«Πόλεμος» εν καιρώ ειρήνης: Ναρκαλιευτές στα μονοπάτια του Εμφυλίου - «Το πρώτο λάθος είναι και το τελευταίο»

Την πρώτα φορά που ανέβηκε ο Χρυσόστομος Ζερβόπουλος στην κορυφή του Κάμενικ στο Γράμμο για να χαρτογραφήσει και να ελέγξει το μονοπάτι πριν το επισκεφτεί μετά από λίγες μέρες μαζί με πεζοπόρους και φυσιολάτρες της ομάδας «Greenoliver» βρέθηκε αντιμέτωπος αρχικά με τέσσερα αγριογούρουνα και λίγο αργότερα έπεσε πάνω σε προσωπικό του… Στρατού.

«Τι κάνετε εδώ, τους ρώτησε φανερά τρομαγμένος;». «Κάνουμε έρευνα στην περιοχή για πυρομαχικά που ίσως έχουν μείνει από τον εμφύλιο. Πρόσεχε! Μην βγαίνεις έξω από το μονοπάτι. Να κινείσαι μόνο σε μονοπάτια τα οποία έχουμε ερευνήσει» τον συμβούλεψαν οι ναρκαλιευτές…

Δεν πρόλαβε καλά, καλά να αποχαιρετίσει τα στελέχη του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ) και λίγα μέτρα παρακάτω ο Χρυσόστομος γινόταν και ο ίδιος μάρτυρας του Εμφυλίου, μαζεύοντας από το χώμα σκουριασμένα θραύσματα και κομμάτια από κράνη για… σουβενίρ.

Οι πλαγιές στο Γράμμο γύρω από την κορυφή του Κάμενικ στα 2.042 μέτρα είναι μόνο μερικές από τους 500 και πλέον ύποπτους χώρους συνολικής έκτασης περίπου 6.850.000 τ.μ. που έχουν εκκαθαριστεί μέχρι σήμερα, ενώ υπάρχουν αρκετοί ακόμα στην Ελλάδα. Εκτός από το Κάμενικ στον Αμάραντο της Κόνιτσας, οι θέσεις Κουλκουθούρια, βόρεια της Φλώρινας και Μπίκοβικ στην Καστοριά θεωρούνται, σύμφωνα με το ΤΕΝΞ, ως οι πιο επιβαρυμένες περιοχές από την εποχή του Εμφυλίου.

«Το πρώτο λάθος είναι και το τελευταίο»

«Κάθε φορά όταν εντοπίζεται κάποιο εύρημα, η αδρεναλίνη ανεβαίνει, υπάρχει δέος και φόβος αλλά και σεβασμός για το πυρομαχικό. Κάθε πυρομαχικό είναι πάντα επικίνδυνο και απαιτεί ειδικό χειρισμό. Πιθανό λάθος δεν συγχωρείται. Το πρώτο λάθος είναι και το τελευταίο» λέει στο ethnos.gr ο Αντισυνταγματάρχης και Διοικητής του ΤΕΝΞ Αναξαγόρας Καμαργιώτης, προσθέτοντας ότι παρά τις εντατικές προσπάθειες το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τον καθαρισμό όλων των υπόπτων χώρων στην επικράτεια παραμένει άγνωστο. 

Τρεις ομάδες ναρκαλιείας εργάζονται καθημερινά με έδρα τα Ιωάννινα, την Καστοριά και τη Φλώρινα, στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας – Ηπείρου (οριογραμμή Γράμμου – Βιτσίου). Και από το 2014 μέχρι και σήμερα έχουν εντοπιστεί και εξουδετερωθεί αρκετές χιλιάδες πυρομαχικά διαφόρων τύπων. Το ιστορικό φορτίο της περιοχής γρήγορα αντιλαμβάνονται και όσοι περιπατητές αποφασίζουν να  ανέβουν από το χωριό Αμάραντο μέχρι και την τελευταία ελληνική κορυφή στα σύνορα με την Αλβανία, το Κάμενικ παρατηρεί ο κ.  Ζερβόπουλος.

Ιστορίες από το… μέτωπο

Αναρίθμητες είναι οι ιστορίες και οι δύσκολες περιπτώσεις εντοπισμού πυρομαχικών που έχουν να διηγηθούν οι ναρκαλιευτές στο ethnos.gr. Μία νάρκη έγινε ένα σώμα με κορμό δέντρου γεγονός που δυσκόλεψε στην εξουδετέρωσή της τον ΕΠΟΠ Π.Κ. Βλήμα όλμου σφηνωμένο σε κορμό δέντρου εντόπισε και εξουδετέρωσε και ο Ανθυπασπιστής Σ.Τ. Αλλά και μια βόμβα αεροπορίας 500 λιβρών κοντά στο χωριό Τριανταφυλλιά της Φλώρινας, σε υψόμετρο 1600 μέτρων απομάκρυναν στελέχη του ΤΕΝΞ. Χαραγμένη στη μνήμη του Αλχία Π.Π. θα μείνει και η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τον Αύγουστο του 2014 στην περιοχή της ΛΑΡΚΟ, κοντά στην Καστοριά. «Αυτή η περιοχή δεν ήταν καταγεγραμμένη ως ύποπτος χώρος» θυμάται. Κατά την επιχείρηση της κατάσβεσης, τραυματίστηκε ένας πυροσβέστης από έκρηξη ενός βλήματος.  Ευτυχώς, ο πυροσβέστης τελικά διέφυγε τον κίνδυνο, αλλά η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως ύποπτος χώρος και εκκαθαρίστηκε, με μεγάλο αριθμό ευρημάτων (βλήματα και χειροβομβίδες) το επόμενο διάστημα.

Διάσπαρτα παγούρια, καραβάνες, ξιφολόγχες, μαχαιροπίρουνα στα βουνά μέχρι και σήμερα

Εκτός από νάρκες, βλήματα, χειροβομβίδες, οι ναρκαλιευτές έχουν εντοπίσει πολλές φορές και άλλα αντικείμενα, όπως παλαιά όπλα, κράνη, παγούρια, καραβάνες, ξιφολόγχες, μαχαιροπίρουνα και άλλα προσωπικά αντικείμενα. Μέρος αυτών εκτίθενται σε κατάλληλο διαμορφωμένο μουσείο στην έδρα της Μονάδας, εντός του Στρατοπέδου «ΚΑΠΟΤΑ», στις Αχαρνές Αττικής.

 Ανθρώπινα οστά

Αρκετές φορές έχουν βρεθεί και ανθρώπινα οστά θυμάτων του εμφυλίου πολέμου. Ο εντοπισμός τους έγινε από μεταλλικά αντικείμενα που υπήρχαν στο σημείο ταφής τους. «Κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο θέαμα αισθανόμαστε δέος, θλίψη και στεναχώρια για την απώλεια ανθρώπινων ζωών» λέει στο ethnos.gr η Υπολαχαγός Ε.Γ. Για τα ευρήματα ειδοποιείται η κατά τόπους αστυνομική αρχή.

Η διαδικασία που ακολουθείται κατά την έρευνα-εκκαθάριση

Κάθε ομάδα είναι χωρισμένη σε συνεργεία εργασίας των δύο ατόμων και κάθε συνεργείο διαθέτει έναν ερευνητή ναρκών. Για την τήρηση των μέτρων ασφαλείας και τη διαδικασία της παράλληλης εργασίας, η απόσταση μεταξύ συνεργείων είναι μεγαλύτερη από 25 μέτρα. Σε κάθε συνεργείο, μπροστά κινείται ο ναρκαλιευτής που χειρίζεται τον ερευνητή ναρκών. Ψάχνουν στο χώμα με το χέρι ή χρησιμοποιώντας μαχαίρι ή άλλο αιχμηρό εργαλείο. Όταν εντοπίσουν ένα ύποπτο εύρημα, το οποίο τις περισσότερες φορές είναι θαμμένο, ελέγχουν αν είναι παγιδευμένο, το αποκαλύπτουν και στην συνέχεια προχωρούν στην αναγνώρισή του. Ακολουθεί η εξουδετέρωση του ευρήματος, δηλαδή η διαδικασία που θα το καταστήσει μη λειτουργικό και ασφαλές για τη μεταφορά του. Μετά, το εύρημα περισυλλέγεται και οδηγείται σε κατάλληλο χώρο όπου συγκεντρώνονται όλα τα πυρομαχικά που βρέθηκαν εντός του υπόπτου χώρου. «Το σύνολο των ευρημάτων μεταφέρεται σε κατάλληλο χώρο, όπου τηρούνται όλα τα μέτρα ασφαλείας και καταστρέφονται».

Σύμμαχος οι ντόπιοι

Σύμμαχοι στην προσπάθεια του ΤΕΝΞ είναι και οι τοπικές κοινωνίες (κυνηγοί, βοσκοί, γεωργοί, υλοτόμοι, περιπατητές κ.α.) με τις οποίες έρχονται σε επαφή και συλλέγουν πληροφορίες και μαρτυρίες για την εύρεση νέων ύποπτων χώρων. «Ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών και οι μαρτυρίες ντόπιων είναι κομβικής σημασίας, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η συλλογή πληροφοριών μέσω αυτών για τον εντοπισμό και την πρόσβαση των δρομολογίων προς τους ύποπτους χώρους, γίνεται χωρίς χρονοτριβές και με μεγαλύτερη ασφάλεια» εξηγεί ο Ανθυπασπιστής Γ.Β.

Βάσει των μαρτυριών αυτών και με τη συνεργασία της Ελληνικής Αστυνομίας, πραγματοποιείται και η διασφάλιση του χώρου ώστε να μην προσεγγίζεται από κόσμο μέχρι την εκκαθάρισή του. Κάθε χρόνο, συνήθως, προς το τέλος του έτους, πραγματοποιούνται συσκέψεις στις περιοχές που εδρεύουν οι ομάδες ναρκαλιείας με τοπικούς φορείς, καθώς και με τη συμμετοχή Αστυνομίας και Πυροσβεστικής, προκειμένου να καθοριστούν οι χώροι οι οποίοι θα εργαστούν οι ομάδες ναρκαλιείας το επόμενο έτος. Οι ναρκαλιευτές, όπως λέει ο Υπολοχαγός Κ.Ι., επικεντρώνονται, κυρίως, σε περιοχές για τις οποίες είναι γνωστό ότι κατά το παρελθόν έχουν γίνει μάχες, είναι καταγεγραμμένο σε αρχείο ότι υπήρχε τοποθετημένο ναρκοπέδιο, περιοχές στις οποίες έχουν εντοπιστεί οχυρωμένες θέσεις ή οργανωμένες αμυντικές τοποθεσίες, δηλαδή παλαιά πολυβολεία, θέσεις μάχης, ορύγματα κλπ. «Είναι, όμως, πολύ πιθανό να υπάρχει πλήθος μεμονωμένων πυρομαχικών και σε άλλες περιοχές». 

Δύσκολα μονοπάτια και δύσκολες καιρικές συνθήκες

Πέρα από την επικινδυνότητα των πυρομαχικών που καλείται να αντιμετωπίσει το ΤΕΝΞ, οι ύποπτοι χώροι εργασίας βρίσκονται σε πολλές περιπτώσεις σε μεγάλο υψόμετρο, εντός δασικών και δύσβατων περιοχών, με συχνές εναλλαγές στην κλίση του εδάφους, γεγονός που καθιστά δύσκολη την προσέγγισή τους.  Συνήθως, απαιτείται πεζοπορία μέσα από δασικά μονοπάτια, σε έντονη εδαφική κλίση, ενώ το έργο των ναρκαλιευτών δυσχεραίνουν και οι δύσκολες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή του Γράμμου και του Βιτσίου.

Ενέργειες Πολιτών σε περίπτωση που εντοπίσουν ύποπτο αντικείμενο

Σε περίπτωση που πολίτες εντοπίσουν κάποιο πυρομαχικό ή οποιοδήποτε αντικείμενο για το οποίο υπάρχει υποψία ότι είναι επικίνδυνο, πρέπει να ενημερώσουν άμεσα την Πολιτική Προστασία ή την Αστυνομία, χωρίς να προβούν σε καμία περαιτέρω ενέργεια. 

Για την ευαισθητοποίηση του κοινού, το Γενικό Επιτελείο Στρατού έχει δημιουργήσει ευανάγνωστο φυλλάδιο ενεργειών που μπορείτε να το βρείτε στην Αρχική Σελίδα της ιστοσελίδας του (www.army.gr), καθώς και διαδραστικό βίντεο σε λογαριασμό στην πλατφόρμα Youtube που τηρεί το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Ο λογαριασμός στην πλατφόρμα Youtube ονομάζεται «Hellenic Army General Staff – ΓΕΣ» και ο σύνδεσμος για το βίντεο είναι https://youtu.be/0mFATMjkc7g με τίτλο «Πρωταρχικές ενέργειες σε περίπτωση που βρεις Εκρηκτικά Κατάλοιπα Πολέμου»

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι σε περίοπτη θέση, εντός της Μονάδας, υπάρχει μνημείο προς τιμήν των 32 πεσόντων σε καιρό ειρήνης ναρκαλιευτών, αλλά και για να υπενθυμίζει στο προσωπικό του ΤΕΝΞ την επικινδυνότητα της εργασίας τους.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Αντιμέτωπη με φονικό «τσουνάμι» κρουσμάτων κορονοϊού: Γιατί η Κίνα πρέπει να φοβάται τη μετάλλαξη Όμικρον
• Σεισμός: Ανησυχία Λέκκα για το ρήγμα των Αλκυονίδων - «Όσο περνά ο χρόνος, τόσο μεγαλύτερο μέγεθος μπορεί να έχουμε»
• Σεισμός στην Εύβοια: Aπαντούν στα Ρίχτερ με τσίπουρο- 86χρονος κοιμάται με τα ρούχα και μιλάει για τον θρύλο του χωριού που εξαφανίστηκε
• Σοκαριστικό βίντεο: Χτυπάει ανυποψίαστο περαστικό στο κεφάλι με ρόπαλο του μπέιζμπολ – Προσοχή, σκληρές εικόνες
• Τροχοδρομεί ο διαγωνισμός για τα 22 Περιφερειακά Αεροδρόμια
• Γιατί ορισμένα είδη μουσικής μας κάνουν να σιγοτραγουδάμε και κάποια άλλα όχι;