Τέσσερα συμπεράσματα από τις εκλογές της 10ης Νοεμβρίου στην Ισπανία

Ακόμη μία πρόωρη εκλογική αναμέτρηση, η τέταρτη μέσα σε διάστημα… τεσσάρων ετών και η δεύτερη μόνο για το 2019, μόλις ολοκληρώθηκε στην Ισπανία, χωρίς ωστόσο το νέο εκλογικό αποτέλεσμα να φαίνεται να μπορεί να δώσει διέξοδο στην κυβερνητική παράλυση που ταλανίζει την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Eυρωζώνης.   

Με καταμετρημένο σχεδόν το σύνολο των ψήφων, οι Σοσιαλιστές (PSOE) του Πέδρο Σάντσεθ έρχονται πρώτοι, με ποσοστό 28% και 120 έδρες (σε σύνολο 350). Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) του Πάμπλο Κασάδο ακολουθεί με 20,8% και 88 έδρες. Στην τρίτη θέση βρίσκεται το ακροδεξιό VOX του Σαντιάγο Αμπασκάλ με 15,1% και 52 έδρες. Πιο πίσω έρχεται το Unidas Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας με 12,8% (35 έδρες) και ακόμη πιο πίσω οι Ciudadanos του (πλέον παραιτηθέντα) Αλμπέρτ Ριβέρα με 6,8% (10 έδρες).

Μεγάλη κερδισμένη η ακροδεξιά

Η μεγάλη κερδισμένη των εκλογών είναι η ισπανική ακροδεξιά (VOX), που σημείωσε άνοδο της τάξεως των πέντε ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του Απριλίου, εκτινασσόμενη από το 10,26% στο 15,1%, που αποτελεί και ιστορικό ρεκόρ.

Κερδισμένη βγαίνει, όμως, από την κάλπη και η «παραδοσιακή» Δεξιά του Λαϊκού Κόμματος (PP), που επίσης ανέβασε το ποσοστό της, κατά σχεδόν έξι μονάδες, από το 16,7% που είχε εξασφαλίσει τον περασμένο Απρίλιο (επρόκειτο για τη χειρότερή επίδοση της παράταξης στα χρονικά), σε 20,8% την περασμένη Κυριακή, 10 Νοεμβρίου.   

Μεγάλος ηττημένος το κέντρο

Όσο για τον μεγάλο ηττημένο των εκλογών, εκείνος δεν είναι άλλος από τον σχηματισμό των Ciudadanos του (πλέον παραιτηθέντα) 39χρονου Αλμπέρτ Ριβέρα, που είδαν το ποσοστό τους να καταρρέει από το 15,9% στο 6,8%.

Απώλειες, αλλά μικρές, μετρά και το Σοσιαλιστικό Κόμμα PSOE του Πέδρο Σάντσεθ, που ήρθε μεν πρώτο, αλλά υποχωρώντας ελαφρώς από το 28,7% στο 28%. Μικρές ήταν οι απώλειες, επίσης, και για το καταλανικό ERC–Sobiranistes, που υποχώρησε κατά 0,3%, από το 3,9% στο 3,6%, ενώ και οι Unidas Podemos έπεσαν από το 14,3% στο 12,8%.

Συνολικά, από τις έξι ισχυρότερες παρατάξεις της χώρας, οι μόνες που είδαν τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν σημαντικά ήταν η «παραδοσιακή» Δεξιά (Λαϊκό Κόμμα) και η άκρα Δεξιά (VOX). Η Αριστερά, αντιθέτως, υποχώρησε ελαφρώς (ή περίπου έμεινε στα ίδια, εάν συνυπολογίσει, για παράδειγμα, κανείς τα ποσοστά των Podemos και του Más País που προέρχονται από την ίδια μήτρα), ενώ απώλειες κατέγραψαν και κάποια (όχι όλα) από τα κόμματα της Καταλονίας. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι από την Καταλονία μας έρχονται και οι κεντροδεξιοί Ciudadanos, που είδαν την εκλογική του επίδοση να καταρρέει στις εκλογές της 10ης Νοεμβρίου.    

Τι θα γίνει από εδώ και πέρα στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης μένει να φανεί. Είναι σαφές, πάντως, ότι ο 47χρονος Πέδρο Σάντσεθ βρίσκεται σήμερα σε δυσχερέστερη θέση από ό,τι τον περασμένο Απρίλιο.

Θα καταφέρει άραγε εκείνος, με τη Δεξιά πια ενισχυμένη σε βάρος του Κέντρου και της Αριστεράς, να προχωρήσει στον σχηματισμό μιας κυβέρνησης, έστω μειοψηφίας, που θα είναι όμως λειτουργική, έχοντας εν τω μεταξύ εξασφαλίσει και την ψήφο εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου; Χωρίς τη σύμφωνη γνώμη (την εκπεφρασμένη έστω μέσω της ανοχής) του Πάμπλο Κασάδο και του Λαϊκού Κόμματος, κάτι τέτοιο πολύ δύσκολα θα γίνει.  

Για την πλειοψηφία στη Βουλή απαιτούνται, πάντως, τουλάχιστον 176 έδρες. Για να τις προσεγγίσει, γιατί να τις αγγίξει πολύ δύσκολο, το PSOE θα χρειαστεί τη στήριξη των Podemos (που δεν στήριξαν, όμως, τον Σάντσεθ στον απόηχο των εκλογών του περασμένου Απριλίου, παρά το γεγονός ότι εκείνος τους έδινε τρία υπουργικά πόστα, με αποτέλεσμα τελικώς η χώρα να οδηγηθεί εκ νέου σε εκλογές) και πολλών μικρότερων εθνικιστικών κομμάτων: βασκικών όπως είναι τα PNV και EH Bildu, καταλανικών όπως είναι τα ERC, JxCat και CUP, και γαλικιανών όπως είναι το BNG, του νεοπαγούς αριστερού Más País συμπεριλαμβανομένου.   

Κάποια βασικά συμπεράσματα:  

• Η Δεξιά ανασυντάσσεται προς τα… (ακρο) Δεξιά

Έως και πριν σχεδόν επτά μήνες, η Ισπανία ξεχώριζε ως η μοναδική «μεγάλη» χώρα της Ευρώπης χωρίς κάποιο ακροδεξιό/ξενοφοβικό κόμμα στο κοινοβούλιο. Στις εκλογές του περασμένου Απριλίου το ακροδεξιό VOX έκανε την αρχή, εξασφαλίζοντας 24 έδρες στην ισπανική βουλή (σε σύνολο 350), 24 έδρες που πλέον, έπειτα και από τις εκλογές της 10^ης Νοεμβρίου, έχουν γίνει… 52, με το VOX πια να ξεχωρίζει ως η τρίτη ισχυρότερη δύναμη στο ισπανικό κοινοβούλιο κατακτώντας έτσι τη θέση που είχαν άλλοτε οι Podemos (την περίοδο 2015-2019) και οι Ciudadanos (την περίοδο μεταξύ Απριλίου και Νοεμβρίου του 2019). Ενδεικτική και η κίνηση της Γαλλίδας Μαρίν Λεπέν να σπεύσει πρώτη να συγχαρεί τους Ισπανούς ομοϊδεάτες της. Η άνοδος του VOX έρχεται, ωστόσο, να συνδυαστεί και με δύο άλλες εξελίξεις: την ανάκαμψη της «παραδοσιακής» δεξιάς του Λαϊκού Κόμματος και την πανωλεθρία της κεντροδεξιάς των Ciudadanos.      

• Το φιλελεύθερο Κέντρο υποχωρεί

Η κατάρρευση των φιλελεύθερων Ciudadanos, που έχασαν στις εκλογές της 10ης Νοεμβρίου συνολικά… 47 έδρες στη βουλή (πέφτοντας από τις 57 στις… 10), βλέποντας μεταξύ άλλων και πολλούς από τους κορυφαίους βουλευτές τους να μένουν εκτός κοινοβουλίου, σηματοδοτεί μια γενικότερη συντηρητική στροφή προς τα δεξιά, μια στροφή που περιορίζει παράλληλα και τα περιθώρια ελιγμών για τον Πέδρο Σάντσεθ καθιστώντας Γολγοθά τον στόχο του σχηματισμού κυβέρνησης.  

• Το αίτημα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας συναντά νέα ισχυρότερα εμπόδια  

Το αίτημα της καταλανικής ανεξαρτησίας, όπως εκείνο εξελίχθηκε κατά τρόπο επεισοδιακό από το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα του φθινόπωρου του 2017 και μετά, έμελλε στην πορεία να «ξυπνήσει» συντηρητικά αντανακλαστικά στην υπόλοιπη Ισπανία, συμβάλλοντας έτσι και στην άνοδο της άκρας δεξιάς του VOX που έκανε προεκλογική εκστρατεία ενάντια στην «απειλή» της καταλανικής αυτονομίας. Η άνοδος της δεξιάς συμπαρασύρει, ωστόσο, εκ των πραγμάτων και τους Σοσιαλιστές πιο περισσότερο αδιάλλακτες θέσεις σε θέματα αυτονομίας. 

• Ο «εθνικός διχασμός» διευρύνεται ανάμεσα στην ισχυρή Μαδρίτη και τους ενισχυόμενους περιφερειακούς εθνικισμούς

Διότι δεν είναι μόνο οι Ισπανοί εθνικιστές (VOX, δεξιά πτέρυγα του PP) που ανέβηκαν στις εκλογές της 10ης Νοεμβρίου, είναι και οι Καταλανοί εθνικιστές που επίσης ανέβηκαν - αν και σε μικρό βαθμό. Από τους 48 βουλευτές που εκλέγουν οι ψηφοφόροι της Καταλονίας, οι 23 προέρχονται πλέον από κόμματα που κάνουν εκστρατεία υπέρ της ανεξαρτησίας (συγκεκριμένα τα ERC, JxCat και CUP), με τους αυτονομιστές εν προκειμένω του ERC να έρχονται πια σταθερά πρώτη δύναμη στην Καταλονία, παγιώνοντας μια τάση που αποτυπώθηκε για πρώτη φορά στις εκλογές του περασμένου Απριλίου.