Ανάμεσα στον φόβο και την εύθραυστη ισορροπία: Ένας κόσμος σε τεντωμένο σκοινί το 2025

Μία χρονιά βαθιάς ανησυχίας: ως τέτοια θα καταγραφεί στη συλλογική μνήμη το 2025. Η χρονιά που σε μερικές ώρες τελειώνει, έφερε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με συγκρούσεις και ανασφάλεια. Η ανησυχία για έναν γενικευμένο πόλεμο άρχισε να εκφράζεται ολοένα και πιο ανοιχτά σε διεθνή φόρα, δηλώσεις ηγετών και κλειστές διπλωματικές συνομιλίες, όχι ως ρητορικό σχήμα, αλλά ως πραγματικός φόβος.

Ο κόσμος, λίγο πριν μπει στο 2026, μοιάζει να βαδίζει σε ένα λεπτό σκοινί: από τη μία, η ανάγκη της ανθρωπότητας για ειρηνική συνύπαρξη και συλλογική ευθύνη, από την άλλη, το δόγμα Τραμπ για το δίκαιο του ισχυρού. Η χρονιά που φεύγει δεν έφερε απλώς την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με τις αλλεπάλληλες κρίσεις, αλλά με τη συνειδητοποίηση του πόσο εύθραυστη είναι η ίδια η έννοια της παγκόσμιας σταθερότητας.

Επιστροφή στον Λευκό Οίκο

Στις 20 Ιανουαρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε τη δεύτερη προεδρική θητεία του, σε μία τελετή ορκωμοσίας με έντονα πολιτικά και ιδεολογικά μηνύματα. Ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, κατά την ομιλία του έβαλε στο επίκεντρο τη μετανάστευση, τ φορολογία και την ενέργεια, καθώς και φιλόδοξες πρωτοβουλίες με βάση το δόγμα  «πρώτα η Αμερική». Ακολούθησε μία σειρά αμφιλεγόμενων διαταγμάτων, μεταξύ των οποίων η αναγνώριση μόνο δύο φύλων και η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης στα νότια σύνορα με το Μεξικό. Ο Ντόναλντ Τραμπ ήδη από την ορκωμοσία του ανέδειξε τις ΗΠΑ ως τον πιο ασταθή αλλά ταυτόχρονα κρίσιμο παίκτη στη διεθνή σκηνή, διαμορφώνοντας μία ιδιαιτέρως ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και στο εσωτερικό της χώρας του: διαδηλώσεις υπέρ και κατά της πολιτικής του, κινητοποιήσεις στα Πανεπιστήμια, αλλά και έντονο ενδιαφέρον από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, που κάλυπταν κάθε του κίνηση. Ο Αμερικανός πρόεδρος έθεσε το πλαίσιο για μια χρονιά γεμάτη ένταση, με την πολιτική και τις κοινωνικές διαιρέσεις να γίνονται ορατές σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Το δίκαιο του ισχυρού

Πολύ γρήγορα, οι «άγριες» προθέσεις Τραμπ έγιναν αισθητές. Στις 28 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποδέχθηκε στον Λευκό Οίκο τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Σκοπός της συνάντησης ήταν η διαπραγμάτευση για σπάνιες γαίες αλλά και οι διαβουλεύσεις για την πιθανότητα λήξης του πολέμου με τη Ρωσία. Η ένταση μεταξύ των δύο προέδρων ήταν εμφανής από τα πρώτα λεπτά, με τον Τραμπ να κατηγορεί τον Ζελένσκι  πως «τζογάρει με τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο»,  και τον Ουκρανό πρόεδρο να απαντά πως δεν πρόκειται να «συμφωνήσει με τον δολοφόνο Πούτιν». Λάδι στη φωτιά έριξε και η παρέμβαση του -παρόντα στη συνάντηση- Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, που απαίτησε την ευγνωμοσύνη της Ουκρανίας για την αμερικανική βοήθεια αλλά και τα σχόλια για την ενδυμασία του Ζελένσκι, που εμφανίστηκε στον Λευκό Οίκο με στρατιωτική στολή.

Σύλληψη Ιμάμογλου

Τον Μάρτιο, τα διεθνή μέσα επικεντρώθηκαν σε μία είδηση από την άλλη άκρη του κόσμου, και συγκεκριμένα την Κωνσταντινούπολη. Στις 19 Μαρτίου, ο δήμαρχος, Εκρέμ Ιμάμογλου, συνελήφθη με κατηγορίες για διαφθορά και τρομοκρατία. Ο -ως τότε- πιθανότερος αντίπαλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για τις εκλογές του 2028, με τη σύλληψή του, προκάλεσε ένα κύμα μαζικότατων διαδηλώσεων αλληλεγγύης σε όλη τη χώρα, με πολλούς να κατηγορούν τον Τούρκο πρόεδρο για πολιτική δίωξη και απόπειρα φίμωσης της αντιπολίτευσης.

Εμπορικός πόλεμος

Στις 2 Απριλίου, οι «σαρωτικοί δασμοί» που ανακοίνωσε ο Τραμπ, κατά την «Ημέρα της Απελευθέρωσης», προκάλεσαν σοκ στην παγκόσμια οικονομία. Οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν, τα χρηματιστήρια κατέγραψαν ιστορικές απώλειες και οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ αντέδρασαν με αντίμετρα, δημιουργώντας ένταση σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Παγκόσμια συγκίνηση για τον «Πάπα των φτωχών»

Στις 21 του ίδιου μήνα, ο Πάπας Φραγκίσκος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών. Ο «Πάπας των φτωχών» άφησε πίσω του μια κληρονομιά κοινωνικής δικαιοσύνης και διαθρησκευτικού διαλόγου. Ο θάνατος του προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, ενώ η κηδεία του συγκέντρωσε αντιπροσωπείες από 164 χώρες και χιλιάδες πιστούς, επιβεβαιώνοντας τη διεθνή επιρροή του.

Η Ιβηρική στο σκοτάδι

Στις 28 Απριλίου, Ισπανία, Πορτογαλία και τμήματα της Γαλλίας υπέστησαν μαζικό μπλακ-άουτ λόγω υπερφόρτωσης του δικτύου. Το μπλακ άουτ αποκάλυψε την ευπάθεια των ευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών ενώ προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στις μεταφορές και στην καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών.

Πυρηνική απειλή

Στις 6 Μαΐου, η Ινδία εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση στο Πακιστάν, ως αντίποινα για την επίθεση στο Παχαλγκάμ του Κασμίρ. Από το πλήγμα της Ινδίας ζημιές υπέστησαν εννέα στρατιωτικές και πολιτικές εγκαταστάσεις στο Πακιστάν και την περιοχή υπό πακιστανική διοίκηση στο Κασμίρ. Τα δημοσιεύματα του διεθνή Τύπου έκαναν λόγο για κατάσταση «οριακή για το ξέσπασμα νέου πολέμου». Η ένταση επανέφερε στο προσκήνιο τον διαρκή κίνδυνο σύγκρουσης μεταξύ δύο πυρηνικών δυνάμεων. Η «πλήρης και άμεση κατάπαυση του πυρός» επιτεύχθηκε μέσα σε 24 ώρες, μετά την άμεση παρέμβαση ΗΠΑ και ΟΗΕ.

Habemus Papam

Στις 8 του ίδιου μήνα, ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ εξελέγη νέος Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Ο πρώτος Πάπας από τη Βόρεια Αμερική, ο πρώτος με περουβιανή ή αμερικανική υπηκοότητα και ο πρώτος από το Τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου, ονομάστηκε Λέων ΙΔ’ και, με την εκλογή του, πολλοί έκαναν λόγο για μία προσπάθεια της Καθολικής Εκκλησίας για ανανέωση και επέκτασης της επιρροής της προς τη Δύση. «Η πίστη μας δεν είναι όπλο, αλλά γέφυρα για τον συνάνθρωπο», ήταν το πρώτο μήνυμα που ο Λέων ΙΔ’ θέλησε να μοιραστεί με τους πιστούς, ως νέος Ποντίφικας.

«Σφυρί του Μεσονυχτίου»

Η ένταση στη Μέση Ανατολή, τον Ιούνιο, φάνηκε να κορυφώνεται με τις αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ, κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Από τις επιδρομές σκοτώθηκαν πολλοί, υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί και επιστήμονες. Στις 22 Ιουνίου, οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν την επιχείρηση «Σφυρί του Μεσονυχτίου», ισοπεδώνοντας τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις με βομβαρδιστικά Β-2. Το Ιράν ανταπέδωσε εκτοξεύοντας πυραύλους σε αμερικανικές βάσεις στο Κατάρ και το Ιράκ. Οι διεθνείς παρατηρητές μιλούσαν για «απόλυτο οριακό σημείο» — η περιοχή βρισκόταν στα πρόθυρα γενικευμένης σύρραξης, και οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν συνεχείς προσπάθειες διπλωματικής αποκλιμάκωσης. Κατά τις συγκρούσεις, εκατοντάδες άμαχοι βρήκαν τραγικό θάνατο ή εκτοπίστηκαν, ενώ οι υποδομές κρίσιμων υπηρεσιών όπως η ύδρευση, η ηλεκτροδότηση και η υγειονομική περίθαλψη, υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Pax Americana;

Στις 15 Αυγούστου, Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν συναντήθηκαν στην Αλάσκα. Η Σύνοδος Κορυφής στο Άνκοραζ πραγματοποιήθηκε μετά από μήνες διπλωματικού πυρετού, και -φυσικά- κύριο θέμα της ήταν το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Η συνάντηση χαρακτηρίστηκε από υψηλούς τόνους και προσδοκίες για τερματισμό των εχθροπραξιών, αλλά ολοκληρώθηκε χωρίς επίσημη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός, παρά τις δηλώσεις Τραμπ για «σημαντική πρόοδο». Ο Πούτιν περιέγραψε τις συνομιλίες ως «εποικοδομητικές», ενώ επικρίθηκε για πολιτικό όφελος από την παρουσία του εκεί. Η συνάντηση άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο μελλοντικών διαπραγματεύσεων, αλλά χωρίς άμεσο τέλος στον πόλεμο, δίνοντας στην Αλάσκα ρόλο κρίκου στη γεωπολιτική του 2025.

Η Αμερική στο χείλος του χάους

Στις 10 Σεπτεμβρίου  ο Αμερικανός ακροδεξιός ακτιβιστής και ένθερμος υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ, Τσάρλι Κερκ, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στη Γιούτα, όπου θα ήταν ο κεντρικός ομιλητής, πυροβολήθηκε μία φορά στον λαιμό από τον Τάιλερ Ρόμπινσον. Παρά την άμεση διακομιδή του στο νοσοκομείο, κατέληξε την ίδια ημέρα. Η δολοφονία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και διχασμό στην αμερικανική κοινωνία, με μέλη του σκληροπυρηνικού υπερσυντηρητικού κατεστημένου να ζητούν καταστολή των αριστερών οργανώσεων. «Εδώ και χρόνια, οι ριζοσπάστες της Αριστεράς συγκρίνουν υπέροχους Αμερικανούς όπως ο Τσάρλι με τους Ναζί και τους χειρότερους μαζικούς δολοφόνους και εγκληματίες του κόσμου. Αυτού του είδους η ρητορική είναι άμεσα υπεύθυνη για την τρομοκρατία που βλέπουμε σήμερα στη χώρα μας και πρέπει να σταματήσει αμέσως», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί εξέφρασαν συλλυπητήρια και καταδίκασαν το γεγονός ως μία απρόκλητη επίθεση μίσους, ενώ στα κυβερνητικά κτίρια στις Ηνωμένες Πολιτείες οι σημαίες ήταν μεσίστιες.

Εύθραυστη εκεχειρία

Δύο χρόνια και δύο ημέρες μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, Ισραήλ και Χαμάς συμφώνησαν στην πρώτη φάση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας στη Γάζα. Η συμφωνία της 9ης Οκτωβρίου 2025 άνοιξε τον δρόμο για κατάπαυση του πυρός, ενώ περιλάμβανε μερική αποχώρηση ισραηλινών δυνάμεων, ανταλλαγή κρατουμένων και ανθρωπιστική βοήθεια υπό διεθνή επίβλεψη. Ωστόσο, η συμφωνία δεν απάντησε στα πιο κρίσιμα ερωτήματα για τη διακυβέρνηση της Γάζας, τον έλεγχο όπλων και την ασφάλεια των πολιτών. Διεθνείς οργανισμοί ανθρωπιστικής βοήθειας χαρακτήρισαν την κατάσταση ως «επείγουσα» και προειδοποίησαν για τον κίνδυνο γενοκτονίας αμάχων, ζητώντας αυστηρή παρακολούθηση και πίεση για οριστική λύση.

Ληστεία του αιώνα

Στις 19 Οκτωβρίου, ένα πρωτοφανές περιστατικό σόκαρε τη διεθνή κοινότητα: μέσα σε λιγότερο από τέσσερα λεπτά, ναπολεόντειοι θησαυροί ανεκτίμητης αξίας έκαναν «φτερά» από τη γκαλερί «Απόλλων» στο Λούβρο. Η ληστεία «του αιώνα» προκάλεσε διεθνή συναγερμό, θέτοντας ερωτήματα για την ασφάλεια των μουσείων και την προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι γαλλικές Αρχές προχώρησαν σε συλλήψεις οκτώ ατόμων, ενώ η ανάκτηση των κλεμμένων αντικειμένων συνεχίζεται.

Το όνομα είναι Μαμντάνι

Στις 4 Νοεμβρίου, ο 34χρονος Ζόραν Μαμντάνι αναδείχθηκε νικητής των δημοτικών εκλογών στη Νέα Υόρκη. Ο -αυτοπροσδιοριζόμενος- δημοκρατικός σοσιαλιστής Μαμντάνι, σε λίγες ώρες (01/01/2026) θα γίνει ο νεότερος δήμαρχος της αμερικανικής μητρόπολης, εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Ο Μαμντάνι νίκησε το φαβορί Άντριου Κουόμο, σε μια αναμέτρηση που πυροδότησε συζητήσεις για το μέλλον και την κατεύθυνση του Δημοκρατικού Κόμματος. Η νίκη Μαμντάνι, που κατά την -επικοινωνιακά υποδειγματική- καμπάνια του μίλησε ανοιχτά για φορολόγηση των πλουσίων και δωρεάν παροχές όπως οι δημόσιες συγκοινωνίες και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί στους εργαζόμενους, προκάλεσε ανησυχίες στους οικονομικούς κύκλους της πόλης και διεθνώς, ειδικά όσον αφορά το Μανχάταν ως παγκόσμιο οικονομικό κέντρο. Η πρώτη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο χαρακτηρίστηκε «παραγωγική» και από τις δύο πλευρές, παρά τους χαρακτηρισμούς «κομμουνιστής» και «φασίστας» που είχαν ανταλλάξει κατά το παρελθόν.

Πρόοδος και εμπόδια

Στις 28 Δεκεμβρίου η συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι στο Mar-a-Lago της Φλόριντα, έγραψε μία από τις πιο σημαντικές σελίδες της χρονιάς στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Οι δύο ηγέτες συζήτησαν επί ώρες την «τελευταία» εκδοχή ειρηνευτικού σχεδίου 20 σημείων, με επίκεντρο εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και εδαφικά ζητήματα. Ο Τραμπ μίλησε για «πρόοδο» και είπε ότι μια συμφωνία είναι πιο κοντά από ποτέ, ενώ ο Ζελένσκι ζήτησε μακροχρόνιες εγγυήσεις και επανέλαβε την ανάγκη δημοψηφίσματος για τυχόν εδαφικές παραχωρήσεις. Παρά την αισιοδοξία και την κοινή δέσμευση να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις, τα βασικά αγκάθια παραμένουν ανοιχτά, αφήνοντας αβέβαιο το τελικό αποτέλεσμα και το μέλλον των εχθροπραξιών.