµατα» για κλικ. Η πρωτοβουλία κατά των fake news και της παραπληροφόρησης που έχει στόχο το µίσος και τον διχασµό ξεκίνησε το 2014 µε την εκπαίδευση φοιτητών, δηµοσιογράφων, πολιτικών και απλών πολιτών από το φινλανδικό κράτος.

Ως µια χώρα που έπρεπε να τηρεί λεπτές ισορροπίες µε τη γειτονική Ρωσία, από την οποία κέρδισε την ανεξαρτησία της πριν από 101 χρόνια, η Φινλανδία ήταν πάντα σε επιφυλακή για τα λεγόµενα ρωσικά «τρολ» του ∆ιαδικτύου και τις καµπάνιες παραπληροφόρησης που στον υπόλοιπο πλανήτη έγιναν γνωστές µε τη φερόµενη ρωσική εµπλοκή στις εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ. Το 2014 δεν ήταν µια τυχαία χρονιά. Μετά την προσάρτηση της ουκρανικής Κριµαίας από τη Ρωσία έγινε ξεκάθαρο ότι ένα νέο διαδικτυακό πεδίο µάχης είχε κάνει την εµφάνισή του.

Σύµφωνα µε τον Γιούσι Τόιβανεν, τον επικεφαλής επικοινωνίας του πρωθυπουργικού γραφείου, τα δηµοφιλέστερα θέµατα παραπληροφόρησης ήταν το Μεταναστευτικό, η Ευρωπαϊκή Ενωση και το αν η Φινλανδία θα πρέπει να γίνει πλήρες µέλος του ΝΑΤΟ (πράγµα µε το οποίο δεν συµφωνεί η Μόσχα). Αµερικανική βοήθεια Καθώς οι online εκστρατείες παραπληροφόρησης εντείνονταν µετά το 2014, το 2015 ο Φινλανδός πρόεδρος Σάουλι Νιίνιστο κάλεσε τους πολίτες να αναλάβουν την ευθύνη τους για την καταπολέµησή τους. Την επόµενη χρονιά Αµερικανοί ειδικοί κατέφτασαν για να συµβουλεύσουν Φινλανδούς αξιωµατούχους για το πώς γίνονται «viral» και πώς καταπολεµούνται τα fake news, ενώ παράλληλα το εκπαιδευτικό σύστηµα µεταρρυθµίστηκε έτσι ώστε να δίνει έµφαση στην κριτική σκέψη.

Μάλιστα, οι Φινλανδοί αξιωµατούχοι θεωρούν ότι οι παιδικοί σταθµοί είναι η πρώτη «γραµµή άµυνας» απέναντι στην παραπληροφόρηση. Από το 2016 σχολεία όλων των βαθµίδων της χώρας δίνουν προτεραιότητα στο να δηµιουργήσουν σκεπτόµενους πολίτες: Οι µαθητές εκπαιδεύονται στο να εξετάζουν ισχυρισµούς σε βίντεο του YouTube και σε δηµοσιεύσεις στα social media, να αναγνωρίζουν τις προκαταλήψεις των µέσων ενηµέρωσης (media bias), αλλά και το πώς επηρεάζει η παραπληροφόρηση τα συναισθήµατα των αναγνωστών, ακόµα και να ασκούνται στη σύνταξη... ψευδών ειδήσεων! Η υποδειγµατική στρατηγική της Φινλανδίας φαίνεται να έχει γίνει παράδειγµα προς µίµηση για τις υπόλοιπες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, πολλές από τις οποίες µελετούν πώς θα «αντιγράψουν» τη φινλανδική στρατηγική κατά των fake news.