Σε διαβούλευση η μελέτη προστασίας του Υμηττού - Τι προβλέπει για τα αυθαίρετα

Σημαντικά επαυξημένη κατά 1.240 στρέμματα είναι η Α΄ ζώνη προστασίας στον Υμηττό, σύμφωνα με τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την προστασία του Υμηττού, η οποία, πάντως, δημιουργεί και μία νέα ζώνη για τη διάσωση των παλαιότερων των διαταγμάτων προστασίας του Υμηττού αυθαίρετων οικισμών που υπάγονται στους δήμους Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και Κρωπίας και συγκεκριμένα για τον οικισμό Χέρωμα και τους οικισμούς Σκάρπεζα και Κίτσι – Θήτι.

Η ΣΜΠΕ Υμηττού, η οποία αναρτήθηκε σήμερα σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπει νέα ζωνοποίηση προστασίας του ορεινού όγκου του Υμηττού ως εξής:

1. Ζώνη Α - Υψηλή προστασία της φύσης και των μνημείων

Η ζώνη αυτή καθορίζεται ως περιοχή υψηλής προστασίας της φύσης, με στόχο την προστασία των οικοτόπων, των ειδών χλωρίδας και πανίδας και την ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών, γεωλογικών και ιστορικών χαρακτηριστικών του Υμηττού. Η Ζώνη Α υψηλής προστασίας της φύσης και των μνημείων υποδιαιρείται στη Ζώνη Α1 και στη Ζώνη Α2.

Στη Ζώνη Α1 επιτρέπονται μόνο χρήσεις που είναι συμβατές ή κρίνονται απαραίτητες για τις ανάγκες προστασίας της περιοχής, όπως έργα αντιπυρικής προστασίας, πυροσβεστικοί κρουνοί, πυροφυλάκια, εργασίες δασικής διαχείρισης, χάραξη μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών. Επιτρέπονται οι ήπιες ανασχετικές παρεμβάσεις σε ρέματα και η μελισσοκομία. 

Στη Ζώνη Α2 ισχύουν όλα όσα προβλέπονται για τη Ζώνη Α1 με την προσθήκη στις χρήσεις της γεωργικής χρήσης, χωρίς τη δυνατότητα ανέγερσης γεωργικών αποθηκών ή οποιουδήποτε άλλου τύπου δόμησης.

2. Ζώνη Β - Περιφερειακή ζώνη προστασίας

Καθορίζεται ως περιοχή γεωργικής χρήσης, εκπαίδευσης και υπαίθριας αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.

3. Ζώνη Γ - Αρχαιολογικής προστασίας

Η ζώνη αυτή καθορίζεται ως Περιοχή προστασίας αρχαιολογικών χώρων.

α) Εντός της ζώνης Γ επιτρέπεται η γεωργική χρήση και η ανέγερση γεωργικών αποθηκών εμβαδού έως 30 τ.μ., κατά τις διατάξεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

4. Ζώνη Δ - Μητροπολιτικά πάρκα Γουδή και Ιλισίων

Η Ζώνη Δ καθορίζεται ως περιοχή σύνδεσης του ορεινού οικοσυστήματος με την πόλη, εντός της οποίας ιδρύονται το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή (Δ - Γουδή) και το Μητροπολιτικό Πάρκο Ιλισίων (Δ - Ιλισίων).

5. Ζώνη Ε - Ειδικές χρήσεις

Η Ζώνη αυτή υποδιαιρείται στις Ζώνες: Ε1 - Αθλητισμός - Πολιτισμός - Αναψυχή, Ε2 - Εκπαίδευση - Έρευνα, Ε3 - Κοιμητήρια, Ε4 - Εγκαταστάσεις Ηλεκτρικής Ενέργειας και Ε5 - Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων.

6. Ζώνη Στ - Οικιστικές χρήσεις

Εντός της Ζώνης Στ οριοθετούνται υφιστάμενοι οικισμοί με στόχο την αποτροπή της επέκτασής τους. Οι συγκεκριμένοι όροι προστασίας της περιοχής των οικισμών Χέρωμα, Σκάρπεζα και Κίτσι - Θήτι της Ζώνης Στ, καθορίζονται βάσει Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, με στόχο την ανάπλαση και την περιβαλλοντική προστασία των περιοχών αυτών. Για τις εκτάσεις δασικού χαρακτήρα εντός της Ζώνης Στ ισχύουν οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.

Με τη νέα μελέτη η Α’ ζώνη Προστασίας του Υμηττού είναι επαυξημένη κατά 1.240 στρέμματα, ενώ ο πυρήνας των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή – Ιλισίων είναι  επαυξημένος κατά 445 στρέμματα και ταυτόχρονα υιοθετούνται νέα ακριβέστερα όρια. Η ζώνη του πυρήνα προστατεύεται και παραμένει αδόμητη και ανοίγει το δρόμο μετά τη θεσμοθέτηση του προτεινόμενου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, ώστε να υλοποιηθούν τα πάρκα με σαφώς ευεργετικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, η συνολική περιοχή προστασίας του Ορεινού όγκου, είναι επαυξημένη  κατά 238 στρέμματα, ενώ στα οφέλη συμπεριλαμβανεται η ακύρωση της δυνατότητας διαφορετικών ερμηνειών των ορίων και αυθαίρετων επεκτάσεων διάφορων χρήσεων. Επιτρέπονται μόνον διάφορων ειδών ήπιες χρήσεις όπως η χάραξη μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών - στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας του ΥΠΕΝ με τον ΣΠΑΥ και φορείς. Επιπλέον, όπως επισημαίνεται στη μελέτη δίνεται η δυνατότητα αναζωογόνησης εγκαταλελειμμένων αγροτικών εκτάσεων με βελτίωση του αγροτικού τοπίου και προβλέπονται κοινωφελείς χρήσεις, από νέες ειδικές ζώνες Ε΄(πολιτισμού-αθλητισμού, εκπαιδευτηρίων, κοιμητηρίων, εγκαταστάσεων ηλεκτρικής ενέργειας, ΣΜΑ). Οι χρήσεις τους προσδιορίζονται και οριοθετούνται για να αποφευχθεί η επέκτασή τους. Παράλληλα οριοθετούνται και τα κοιμητήρια των δήμων του Υμηττού, ρυθμίζοντας τη λειτουργία τους και αποτρέποντας την ανεξέλεγκτη επέκτασή τους.

Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την προστασία του Υμηττού παρουσιάστηκε σήμερα από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος σε ειδική εκδηλωση ενωπιον δημάρχων και εκπροσώπων φορέων του Υμηττού.

«Ένα εκατομμύριο Αθηναίοι μένουν  γύρω από τον Υμηττό. Για όλους αυτούς δεν θέλουμε το βουνό να είναι απλά μια όμορφη θέα που βλέπουν από απόσταση. Θέλουμε να είναι κομμάτι της ζωής τους. Να είναι το μέρος της βόλτας τους τα Σαββατοκύριακα. Το μέρος όπου παιδιά τους θα μάθουν να αγαπούν τη φύση» επεσήμανε χαρακτηριστικά ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης. Προσέθεσε μάλιστα ότι η συγκεκριμένη πρόταση κλείνει κάθε «παραθυράκι» αυθαιρεσίας και ακυρώνεται κάθε δυνατότητα για ελαστικές ερμηνείες και επεκτάσεις των διαφόρων χρήσεων γης. Από την πλευρά του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Δημήτρης Οικονόμου επεσήμανε ότι «οι προβλέψεις της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που τίθενται σήμερα σε διαβούλευση,  αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα διαχρονικά προβλήματα που εντοπίζονται στον Υμηττό, εξασφαλίζοντας αναβαθμισμένη περιβαλλοντική προστασία». Για τη θεσμοθέτηση ενός «ενιαίου καθεστώτος προστασίας και τη θέσπιση κανόνων για την απομάκρυνση παράνομων και αυθαίρετων κατασκευών που αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον και τη φυσιογνωμία του» έκανε λόγο ο γ.γ. του υπουργείου, Ευθύμης Μπακογιάννης.

Να σημειωθεί ότι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την προστασία του  Υμηττού εκπονήθηκε επί του Προεδρικού Διατάγματος του 2011, το οποίο έχει ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας, μετά και από απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς εξέλειπε η διαδικασία της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης.

Τι προβλέπεται για τους οικισμούς

Οπως επισημαίνεται και στη μελέτη, στην περιοχή προστασίας του Υμηττού υπάρχει και πλήθος κατοικιών οι οποίες έχουν ανεγερθεί με αυθαίρετη δόμηση με ποικίλες μεθόδους, είτε με οικοδομικές άδειες «αναψυκτηρίου» ή «πολιτιστικού κέντρου», είτε χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια, είτε στο πλαίσιο της παράνομης κατάτμησης και αλλαγής χρήσης κληροτεμαχίων που παραχωρήθηκαν με σκοπό την αγροτική χρήση, είτε στο πλαίσιο οικοδομικών συνεταιρισμών, είτε με άλλον τρόπο. Για τα συγκεκριμένα αυθαίρετα προτεραιότητα θα δοθεί στην καταγραφή τους ώστε να αποτυπωθεί η ακριβής εικόνα του ζητήματος. Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι και γι΄αυτά έχει προβλεφθεί δυνατότητα τακτοποίησης.

Στο πλαίσιο του τρέχοντος νόμου ρύθμισης των αυθαιρέτων (4178/2013) προβλέπεται – όπως επισημαίνεται - η δυνατότητα τακτοποίησης των αυθαιρέτων κατοικιών ακόμη και όταν αυτές έχουν οικοδομηθεί σε περιοχές με ειδικό προστατευτικό καθεστώς, στις οποίες ρητά συμπεριλαμβάνονται οι ζώνες προστασίας του Υμηττού. Ωστόσο ο αριθμός των ιδιοκτησιών που έχουν αξιοποιήσει την παραπάνω δυνατότητα της νομοθεσίας παραμένει έως τώρα άγνωστος.

Οι μελετητές, πάντως, διαπιστώνουν ότι οι κατοικίες στην περιοχή προστασίας του Υμηττού χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλομορφία «η οποία καθιστά αναποτελεσματική μία οριζόντια αντιμετώπιση». Για τον λόγο αυτό στο κείμενο της διαβούλευσης προτείνεται η δημιουργία μίας νέας Ζώνης Προστασίας, η Ζώνη Στ, εντός της οποίας οριοθετούνται ορισμένοι υφιστάμενοι οικισμοί με στόχο την ρύθμιση της αυθαίρετης δόμησης, την αναγνώριση της υφιστάμενης οικιστικής χρήσης και την αποτροπή της επέκτασής τους.

Η Ζώνη Στ αφορά οικισμούς οι οποίοι υφίστανται πριν από τη θεσμοθέτηση του Π.Δ. του 1978, το οποίο τους συμπεριέλαβε εντός των ορίων του και ειδικότερα περιοχές οι οποίες δεν βρίσκονται στην Ζώνη Α, δεν καταλαμβάνουν εκτάσεις που προστατεύονται καθ’ οποιονδήποτε τρόπο από τη δασική νομοθεσία και δεν συμπεριλαμβάνονται στους οικοτόπους προστασίας του δικτύου Natura. Συγκεκριμένα πρόκειται για τον οικισμό Χέρωμα του Δήμου Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης και τους οικισμούς Σκάρπεζα και Κίτσι - Θήτι του Δήμου Κρωπίας. Στη μελέτη διευκρινίζεται ότι οι συγκεκριμένοι οικισμοί δεν εξαιρούνται από την Περιοχή Προστασίας που ορίζουν τα όρια του Προεδρικού Διατάγματος και δεν προτείνεται η συμβατική τους πολεοδόμηση σαν νέες Πολεοδομικές Ενότητες των ΓΠΣ Βάρης ή Κορωπίου αντίστοιχα με σχετική πολεοδομική Μελέτη και πράξη εφαρμογής.

Αυτό που προτείνεται είναι η χρήση του πολεοδομικού εργαλείου της εκπόνησης ενός ενιαίου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου με στόχο «την ανάπλαση και την περιβαλλοντική προστασία, για τη ρύθμιση της υφιστάμενης κατάστασης με αναγνώριση της οικιστικής χρήσης αλλά σαφώς αυστηρότερους όρους περιβαλλοντικής προστασίας από τη συμβατική απόδοση όρων δόμησης».

Επισημαίνεται μάλιστα ότι η δημιουργία της Ζώνης Στ εκτιμάται ότι θα έχει θετικές κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς η αναγνώριση της οικιστικής χρήσης στις συγκεκριμένες περιοχές δρομολογεί τη λύση ενός σημαντικού κοινωνικού προβλήματος εξαιτίας του οποίου έχουν προκύψει αντιδράσεις εναντίον συνολικά του καθεστώτος προστασίας του Υμηττού.