Η Ευρώπη σε κρίσιμο σταυροδρόμι λόγω Ουκρανίας

«Οι υπηρεσίες πληροφοριών μας λένε επειγόντως: Η Ρωσία δημιουργεί τουλάχιστον την επιλογή ενός πολέμου εναντίον του ΝΑΤΟ το αργότερο έως το 2029» είπε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ, προσθέτοντας ότι «ο Πούτιν στρατολογεί σχεδόν μία νέα μεραρχία τον μήνα και ότι μεραρχίες που αναμφίβολα στοχεύουν και εμάς, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ».

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, περιέγραψε τη Ρωσία «ως μια συνεχή αποσταθεροποιητική δύναμη, που προσπαθεί να αναθεωρήσει τα σύνορα για να επεκτείνει την εξουσία της». Ο Πούτιν, είπε, είναι «ένας θηρευτής, ένας γίγαντας στις πύλες μας που χρειάζεται συνεχώς να τρώει για την επιβίωσή του». Με λίγα λόγια, «αποτελεί απειλή για τους Ευρωπαίους».

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, δήλωσε στους βουλευτές: «Γνωρίζουμε ότι χωρίς αυτή την αποτροπή, ο Πούτιν έχει τη φιλοδοξία να ξαναπάει και θα ξαναπάει - και πρέπει να φυλαχτούμε από αυτό».

«Δεν θεωρώ τον Πούτιν κακό»

Όλα αυτά είναι διαμετρικά αντίθετα με την άποψη των Αμερικανών κυβερνώντων. Ο Στιβ Γουίτκοφ, επικεφαλής της διαπραγμάτευσης με τους Ρώσους εκ μέρους των ΗΠΑ και έμπιστος συνεργάτης του Τραμπ, παραδέχτηκε ότι γνωρίζει λίγη Ιστορία, λέγοντας στο Atlantic τον Μάιο ότι είχε παρακολουθήσει κάποια ντοκιμαντέρ του Netflix για να το διορθώσει.

Αλλά με βάση τις τέσσερις επισκέψεις του στη Μόσχα, αντιμετωπίζει σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία όπως οποιαδήποτε άλλη χώρα και τον Βλαντιμίρ Πούτιν όπως οποιονδήποτε άλλο παγκόσμιο ηγέτη. «Δεν θεωρώ τον Πούτιν κακό. Αυτή είναι μια περίπλοκη κατάσταση, αυτός ο πόλεμος και όλα τα συστατικά που οδήγησαν σε αυτόν. Ξέρετε, δεν είναι ποτέ μόνο ένα άτομο, σωστά;» είχε δηλώσει πριν από λίγους μήνες.

Ο αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς, έχει γελοιοποιήσει την ιδέα ότι ο Πούτιν είχε επεκτατικά σχέδια με τον ίδιο να λέει ότι είναι έτοιμος να δηλώσει γραπτώς ότι δεν θα εισβάλει σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

Οπως συμπληρώνεται το παζλ, δείχνει ότι ανεξάρτητα από το πόσο συχνά οι Ευρωπαίοι κατάφερναν να απομακρύνουν τον Τραμπ από τη Μόσχα, μετά από λίγες ημέρες εκείνος επέστρεφε πάντα υπέρ του Πούτιν.

Οι ευκαιρίες του Τραμπ και η δυσπιστία των Ευρωπαίων

Κάθε φορά που η Ευρώπη αισθάνεται ότι βρίσκεται στα πρόθυρα να πείσει τον Τραμπ ότι η Ρωσία είναι ένας επιτιθέμενος που απειλεί την ευρωπαϊκή και, κατ' επέκταση, την ασφάλεια των ΗΠΑ, ο Τραμπ δίνει στον Πούτιν μια ακόμη ευκαιρία, «άλλες δύο εβδομάδες», ακόμη ένα τηλεφώνημα. Η μόνη πάγια πεποίθηση του Τραμπ είναι ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο και πρέπει να μειώσει τις απώλειές της.

Αλλά ποτέ πριν από την αιφνιδιαστική εμφάνιση ενός αμερικανο-ρωσικού σχεδίου 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είχαν δει ακριβώς πώς οι Αμερικανοί αξιωματούχοι οραματίζονταν μια νέα ευρωπαϊκή τάξη στην οποία η Ρωσία, στο όνομα του ρεαλισμού, ανταμείβεται και δεν τιμωρείται για την παράνομη εισβολή της στην Ουκρανία.

Για άλλη μια φορά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαβάζοντας παράγραφο-παράγραφο την αμερικανική πρόταση, την αντιμετώπισαν με ένα μείγμα δυσπιστίας και πανικού.

«Ιστορική και δραματική στιγμή»

Kαι όλα αυτά, ενώ η Ουκρανία βρίσκεται στην πλέον δραματική στιγμή στην ιστορίας της, ενώ λίγο νόημα έχει πια το εάν όλη αυτή η πορεία μπορούσε να σταματήσει.

Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε: «Ζούμε μια στιγμή που είναι ταυτόχρονα ιστορική και δραματική. Είναι ιστορική επειδή αυτό το σχέδιο όχι μόνο σηματοδοτεί τη συνθηκολόγηση της Ουκρανίας, αλλά και τον υποβιβασμό της Ευρώπης στην κηδεμονία ενός ρωσο-αμερικανικού συγκροτήματος. Είναι δραματική επειδή, για την Ουκρανία, σημαίνει την οριστική απώλεια του ενός τρίτου της επικράτειάς της και δεν προσφέρει εγγυήσεις ασφαλείας για να την προστατεύσει από περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα. Είναι επίσης δραματική επειδή αυτό το σχέδιο δεν είναι τίποτα περισσότερο από την υιοθέτηση των απαιτήσεων του Βλαντιμίρ Πούτιν από τον Τραμπ, υποβιβάζοντας την Ευρώπη στον ρόλο ενός πολιορκημένου θεατή».

Αλλά αν ήταν θεμιτό για τους Ευρωπαίους πολιτικούς εκτός κυβέρνησης να καταδικάσουν την προδοσία του Τραμπ, ήταν ευθύνη των ηγετών να διαχειριστούν με ψυχραιμία την κατάσταση και να υπάρξουν οι λιγότερες απώλειες, ειδικά πριν από την αυθαίρετη προθεσμία που είχε θέσει ο Τραμπ για την Ημέρα των Ευχαριστιών για την Ουκρανία.

Αλλαγή πολιτικής

Αλλά σε αυτό το σημείο, η πολιτική των ΗΠΑ για την Ουκρανία άρχισε να αλλάζει.

Μετά από μια τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, στις 21 Οκτωβρίου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και υπηρεσιακός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Μάρκο Ρούμπιο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στην πραγματικότητα δεν υπήρχε λόγος να συναντήσει ο Τραμπ τον Πούτιν, καθώς η Ρωσία δεν είχε αλλάξει τις θέσεις της από τη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα.

Απτόητος, ο Γουίτκοφ συναντήθηκε με τον ανώτερο σύμβουλο του Κρεμλίνου Ντιμίτριεφ. Λίγοι στο Υπουργείο Εξωτερικών γνώριζαν αυτές τις μυστικές επαφές, αλλά στη Φλόριντα άρχισαν να συντάσσονται τα περιγράμματα του ειρηνευτικού σχεδίου των 28 σημείων, που στην πορεία έγιναν 19 αλλά ακόμη η «μπίλια» δεν έχει κάτσει.

Ο μεγαλύτερος φόβος των Ευρωπαίων

Ανεξάρτητα από το τι θα προκύψει από αυτό το τελευταίο επεισόδιο- και οι έντονες διαπραγματεύσεις μπορεί να μόλις ξεκινούν - η ζημιά στη διατλαντική συμμαχία συσσωρεύεται.

Η Ευρώπη μοιάζει τώρα να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να αντιμετωπίσει το ρωσικό ζήτημα μόνη της.

Σε αντίθεση με την Αλάσκα, αυτή τη φορά οι ΗΠΑ παρασύρθηκαν να υπογράψουν το σχέδιο της Ρωσίας να αναδιαμορφώσει την Ευρώπη υπέρ των συμφερόντων της. Και αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος των Ευρωπαίων, ακόμη και εάν δεν το λένε ανοιχτά.

Ο Τραμπ θα μπορούσε ακόμη να εμποδίσει τα όπλα και τις πληροφορίες για να επιβάλει την ειρήνη του, αλλά είναι εξίσου πιθανό αυτή η πρωτοβουλία να ατονήσει, καθώς ο Πούτιν απορρίπτει τους αναθεωρημένους όρους την επόμενη εβδομάδα και ο πόλεμος συνεχίζεται, αφού αποσπά την προσοχή και αποδυναμώνει το ηθικό των Ουκρανών που είναι ήδη τεταμένο από ισχυρισμούς για διαφθορά.

Η Ευρώπη, όσο και αν λέει ότι είναι στο πλευρό του Ζελένσκι, με τον Ουκρανό Πρόεδρο να επισκέπτεται εκ νέου το Παρίσι την επόμενη εβδομάδα, αντιδρά σπασμωδικά και οριακά σε πανικό, δεδομένου ότι δεν μπορεί να έχει ενιαία φωνή.

Εκτός από τον πόλεμο στην Ουκρανία, για τον οποία οι ηγέτες της ΕΕ δεν μπορούν να τα βρουν ούτε στο θέμα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, η Ευρώπη αλλάζει ρότα.

Μπορεί η ειρήνη να θεωρείται δεδομένη;

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν μία ήπειρο εξαντλημένη από την ακρίβεια. Με τον πόλεμο να μαίνεται ακατάπαυστος και τις δημοσκοπήσεις να καταγράφουν θεαματική άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, τρομάζοντας όσους θεωρούσαν ότι υπάρχει αρκετός χρόνος για να πιάσει η ΕΕ το νήμα εξαρχής και να επενδύσει στο κοινό της μέλλον.

Τα αδιέξοδα, όμως της Ευρώπης, που για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμου έρχεται αντιμέτωπη με την απειλή πολέμου από Ανατολάς έχουν να κάνουν και με τον τρόπο που από εδώ και πέρα θα προχωρήσουν στην αναδιάταξη δυνάμεων κυρίως με την αύξηση των εξοπλισμών.

Μία τέτοια επίλογή, βέβαια, θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτικοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας για έναν λαό που μαθάινει με τον σκληρό τρόπο ότι η ειρήνη που έζησε δεκατίες τώρα, δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.