Τι έλεγε ο αείμνηστος μητροπολίτης Σιατίστης για Χρυσή Αυγή

Ο μακαριστός μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος είχε παραχωρήσει συνέντευξη στο «Έθνος της Κυριακής» στις 4 Μαρτίου 2018 και είχε μιλήσει ανοιχτά για τη Χρυσή Αυγή, το «σημερινό» Μακεδονικό, ενώ είχε μοιραστεί μαζί μας τις ανησυχίες και τις σκέψεις του για τη νέα γενιά που τόσο πολύ αγαπούσε, καθώς διέθετε πολύχρονη πείρα σε θέματα οικογένειας και νεότητας.

Αναμφισβήτητα ήταν από τους πιο δραστήριους ιεράρχες της Μακεδονίας, πολύ γνωστός για το πλούσιο συγγραφικό και ομιλητικό έργο του, τη δύναμη και την παρρησία του λόγου του.

Γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1947, όπου και τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών αποφοίτησε το 1971.

Χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια πρεσβύτερος. Εργάσθηκε ποιμαντικά στην εργατούπολη του Μαντουδίου για μία 25ετία. Μητροπολίτης χειροτονήθηκε στις 4 Μαρτίου 2006 και οι προτεραιότητές του ήταν πάντα η εκκλησιαστική - πνευματική ζωή των πιστών,  η οικογένεια, οι νέοι, το πλησίασμα όλων των ανθρώπων.

Σεβασμιώτατε, ποια είναι η άποψή σας για το Σκοπιανό και τα συλλαλητήρια που πραγματοποιήθηκαν και ποια θα είναι τα επόμενα βήματα της Ελλαδικής Εκκλησίας για το συγκεκριμένο ζήτημα;

Θεωρώ ότι το σημερινό «Μακεδονικό» είναι το προπατορικό αμάρτημα πολλών ελληνικών κυβερνήσεων. Η Μακεδονία έχει ένα μεγάλο προνόμιο, να έχει ζωντανή την Ιστορία της και να έχει ζωντανούς και τους κινδύνους της. Δεν άκουσα ποτέ κανέναν να λαμβάνει υπ’όψιν του ότι με εντολή του κράτους των Σκοπίων παρακολουθούνται επίσκοποι και έχουμε προειδοποιηθεί γι’ αυτό. Είμαστε ανήσυχοι, δεν μιλάμε αόριστα, γιατί γνωρίζουμε καλά κάποια πράγματα. Η Εκκλησία διατύπωσε ξεκάθαρα την άποψή της και η Πολιτεία έθεσε μια κόκκινη γραμμή, και καλώς το έκανε. Τώρα, λοιπόν, βρισκόμαστε μπροστά στην κόκκινη γραμμή και περιμένουμε να δούμε τη στάση της ελληνικής Πολιτείας, η οποία δήλωσε ότι πρέπει να αλλάξει και το Σύνταγμα των Σκοπίων. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της γείτονος χώρας ξεκαθάρισε ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να αλλάξει. Πριν από λίγο καιρό οι Αλβανοί έθεσαν θέμα «Τσαμουριάς». Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών είπε ότι δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Ελπίζω να μην γίνει ένα δεύτερο «Μακεδονικό» ύστερα από κάποια χρόνια, γιατί ίσως εμείς δεν του δίνουμε τη σημασία που πρέπει και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα.

Πώς κρίνετε την απόφαση του υπουργού Παιδείας να αλλάξει το καταστατικό λειτουργίας του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου; Σκληρή η επιστολή του Μακαριωτάτου προς τον κ. Γαβρόγλου, που έκανε λόγο για μονομερείς νομοθετικές πρωτοβουλίες που συνιστούν πραξικόπημα εις βάρος της Εκκλησίας, σκληρή και η απάντηση του υπουργού απευθυνόμενου στην Εκκλησία, σημειώνοντας με νόημα ότι «όταν μιλάμε για Δημοκρατία, η Δημοκρατία είναι για όλους και όχι για κάποιους μόνο».

Θα ήθελα να απαντήσω στον κ. Γαβρόγλου με τα δικά του λόγια. Η Δημοκρατία είναι όντως για όλους και όχι για τους κομματικούς εγκάθετους. Είναι απαράδεκτο, υπάρχει απόφαση του ΣτΕ και αυτήν τη στιγμή το Κράτος παραβιάζει δικαστική απόφαση. Το Ιδρυμα της Τήνου είναι μια καθαρά εκκλησιαστική ιστορία. Από πότε η Πολιτεία μπορεί να διορίζει συμβούλια σε ναούς; Από πότε σε ένα διοικητικό συμβούλιο απαγορεύεται ο πρόεδρος να έχει ψήφο στην εκλογή των υπολοίπων μελών του ΔΣ; Πόσο δημοκρατική κατά τον κύριο υπουργό και πόσο νόμιμη είναι μια τέτοια απόφαση; Ο κ. Γαβρόγλου δεν γνωστοποίησε τι πραγματικά συμβαίνει στην Τήνο. Η συγκεκριμένη τροπολογία καταργεί μια νόμιμη διοίκηση, εισάγει μια αντιδημοκρατική νοοτροπία που απαγορεύει στον πρόεδρο, που είναι ο εκάστοτε μητροπολίτης, να συμμετέχει στις εκλογές των μελών του ΔΣ. Φοβάμαι ότι αυτή η επέμβαση όζει φασιστικής νοοτροπίας. Τελικά, το Κράτος θα παρεμβαίνει στην Εκκλησία ή θα σέβεται τους διακριτούς ρόλους; Η Εκκλησία θα προσφύγει και πάλι στη Δικαιοσύνη για το συγκεκριμένο θέμα. 

Στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις η Χρυσή Αυγή εμφανίζεται ως τρίτο κόμμα, ενώ τις τελευταίες μέρες τα «τάγματα εφόδου» πρωταγωνίστησαν σε μια σειρά επιθέσεων σε στέκια αναρχικών και αριστερών συλλογικοτήτων στην Αττική. Στο παρελθόν δεχθήκατε τα πυρά του ακροδεξιού μορφώματος, αλλά ποτέ δεν «μασήσατε» τα λόγια σας. Εχετε δηλώσει ότι η Χρυσή Αυγή «εκπαιδεύει δολοφόνους» και πως στην πραγματικότητα είναι «μαύρη νύκτα». Πώς φτάσαμε έως εδώ και πώς γίνεται να ταυτίστηκαν συμπολίτες μας με ένα κόμμα που ουσιαστικά ακυρώνει την πίστη;

Υπάρχει μια πάρα πολύ μεγάλη ευθύνη του πολιτικού συστήματος. Οι άνθρωποι ζητούν δικαιοσύνη, κατανόηση και να αντιμετωπίζονται τα προβλήματά τους. Στο μέτρο που αυτά δεν γίνονται, υπάρχουν πολλοί «έτοιμοι» να εκμεταλλευθούν τα προβλήματα του λαού. Αναρωτιέται κανείς γιατί τρέχουν οι άνθρωποι πίσω από τέτοια μορφώματα. Η απάντηση είναι απλή, γιατί σήμερα οι έννοιες της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης είναι μπερδεμένες μέσα στο μυαλό τους. Στην αναμπουμπούλα πάντα ο λύκος χαίρεται. Ζούμε σε μια αναμπουμπούλα και την ευθύνη την έχουμε όλοι μας.

Η Χρυσή Αυγή κρύβεται με προσωπεία και εμφανίζεται στην Εκκλησία, στα συλλαλητήρια. Μπροστά στην αντίδραση που δημιουργήθηκε προσπάθησαν να βάλουν νερό στο κρασί τους και σήμερα μιλούν για την Ορθοδοξία. Δεν μπορεί, όμως, να είναι κανείς ορθόδοξος και να παραβιάζει τη διδασκαλία του Χριστού. Η Γραφή λέει «(ο Θεός) εποίησεν εξ ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παντός προσώπου της γης», θεωρώντας κάθε άνθρωπο παιδί του ίδιου Θεού και εικόνα Του επί της γης. Κανένας άνθρωπος δεν είναι για τα σκουπίδια. Ο άνθρωπος περνάει τη μεγαλύτερη κρίση της Ιστορίας του. Ολοι αυτοί που προσπαθούν να
γκρεμίσουν την πίστη, δεν καταλαβαίνουν ότι πριονίζουν το κλωνάρι που στέκονται.

Ωστόσο υπάρχουν και ιεράρχες που δείχνουν να μην ενοχλούνται από τις πράξεις της Χρυσής Αυγής. Αλήθεια, τι νόημα έχει από τη μια να μνημονεύουμε τα θύματα του ναζισμού στη χώρα μας και μετά να «αγκαλιάζουμε» τους νοσταλγούς του Χίτλερ;

Είναι σαν να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας, όποιοι κι αν είμαστε. Μπροστά σε αυτό το γενικό μπέρδεμα μην έχετε καμία αμφιβολία ότι μπορεί να υπάρχουν και άνθρωποι της Εκκλησίας που να είναι μπερδεμένοι. Δυστυχώς σε αυτόν τον τόπο δεν είχαμε ποτέ καθαρό πολιτικό λόγο και όλοι προσπαθούμε να αποσείσουμε τις ευθύνες μας. 

Αυτήν τη στιγμή πώς είναι οι σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία και πώς θα σας φαινόταν το ενδεχόμενο διαχωρισμού τους;

Οι σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία αυτήν τη στιγμή σχοινοβατούν. Διακρίνω ότι πίσω από την επιφάνεια και πιθανώς και την ειλικρίνεια κάποιων προσώπων της πολιτικής σκηνής που κυβερνούν, υπάρχει μια άλλη ομάδα ανθρώπων που προσπαθούν με κάθε τρόπο να συντρίψουν την Εκκλησία. Οι κληρικοί είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας; Εχουμε χάσει τα δικαιώματά μας; Από πότε, λοιπόν, εμείς δεν πρέπει να μιλάμε; Και δεν αναφέρομαι σε κομματικές τοποθετήσεις, το κόμμα είναι κομμάτι και το κομμάτι κομματιάζει.

Η Εκκλησία τους αγκαλιάζει όλους και δεν έχει ανάγκη να στηριχθεί σε κανένα πολιτικό κόμμα, γιατί εκείνη στηρίζεται στην αλήθεια της. Η Εκκλησία έχει ζήσει διωγμούς, δεν τρομάζει από αυτά. Οι οποιεσδήποτε απειλές δείχνουν τη νοοτροπία εκείνων που τις εκτοξεύουν. Ο καθένας μας εκφράζεται και εκτίθεται με τα λόγια του. Οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στον τόπο μας δεν κατασκευάστηκαν σε κάποιο γραφείο, αλλά μέσα στη ζωή και την Ιστορία. Εκκλησία και Πολιτεία συμπορεύτηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Η Εκκλησία δεν μπορεί να πάρει την πρωτοβουλία ενός χωρισμού, γιατί η Εκκλησία είναι όνομα ενότητας και όχι χωρισμού. Η Ιστορία είναι ξεκάθαρη και δεν πρόκειται να την αλλάξει κανείς επειδή υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι η Ιστορία αρχίζει από αυτούς. Εάν όμως η Πολιτεία θέλει να επιβάλει τον χωρισμό, η Εκκλησία θα το δεχθεί. Ούτε επανάσταση θα κηρύξει ούτε θα κάνει κάτι άλλο. Θα ξέρει, όμως, ο λαός του Θεού ότι αυτό της επιβλήθηκε. Αυτό θα κάνει πολύ καλό στην Εκκλησία, γιατί θα την απελευθερώσει.

Συμφωνείτε με τη συζήτηση που γίνεται εδώ και καιρό για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας;

Κάποιοι θέτουν το ζήτημα της μισθοδοσίας του κλήρου, γιατί νομίζουν ότι είναι ένα θέμα που μας πονάει. Η μισθοδοσία του κλήρου απορρέει από τη σύμβαση του Κράτους και της Εκκλησίας, όπου η Εκκλησία έχει παραχωρήσει στο Κράτος το 96% της περιουσίας της. Εάν το τολμήσουν, θα προσφύγουμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και θα χάσουν, όπως έχασε ο μακαριστός Τρίτσης.

Δεν μπορεί με επανειλημμένα δικαστήρια και με τελεσίδικες αποφάσεις για το πού ανήκει ένας χώρος να έρχεται το Κράτος ή κάποιος υπουργός που κάνει λαθεμένη πολιτική ή γιατί θέλει να αρέσει στο κομματικό του ακροατήριο και να αμφισβητεί τη Δικαιοσύνη. Η Εκκλησία πήρε μια πρωτοβουλία και είπε στην Πολιτεία να καταγράψουμε αυτήν την περιουσία και να την αξιοποιήσουμε από κοινού προς όφελος της κοινωνίας και του φιλανθρωπικού έργου της Εκκλησίας. Η Πολιτεία το δέχθηκε, συστάθηκε μια επιτροπή, η οποία θέλω να πιστεύω ότι παράγει έργο, υπάρχουν ειλικρινείς προθέσεις μέχρις αποδείξεως του εναντίου.

Είσαστε ένας ιεράρχης που διαθέτει πολύχρονη πείρα σε θέματα οικογένειας και νεότητας. Ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας περνά στην εποχή μας βαθιά κρίση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Αυξημένα διαζύγια, πληγές εσωτερικές, τραύματα ψυχικά πάνω σε όλο το κοινωνικό σώμα, κυρίως στα παιδιά. Τι δεν έχουμε καταλάβει σωστά ή τι μας δίδαξαν λάθος;

Σήμερα φτιάξαμε μια νέα γενιά ανίκανη να ερωτευθεί και να αγαπήσει, γιατί μεγαλώσαμε τα παιδιά μας και τα κάναμε εγωιστές. Ο εγωιστής άνθρωπος δεν αγαπάει ούτε τα παιδιά του. Τα παιδιά έχουν χάσει το χαμόγελο μέσα στο ίδιο τους το σπίτι και υποφέρουν, γιατί οι γονείς τους είναι ανίκανοι να αγαπηθούν και να ερωτευθούν ο ένας τον άλλον. Βλέπω νέα ζευγάρια που ετοιμάζονται να παντρευτούν και εκ των προτέρων ξέρω πως θα χωρίσουν. Δεν έχω μαγικές ικανότητες, αλλά έμαθα να βλέπω. Θεωρούμε τον εγωισμό κάτι εύκολο, αλλά πρόκειται για μια αναπηρία. Είναι ένας καρκίνος που πολλαπλασιάζεται ανώμαλα και μας πνίγει. Υπάρχει
ελπίδα αν τα παιδιά μας ξυπνήσουν και οι μεγάλοι καταλάβουμε τα λάθη μας. Ο καθένας έχει την ευθύνη της ζωής του.

Το ερώτημα-δίλημμα του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, ένα κεφάλαιο από τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Ντοστογιέφσκι, το βλέπουμε και σήμερα μπροστά μας. Ευτυχία ή ελευθερία;

Ελευθερία, δεν υπάρχει ευτυχία. Η λέξη «ευτυχία» δεν αναφέρεται πουθενά στην Αγία Γραφή, ούτε μία φορά. Αν θα έδινα μια ονομασία στην ευτυχία, πιο ουσιαστική, θα ήταν η ισορροπία. Η στάση ζωής μας έχει ένα περιεχόμενο, η ευτυχία δεν έχει. Από τη στιγμή που έχω τη δυνατότητα να νικήσω τον θάνατο είμαι ελεύθερος. Αυτή είναι η οντολογική ελευθερία. Οι περισσότεροι που λένε ότι είναι ελεύθεροι, είναι δούλοι. Εμείς φαλκιδεύουμε την ελευθερία μας. Η ελευθερία κινδυνεύει μόνο από εμάς. Εύχομαι ο άνθρωπος να μάθει να αντιστέκεται, γιατί τότε θα ζήσει την ομορφιά στη ζωή του.