Επιχείρηση «Animals»: Τα «ζώα» των μυστικών υπηρεσιών ήταν η κορυφαία επιχείρηση παραπλάνησης των Γερμανών στην Ελλάδα

Η Επιχείρηση «Animals» αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες συμμαχικές επιχειρήσεις παραπλάνησης στη Μεσόγειο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο πλαίσιο της εντάσσονται δεκάδες αν όχι εκατοντάδες επιχειρήσεις των Ελλήνων αντιστασιακών και των Συμμάχων. Παρότι κάθε 16 Νοεμβρίου αποδίδονται μνήμες σχετικά με δολιοφθορές και επιχειρήσεις που έγιναν σε όλη την επικράτεια το Νοέμβρη του 1942, στην πραγματικότητα η θρυλική επιχείρηση «Animals» διεξήχθη τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1943, ενταγμένη στον μεγάλο συμμαχικό σχεδιασμό Operation Barclay (επιχείριση Μπάρκλεϊ), ο οποίος είχε ως σκοπό να οδηγήσει τους Γερμανούς στο συμπέρασμα ότι η κύρια απόβαση των Συμμάχων θα γινόταν στην Ελλάδα — και όχι στη Σικελία, που ήταν ο πραγματικός στόχος (Operation Husky).

Γιατί επιλέχθηκε το Animals

Η SOE (Special Operations Executive) σε συνεργασία με τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, σχεδίασε και πραγματοποίησε ένα εκτεταμένο δίκτυο παραπλάνησης, επιχειρώντας να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι η Ελλάδα αποτελούσε την «μαλακή υπογάστρια» του Άξονα. Οι Γερμανοί πράγματι είχαν αυτήν τη φοβία. Τα αρχεία της Abwehr δείχνουν ότι ήδη από το 1942 θεωρούσαν πιθανή απόβαση στην Πελοπόννησο ή στην Κρήτη. Η επιχείρηση «Animals» αξιοποίησε και ενίσχυσε αυτόν τον φόβο. Όσο για το «νονό» της επιχείρησης, χρησιμοποίησε το «Αnimals» για λόγους ταξινόμησης και ασφάλειας και επειδή ήταν εύηχο και προσιτό και στους Έλληνες που δεν γνώριζαν αγγλικά.

Ανατινάξεις σιδηροδρομικών γραμμών 

Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του Ιουνίου 1943 καταγράφονται συνεχείς ανατινάξεις σιδηροδρομικών γραμμών (ιδίως στο δίκτυο Λάρισας–Θεσσαλονίκης και στις γραμμές Λιανοκλαδίου–Δομοκού), ενώ ομάδες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ χτυπούν ταυτόχρονα φάλαγγες ανεφοδιασμού. Στις 8–10 Ιουνίου αναφέρονται επιθέσεις σε πάνω από 40 σημεία, οι περισσότερες συντονισμένες με βρετανικές ασυρματικές οδηγίες. Οι Γερμανοί, στα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της Wehrmacht (Heeresgruppe E), εκτιμούν πως «οι επιθέσεις προσιδιάζουν με προπαρασκευαστικές ενέργειες για απόβαση».

Τεχνητός «θόρυβος»

Παράλληλα, η SOE δημιουργεί έναν τεχνητό ασύρματο «θόρυβο». Παρουσιάζει εικονικές βρετανικές ταξιαρχίες να συγκεντρώνονται στην Κύπρο, στην Αίγυπτο και στη Μάλτα με προορισμό «την Πελοπόννησο και την Κρήτη». Ένας από τους κύριους χειριστές της SOE, ο διαβόητος συνταγματάρχης Έντι Μάγερς, περιγράφει ότι μόνο τον Ιούνιο του 1943 μεταδόθηκαν πάνω από 1.000 ψευδοκωδικοποιημένα μηνύματα που παρουσιάζονταν ως οδηγίες προς ανύπαρκτες συμμαχικές μονάδες.

Χτυπούν τους Γερμανούς στην Πίνδο

Στις 14–15 Ιουνίου 1943 σημειώνεται σειρά επιθέσεων στην Ήπειρο και τη δυτική Στερεά Ελλάδα. Ο ΕΔΕΣ ανατινάζει γέφυρες στον Άραχθο, ενώ μονάδες του ΕΛΑΣ χτυπούν γερμανικά τμήματα στην Πίνδο. Ο γερμανικός διοικητής των Ιωαννίνων ζητά ενισχύσεις από τη Λάρισα, υποστηρίζοντας σε αναφορά του ότι «τα σημεία επίθεσης συμπίπτουν με πιθανά σημεία απόβασης».

Operation Mincemeat

Την ίδια περίοδο, η SOE διοχετεύει στους Ιταλούς στη Ρόδο και στην Κρήτη πλαστά έγγραφα που δείχνουν μία δήθεν συμμαχική αποβατική δύναμη να συγκεντρώνεται στην Αίγυπτο. Αυτά τα έγγραφα —και η σύγχρονη ιστοριογραφία το επιβεβαιώνει— αποτέλεσαν μέρος της μεγάλης βρετανικής επιχείρησης παραπλάνησης μαζί με την περίφημη «Operation Mincemeat».

Eπίθεση σε 11 γερμανικές φρουρές

Η κορύφωση της επιχείρησης είναι στα τέλη Ιουνίου, όταν αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτίθενται σε έντεκα γερμανικές φρουρές μεταξύ Λαμίας και Θεσσαλονίκης, ενώ την ίδια ώρα οι Ιταλοί στην Πελοπόννησο καταγράφουν «μεγάλη κινητικότητα ανταρτών» γύρω από τα παράλια. Τότε η γερμανική διοίκηση διατάζει σημαντική αναδιάταξη δυνάμεων προς την Ελλάδα: μονάδες από τη Σερβία, την Αδριατική και τη νότια Ιταλία μεταφέρονται προς την Πάτρα, την Κόρινθο, το Ρίο και το Αίγιο. Τα γερμανικά αρχεία αναφέρουν ότι οι συνολικές δυνάμεις που δεσμεύτηκαν από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο του 1943 ήταν «πολλαπλάσιες όσων θα χρειάζονταν για τη φύλαξη της Ελλάδας σε περίοδο σχετικής ηρεμίας».

Φοβήθηκαν οι Γερμανοί

Αυτό ακριβώς επεδίωκε η SOE, την αποδυνάμωση της Σικελίας. Και πέτυχε απολύτως. Οι Γερμανοί διέσπασαν την προσοχή και τις δυνάμεις τους στη Μεσόγειο, ενώ φοβήθηκαν τόσο την Ελλάδα, ώστε χαρακτήρισαν την περιοχή «πιθανό επικείμενο θέατρο επιχειρήσεων». Ο στρατηγός Χάρολντ Αλεξάντερ, διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Τυνησία και αργότερα στην Ιταλία, ανέφερε σε μεταγενέστερη έκθεσή του ότι η “Animals” υπήρξε «κρίσιμη και αποτελεσματική επιχείρηση παραπλάνησης σε στρατηγικό επίπεδο».

Είχαν αποσπαστεί

Με την απόβαση στη Σικελία στις 10 Ιουλίου 1943, οι Σύμμαχοι διαπίστωσαν ότι οι γερμανικές δυνάμεις στο νησί ήταν πολύ λιγότερες από όσες θα μπορούσαν να είναι. Η επιχείρηση Athur της Wehrmacht εξηγεί αργότερα ότι ο φόβος για απόβαση στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη «είχε αποσπάσει κρίσιμες μονάδες από τη Μεσόγειο».

Η μητέρα των μαχών

Η επιχείρηση «Animals» αποτελεί έτσι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο η παραπλάνηση, οι ψυχολογικές επιχειρήσεις, οι στοχευμένες δολιοφθορές και η δράση της ελληνικής αντίστασης συνέβαλαν άμεσα στην έκβαση ενός του Β παγκοσμίου πολέμου. Παρότι παραμένει σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό, η σημασία και η έκτασή της την καθιστούν μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις που εκτελέστηκαν ποτέ στον ελληνικό χώρο και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην έκβαση του Β παγκοσμίου πολέμου. Τεκμηριωμένα έχει αποδειχτεί πως όλες οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στο ευρύτερο πλαίσιο της «Αnimal» είχαν κοινό σκοπό την καθυστέρηση των Γερμανών και την αποδυνάμωση τους όχι μόνο στη Σικελία αλλά και στη μητέρα των μαχών με τη ΕΣΣΔ.