Κεραυνοί Βενιζέλου: «Κραυγαλέο λάθος» ο έλεγχος από την κυβέρνηση των ανεξάρτητων αρχών

Έντονη κριτική στο περιεχόμενο και στο αποτέλεσμα της συνταγματικής αναθεώρησης του 2019 άσκησε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος κατά τη διάρκεια δημόσιας συζήτησης με θέμα: «Ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση του Συντάγματος - Συνολική αξιολόγηση της δεκαετίας 2009-2019» στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μαθημάτων Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ.

«Από τις 8 διατάξεις που αναθεωρήθηκαν το 2019 μπορεί να θεωρήσει κανείς ότι το άρθρο 32 (το οποίο αφορά την αποσύνδεση της εκλογής ΠτΔ με τη διάλυση της Βουλής) είναι μια σημαντική συνταγματική διάταξη διότι είδαμε ότι παρά τη διαφωνία του ΣΥΡΙΖΑ, τελικά όταν η έφτασε η ώρα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν πρόβαλε καμία αντίρρηση.

Από τις 8 διατάξεις της Συνταγματικής Αναθεώρησης oι 7 είτε δεν λένε τίποτα, είτε έχουν έντονο λαϊκιστικό περιεχόμενο

Οι υπόλοιπες διατάξεις είτε δεν λένε τίποτα, είτε έχουν έντονο λαϊκίστικό περιεχόμενο ή θα μπορούσαν να είχαν προκύψει μέσα από την ερμηνεία του Συντάγματος» είπε ο πρώην υπουργός και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου το απόγευμα της Δευτέρας (28.1) από τη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με τον ίδιο, η εμπειρία της κρίσης ως προς την λειτουργία του πολιτεύματος είχε περιορισμένη επιρροή στην αναθεώρηση του Συντάγματος του 2019 και οι προβλέψεις σε αυτό για τις κοινωνικοοικονομκές κρίσεις (ή αλλιώς πολιτικής προστασίας) είναι μηδαμινές.  Όπως εξήγησε μεταξύ άλλων ο κ. Βενιζέλος δεν προσθέτει τίποτα η διάταξη για το εγγυημένο εισόδημα, η διάταξη για την στρατιωτική δικαιοσύνη μπορούσε να είχε προκύψει ερμηνευτικά, ενώ η διάταξη για την βουλευτική ασυλία είχε ερμηνευτεί σύμφωνα με την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ούτως ή άλλως είχε αλλάξει η πρακτική της Βουλής.

Χαρακτήρισε «κραυγαλέο λάθος» τη διάταξη για την επιλογή των ανεξάρτητων αρχών με την πλειοψηφία των 3/5 της διάσκεψης των προέδρων διότι αποδέχτηκε και η αντιπολίτευση ότι μπορεί και η κυβέρνηση μόνη της  (γιατί ελέγχει τα 3/5 της διάσκεψης των προέδρων) να ελέγχει τις ανεξάρτητες αρχές, καταστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο μία βασική εγγύηση συναίνεσης και μεταπλειοψηφικού κοινοβουλευτισμού.

Αναφερόμενος στην δεκαετή περίοδο κρίσης και αναλύοντας τι συμβαίνει με την ανθεκτικότητα του Συντάγματος ενώπιον τέτοιων καταστάσεων ο κ. Βενιζέλος παρατήρησε ότι υπάρχει στις μέρες μας μία κρίση ευρωπαϊκής δημοκρατίας. «Βλέπουμε μια δημοκρατία που φοβάται το λαό της. Σε πολλές περιπτώσεις φοβόμαστε τα αποτελέσματα των εκλογών και των δημοψηφισμάτων και ενδέχεται η ανθεκτικότητα να υποκρύπτει ένα ερώτημα για την ανθεκτικότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Σύμφωνα με τον ίδιο το όποιο συνταγματικό κόστος της κρίσης (πιθανές κανονιστικές-ερμηνευτικές εκπτώσεις του Συντάγματος) είναι ταυτόσημο με το δημοκρατικό κόστος της κρίσης, προσθέτοντας ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετούς περιόδου φάνηκαν επαρκείς οι συνταγματικές ρυθμίσεις. Λειτούργησε το οργανωτικό μέρος και οι ρυθμιστικές αρμοδιότητες του Συντάγματος. Από την άλλη, υποστήριξε, ότι υπήρξαν πολλά προβλήματα με τη λειτουργία της Βουλής και την νομοθετική διαδικασία. Αδρανοποιήθηκε, όπως παραδέχτηκε, πλήθος  συνταγματικών διατάξεων σε σχέση  με τη νομοθετική διαδικασία, όπως  η δυνατότητα να ψηφίζονται νόμοι στις επιτροπές «Έχει καθιερωθεί συζήτηση της μίας μέρας ή των δύο ημερών το πολύ. Δεν βρίσκεις νόμο που να συζητιέται περισσότερο στην Ολομέλεια» είπε, προσθέτοντας ότι έγινε κατάχρηση των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου.

Αντώνης Μανιτάκης: Οι Συνταγματικές αναθεωρήσεις δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες 

«Μάταιες» χαρακτήρισε τις συνταγματικές αναθεωρήσεις καθώς «δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες» ο Ομότιμος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Αντώνης Μανιτάκης ο οποίος επέστρεψε, εμφανώς συγκινημένος, στα πανεπιστημιακά έδρανα του ΑΠΘ σχεδόν δέκα χρόνια μετά την συνταξιοδότησή του. Το κράτος δίκαιου και η συνταγματική νομιμότητα, όπως είπε, άντεξε μέσα στην κρίση ενώ όλα έδειχναν να καταρρέουν όχι γιατί έκανε αντίσταση αλλά γιατί προσαρμόστηκε στην νέα πραγματικότητα. «Το Σύνταγμα τιθάσευσε την κρίση, την ποδηγέτησε και τελικά την ήλεγξε» παρατήρησε ο Ομότιμος Καθηγητής. Αναφερόμενος στην απόφαση 668/2012 του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία κρίθηκε νόμιμο και συνταγματικό το πρώτο μνημόνιο ο κ. Μανιτάκης είπε πως η απόφαση δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική καθώς το πρώτο μνημόνιο, όπως και τα δύο επόμενα, δεν περιείχαν κανόνες δικαίου, αλλά αφορούσαν κείμενα και συμφωνίες δημοσιονομικού περιεχομένου. 

Κώστας Χρυσόγονος: Tο πολίτευμα μεταβλήθηκε από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε χρεοκρατία

Από πολιτική άποψη η δεκαετία που τέλειωσε θα ονομάζονταν ως η δεκαετία των μνημονίων. Από συνταγματική άποψη είναι η δεκαετία της καταστρατήγησης του Συνταγματος σημείωσε ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Κώστας Χρυσόγονος. 
Όπως εξήγησε ο κ. Χρυσόγονος το Σύνταγμα παραμένει σε ότι αφορά την φραστική του διατύπωση αλλά αλλοιώνεται στην ουσία του. «Έχουμε μια σιωπηρή αλλά υπαρκτή μεταβολή της ίδια της μορφής του πολιτεύματος. Την δεκαετία αυτή το πολίτευμα μεταβλήθηκε από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε χρεοκρατία  Επί της ουσίας οι επιλογές στα πιο κρίσιμα ζητήματα που απασχολούσε και απασχολούν τη μεγάλη πλειονότητα του ελληνικού λαού δεν προέρχονταν ούτε από τον ελληνικό λαό ούτε από τις κυβερνήσεις που αυτός αναδείκνυε.  Προέρχονταν από την τρόικα» πρόσθεσε μεταξύ άλλων ο κ. Χρυσόγονος. 

Παναγιώτης Μαντζούφας: Έντονος ο Συνταγματικό λαϊκισμός την περίοδο της κρίσης 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας διάχυτη ήταν η απαίτηση για συνταγματικές αλλαγές η οποία διατυπώθηκε με ένα διττό τρόπο παρατήρησε από την πλευρά του ο καθηγητής Κώστας Μαντζούφας, συμπληρώνοντας ότι το Σύνταγμα άντεξε στον αντιμνημονιακό λόγο που αναπτύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια. «Από την μια εγκαλούσαμε το Σύνταγμα για θεσμικές ανεπάρκειες και δυσλειτουργίες και από την άλλη οι ίδιοι άνθρωποι που εγκαλούσαν το Σύνταγμα για αυτές τις ανεπάρκειες επικαλούνταν το Σύνταγμα ως το θεσμικό βασικό ανάχωμα για την προστασία των δικαιωμάτων. Αυτός ο διττός λόγος τροφοδότησε και αυτό που ονομάζουμε Συνταγματικός λαϊκισμός»