Ο Ακαδημαϊσμός στο Απόσπασμα

Όλα δείχνουν πως η ανθρωπότητα οδεύει σε κακοτράχαλα μονοπάτια, όπου οι συνθήκες επιβίωσης ξεπερνούν τη συνήθη αβεβαιότητα.

Διαισθάνομαι τον άνθρωπο σαν νοσταλγό μιας μεσαιωνικής περιόδου. Ανάλογης εκείνης του Ώριμου Μεσαίωνα (1000-1500 μ.Χ.), όπου φόβος και τρόμος κυριαρχούσαν ως αποτέλεσμα των οικονομικών συμφερόντων μιας ανάξιας λόγου επιβίωσης τύπου Mad Max. Η κυριαρχία της εταιρειοκρατείας έναντι της δημοκρατίας είναι γεγονός. Και αντί να προτάσσουμε τα πλεονεκτήματα της ανθρώπινης συνύπαρξης έχοντας τα χειροπιαστά αποτελέσματα της αναγεννησιακής δημιουργικότητας, του διαφωτισμού, στρεφόμαστε διαρκώς σε αυτοκαταστροφικές στρατηγικές. Ανάπτυξη για την ανάπτυξη προς το άγνωστο χωρίς ελπιδοφόρα βάρκα.

Υπό αυτές τις συνθήκες η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και ο ακαδημαϊσμός, ως θεσμοί, δεν βγαίνουν αλώβητοι. Απεναντίας, βρίσκονται σε κομβικό σημείο για το μέλλον της υπόστασής τους. Πλήθος επιστημονικών άρθρων και έγκριτων ερευνητικών ανασκοπήσεων δημιουργούν βάσιμες υποψίες για μια ολοταχώς και πιο αλλοτριωμένη αντίληψη ως προς τη χρήση του ορθού επιστημονικού λόγου και της ακαδημαϊκότητας. Τα επίπεδα της αλλοτρίωσης γίνονται σαφέστερα όταν οι διάφοροι ακαδημαϊκοί κύκλοι, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο χρηματοδοτούνται από ιδιωτικά κεφάλαια υψηλών συμφερόντων, οδηγούνται στις αίθουσες των δικαστηρίων.

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα  η ενασχόληση με τις  δικογραφίες ή τη σύνταξη εκθέσεων εμπειρογνωμόνων μπορεί να κοστίζει από 350-500$ /h, ενώ η παρουσία επιστημόνων στις δικαστικές αίθουσες φτάνει και τα 5.000$/μέρα. Οι συγκρούσεις των επιστημονικών απόψεων γίνονται θέαμα στις αρένες των δικαστηρίων. Οι θεατές πολλές φορές χάνουν κάθε έννοια του ορθού επιστημονικού λόγου, αντιλαμβανόμενοι πως όλα εξαγοράζονται.  Από τη μια μεριά η αγοραία επιστημονική γνώση και διάβρωση του ορθού επιστημονικού αποτελέσματος και από την άλλη η δημιουργία μιας στρατιάς αποφοίτων των αποκαλούμενων μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων είναι τα αντίμετρα αντιμετώπισης του ακαδημαϊσμού ως στάση ζωής. Μιας κουλτούρας που για αιώνες εργάζεται έχοντας ως κοινό στόχο την ευημερία του ανθρώπου με πανανθρώπινες αξίες.

Η χώρα μας είναι μια μικρή, αλλά σε σχέση με το παραγόμενο επιστημονικό της δυναμικό βρίσκεται σε πολύ καλή θέση στο παγκόσμιο επιστημονικό στερέωμα. Πλήθος ανασκοπήσεων αναδεικνύουν του λόγου το αληθές. Η αείμνηστη Μελίνα έλεγε πως ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας. Θα έλεγα, κατ’ αντιστοιχία, πως η Ελλάδα που είναι η έμπνευση του ακαδημαϊσμού και του επιστημονικού ορθού λόγου θα πρέπει να διατηρήσει το ιστορικό της προηγούμενο τουλάχιστον ως παγκόσμιο σημείο αναφοράς.

Αυτές οι στρατηγικές αποτελούν πλέον καινοτομία

Προσφάτως κρίθηκε ως ανησυχητικό το πλήθος των ψευδών επιστημονικών δημοσιεύσεων στις νευροεπιστήμες που μπορεί να ξεπερνούν και το 34% του συνόλου των σχετικών δημοσιεύσεων του 2020. Αντιστοίχως για αυτά του ιατρικού κλάδου το ποσοστό αγγίζει το 24%. Ανησυχητικές, όμως, είναι και οι πληροφορίες που φέρουν την εξάντληση των μελών διδακτικού προσωπικού των Βρετανικών ΑΕΙ σε σημείο κυριολεκτικής απόγνωσης. Οι εργασιακές τους συνθήκες καθιστούν την υπόσταση του ακαδημαϊκού δασκάλου σε τρομερά δύσκολη θέση. Αξιολογήσεις για αξιολογήσεις με χρηματοοικονομικά κριτήρια, αφού ο πελάτης έχει πάντα δίκιο, οδηγούν πολλούς σε παραιτήσεις. Η κατάσταση αυτή φαίνεται να παίρνει διαστάσεις πανδημίας με έναν ιό που διαρκώς μεταλλάσεται. Στην Ελλάδα έφθασε με τη θέσπιση των Ιδιωτικών ΑΕΙ. Στις ΗΠΑ, όμως, τα νέα στοιχεία του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών, αποκαλύπτουν απότομη μείωση του πλήθους των εργαζομένων μεταδιδακτόρων, ειδικά στις βιολογικές και βιοϊατρικές επιστήμες. Υπογραμμίζεται μάλιστα πως οι ανησυχίες της ακαδημαϊκής κοινότητας εντείνονται, καθώς η έλλειψη μεταδιδακτορικού προσωπικού οφείλεται στο ότι οι περισσότεροι επιστήμονες επιλέγουν τις υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εκτός των ΑΕΙ. Εκεί στη βιομηχανία όπου οι αμοιβές είναι σημαντικά μεγαλύτερες. Θα έλεγα πως αυτά αποτελούν μικρές ενδείξεις του εσφαλμένου δρόμου που ακολουθείται γενικά στα ζητήματα αξιοποίησης της πνευματικής αφρόκρεμας. Η περιβόητη Δύση, παρά την οργάνωση και την αποτελεσματικότητα των θεσμών της, δείχνει φαινόμενα διάβρωσης του όλου λειτουργικού της συστήματος.

Εκτός εάν έχουν αντιληφθεί πως αξιοποιήσανε στο έπακρο την πνευματική αφρόκρεμα και τώρα που η ΑΙ βρίσκεται σε άμεση εξέλιξη και εφαρμογή, δεν τη χρειάζονται. Με άλλα λόγια, αφού την έστυψαν σαν λεμονόκουπα, τώρα την πετούν στα αζήτητα. Θα έλεγα λοιπόν πως κάνουν τραγικό λάθος. Τώρα θα πρέπει να επενδύσετε κ.κ. περισσότερα απ’ ότι επενδύατε. Και μάλιστα σε τομείς που θα διασφαλίζουν την απαρχή των πανανθρώπινων αξιών και της ειρηνικής διαβίωσης. Να εκπαιδεύσετε τους ανθρώπους στην αντιμετώπιση κινδύνων και σε στοιχειώδεις τρόπους επιβίωσης, αλλά και για μια αντί-ΑΙ. Αυτές οι στρατηγικές αποτελούν πλέον καινοτομία.

Η μάχη της καινοτομίας για την καινοτομία έχει προκαλέσει αλυσιδωτά προβλήματα παγκοσμίως, σε όλο το φάσμα της κοινωνικής συνοχής. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα χωλαίνει διαρκώς γιατί ο σύγχρονος κομματισμός ποτέ δεν αντιμετώπισε την αξία της παιδείας ως επένδυση με ορίζοντα χρόνου που διαρκώς θα προσφέρει άυλα και υπαρξιακά οφέλη. Όλοι οι δείκτες αναδεικνύουν τις παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα η εκπαίδευση αντιμετωπίζεται ως μια ψηφοθηρική δεξαμενή. Ας αναλογιστούμε σοβαρά την αξία που είχε η εκπαίδευση στο παρελθόν πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ύπαρξη της χώρας μας και μετά ας σχεδιάσουμε το μέλλον της. Η γνώση απαιτεί επενδύσεις με σχεδιασμό με προκαθορισμένους στόχους που επιτυγχάνονται σε ένα στέρεο χρονοδιάγραμμα. Μήπως η καινοτομία στα εκπαιδευτικά μας πρότυπα είναι η διατήρηση των κλασικών αξιών. Γιατί το κλασικό είναι παντοτινό, τόσο απλά. Δηλαδή, ενίσχυση, ενδυνάμωση και προάσπιση της ακαδημαϊκότητας και του ορθού επιστημονικού λόγου.

Δυστυχώς, όμως, σε τούτο τον τόπο επικρατεί μια κακορίζικη αντίληψη. Αυτή του κράτους λάφυρου, όπου διάφορες ομάδες ανάλογα με την ισχύ τους λυμαίνονται τον αμύθητο πλούτο του τόπου μας. Στην επίτευξη των στόχων τους ο ακαδημαϊσμός είναι εμπόδιο. Και για το λόγο αυτό ας πάει και αυτός στο απόσπασμα.