«Καφές, βιβλία και γειτονιά»: Το νέο μοντέλο επιβίωσης για τα μικρά βιβλιοπωλεία της Αττικής

Καφές και…. βιβλία, όχι τσιγάρα, όπως πρότεινε η γνωστή ταινία του Τζιμ Τζάρμους. Καιροί ου μενετοί για το έντυπο βιβλίο, που έχει να ανταγωνισθεί την ψηφιακή πραγματικότητα, την παντοδυναμία της εικόνας και τον εθισμό στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Γι' αυτό κι οι επιχειρηματίες του κλάδου και για να επιβιώσουν, αλλά κυρίως για να υπηρετήσουν τη «ρομαντική» αγάπη τους για το βιβλίο, προσθέτουν νέες δραστηριότητες στα βιβλιοπωλεία τους, συνδυάζοντας τις πρακτικές για την προώθηση της φιλαναγνωσίας, με την εστίαση.

Αυτός ο νέος συνδυασμός βρίσκει ολοένα και πιο κάρπιμο εδαφος και διαρκώς ξεφυτρώνουν στις γειτονιές της Αθήνας καινούργια βιβλιο-καφέ, ενώ παράλληλα αυξάνονται κι οι λέσχες ανάγνωσης που λειτουργούν με πρωτοβουλία και τη φιλοξενία των συνοικιακών βιβλιοπωλείων κι οι βιβλιοπαρουσιάσεις, που συγκεντρώνουν πολλούς ιδαλγούς του βιβλίου. Οι νέες δραστηριότητες τούτες και δημιουργούν νέο ενδιαφέρον για την ανάγνωση, αλλά και βοηθούν τα μικρά βιβλιοπωλεία να ανταπεξέλθουν στα αυξημένα έξοδα μίας επιχείρησης κι ενός κλάδου, που βρίσκεται σε μεγάλη κρίση τα τελευταία χρόνια. Και όπως αναδύεται στο οδοιπορικό που πραγματοποίησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ σε, αναγκαστικά λόγω χώρου, ορισμένα από τα συνοικιακά αυτά βιβλιοπωλεία, το εγχείρημα αυτό δικαιώνεται.

Από το πρωτοπόρο Little Tree στο Κουκάκι, το Zatopek και το Kookoo Book στην Καλλιθέα, το Εύμαρος στον Ταύρο, το BookTalks στο Παλαιό Φάληρο, το Κομπραί στη Διδότου, το Μπερλίν και το Αμόνι στα Πετράλωνα, το Librofilo &Co στο Κουκάκι και σε πλήθος άλλα σε άλλες συνοικίες, ο καθένας μπορεί να συνδυάσει την έξοδο για καφέ ή γλυκό κι άλλα εδέσματα με την αγαπημένη του αναγνωστική δραστηριότητα, όπως και με την αγορά κάποιου βιβλίου. Ή απλώς ανακαλύπτει αυτούς τους χώρους και συχνά το ασυνήθιστο τούτο περιβάλλον κι η εύλογη περιέργεια να ξεφυλλίσει ένα βιβλίο, τον παροτρύνει να το αγοράσει.

Σημείο αναφοράς η γειτονιά

Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις , στις αφηγήσεις των ιδιοκτητών τους περισσεύει η αγάπη για την περιοχή στην οποία άνοιξαν την επιχείρησή τους- εξίσου ρομαντική με την αγάπη τους για το βιβλίο και την προώθηση του. Μία προσήλωση στον τόπο τους, που μετασχηματίζεται σχεδόν σε αποστολή να προσφέρουν μία ποιοτική εναλλακτική πρόταση, πνευματικά παραγωγικό, για τον ελεύθερο χρόνο των κατοίκων κι ένα κίνητρο για πολιτιστική αναβάθμιση της συνοικίας στην οποία γεννήθηκαν και ζουν.

Το Little Tree, πίσω από το Μουσείο της Ακρόπολης είναι ένα από τα πρώτα καφέ-βιβλιοπωλεία που γεννήθηκε μέσα στην κρίση, ευδοκίμησε και συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία του χάρις στην προσήλωση των ανθρώπων που το λειτουργούν- παρά τον μετασχηματισμό της συνοικίας του Κουκακίου σε τουριστικό κόμβο και την αύξηση των ενοικίων. Όπως μας τονίζει η Ελίζα Λιανίδου, μέλος της ομάδας που λειτουργεί την επιχείρηση, οκτώ Κουκακιώτες αποφάσισαν να ενώσουν τις ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις τους ο καθένας και να αποτολμήσουν ένα αποφασιστικό βήμα και να ανοίξουν το καφε-βιβλιοπωλειο Little Tree στο Κουκάκι, πίσω από το Μουσείο της Ακρόπολης. «Υπήρξε ένα κάλεσμα αρχικά για συμμετοχή στη δημιουργία ενός χώρου και τελικά αποφασίσθηκε να μην δημιουργήσουμε ένα απλό καφέ, αλλά να βάλουμε και το βιβλίο, καθώς μέσα στην ομάδα υπήρχαν παιδιά που γνωρίζανε από βιβλίο. Έτσι, ξεκινήσαμε έναν χώρο που κάναμε τέσσερις καφέδες, ένα κέικ και πιο πολύ μαζευόμασταν εδώ ως παρέα για να πούμε παντε λόγια για ένα βιβλίο». Όπως τόνισε η ίδια, «τότε η γειτονιά ήταν πολύ ήσυχη δεν υπήρχαν τουρίστες, δεν υπήρχαν AirBnB και βγάζαμε τα έξοδα μας και είχαμε και ο καθένας ένα μικρό εισόδημα. Μετά τα πράγματα αλλάξανε, αυξήθηκε λίγο η κίνηση, ο τουρισμός, αυξήθηκαν να τα ενοίκια κι αναγκαστικά ρίξαμε το βάρος και λίγο περισσότερο στο φαγητό και τον καφέ, όμως είχαμε ανταπόκριση κι από τον κόσμο».

Σήμερα, το Little Tree έχει αναδειχθεί σε πραγματικό τοπόσημο της συνοικίας, με πολλούς τουρίστες να έρχονται να το επισκεφθούν επί τούτου, αλλά και Έλληνες από άλλες περιοχές να φθάνουν για να ενημερωθούν για την επιχείρηση, ώστε να στήσουν κάτι ανάλογο στη δική τους πόλη. Και δεν είναι μόνον οι Έλληνες πελάτες που αγοράζουν. Ακόμη και ξένοι τουρίστες επωφελούνται από τη στάση τους για καφέ και προμηθεύονται ξενόγλωσσα βιβλία, οδηγούς ή προϊόντα σχετικά με το βιβλίο. Βέβαια, δε λείπουν και τα ευτράπελα: όπως μας διηγείται η Ελίζα Λιανίδου, «πολλοί ρωτούν τι τα θέλουμε τόσα βιβλία, πιάνουν τόσο χώρο ή χαλάνε το ντεκόρ».

Αυτό μας επιβεβαιώνει και ο Δημήτρης Ανανιάδης, ο οποίος εδώ και 4 χρόνια έχει δημιουργήσει κοντά στον σταθμό του Ηλεκτρικού στην Καλλιθέα το «Ζατοπεκ» ένα από τα πιο επιτυχημένα καφε- βιβλιοπωλεία. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «θεωρήσαμε ότι περιοχή εδώ της Καλλιθέας η ευρύτερη περιοχή, δεν είχε κάτι αντίστοιχο βιβλίου και καφέ κι επιπλέον δεν υπήρχε ένα βιβλιοπωλείο που να έχει λίγο πιο ιδιαίτερες επιλογές στους τίτλους του, πέρα από τα μπεστ-σέλερ, οπότε πιστέψαμε ότι υπήρχε η ανάγκη να καλυφθεί ένα τέτοιο κενό. Πήραμε την απόφαση να δοκιμάσουμε ένα συνοικιακό βιβλιοπωλείο και νομίζω ότι πήγε καλά».

Αυτό μας καταθέτει κι ο Κωνσταντίνος Κακολύρης ιδιοκτήτης του καφε-βιβλιοπωλείου ΕΥΜΑΡΟΣ κι ο πατέρας του Πέτρος ιδρυτής των ομώνυμων εκδόσεων, που αποφάσισαν να ανοίξουν τον φιλόξενο χώρο τους στον Ταύρο. Ο πρώτος αφήνοντας μία πολλά υποσχόμενη σταδιοδρομία στα ναυτιλιακά «για να ενώσει το εκδοτικό εγχείρημα του πατέρα του, με μία πιο νεολαιΐστικη δραστηριότητα που φιλοδοξεί να γίνει ένας κύριος χώρος πολιτισμού, όπου θα γίνονται εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και λειτουργία λέσχης ανάγνωσης». Παράλληλα, ο πατέρας του συνέδεσε την πρωτοβουλία με το γεγονός ότι «έχει γεννηθεί και μένει στην περιοχή» και θέλησε «να ανταποδώσει στη γειτονιά αυτό το δώρο που μου είχε δώσει εμένα, τις αξίες και τις αρχές που με χαρακτηρίζουν σαν άνθρωπο, γιατί κι οι λαϊκές συνεχές έχουν ψυχή». «Η λογική ήταν να δώσουμε ένα ένα σημείο συνάντησης των ανθρώπων γιατί θεωρώ ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν στη γνώση και τον πολιτισμό», αλλά και «μία αισθητική πρόταση: κάποιος να έρθει να πιει ένα καφέ και να γνωρίσει και το βιβλίο», πρόσθεσε ο Πέτρος Κακολύρης. Όπως τόνισε απο την πλευρά του ο Πέτρος Κακολύρης, «στην αρχή το βιβλιο-καφέ τρόμαξε λίγο την περιοχή τότε γιατί είναι αλήθεια ότι είναι λίγο έξω από τα πρότυπα της περιοχής, είναι μία διαφορετική αισθητική πρόταση οπότε θέλει θέλει το χρόνο να το καλλιεργήσει, αλλά τελικά εκτιμήθηκε πάρα πολύ,και «μας είπανε μπράβο που το κάνατε», ενώ έχουν αρχίσει κι έρχονται σχολεία κι ένα νηπιαγωγείο, που έκαναν τη σχολική τους γιορτή στον χώρο.

Όπως τονίζει ο Γιάννης Παραβελάκης, εκπροσωπώντας την ομάδα που λειτουργεί το μικροσκοπικό, πλην όμως ιδιαίτερα δραστήριο βιβλιοπωλείο Αμόνι στην Πλατεία Μερκούρη στα Πετράλωνα «προσπαθούμε να ανοίξουμε τη συζήτηση γύρω από τα βιβλία στη γειτονιά μας. Το κάνουμε αυτό προφανώς και για να επιβιώσουμε, αλλά ταυτόχρονα επειδή είμαστε και εδώ ενεργοί ενεργοί άνθρωποι της γειτονιάς και πιστεύουμε ότι η ύπαρξη μικρών, συνοικιακών, βιβλιοπωλείων, καθώς το βιβλίο βοηθά στην κατανόηση της πραγματικότητας, της ψυχικής ηρεμίας κι είναι ένα καταφύγιο για την επιβίωση- όπως διαπιστώσαμε και στην περίοδο της πανδημίας».

Ο ιδιοκτήτης του Librofilo &Co κι από τους εμπνευστές παλιώτερα του BookTalks 'Αγης Γαβριηλίδης επέλεξε ως έδρα του εγχειρήματος, πριν από τέσσερα χρόνια το Κουκάκι «μία αστική περιοχή, με πνευματική κίνηση που επιτρέπει να κυκλοφορεί το καλό βιβλίο». «Κι εμείς είμαστε ένα ένα βιβλιοπωλείο που ειδικεύεται στο καλό βιβλίο και λόγω προσωπικής επιλογής την καλή λογοτεχνία γιατί, αυτό θέλουμε και μπορούμε να υποστηρίξουμε", και δεν διαθέτει χαρτικά ή άλλα είδη που δεν σχετίζονται με τη λογοτεχνία».

Λέσχες ανάγνωσης και βιβλιοπαρουσιάσεις: πολιτιστική προσφορά και… κέρδος

Παράλληλα, πολλά από αυτά τα βιβλιοπωλεία, εντάσσοντας στις δραστηριότητές τους λέσχες ανάγνωσης και βιβλιοπαρουσιάσεις, επιτυγχάνουν και να διευρύνουν τον κύκλο των αναγνωστών, αλλά και να αυξήσουν την κατανάλωση πέρα από τα συνηθισμένα πλαίσια της καθημερινής κίνησης. Μία δραστηριότητα που και άλλα βιβλιοπωλεία, όπως το Μπέρλιν (Δημοφώντος ), το Κομπραί στη Διδότου ή το Αμόνι (Ανταίου -Πλατεία Μερκούρη) στα Πετράλωνα εντάσσουν στον πρόγραμμά τους, καθώς βοηθά πέρα από την προβολή συγγραφέων κι εκδοτικών οίκων, να αυξήσουν την κίνηση και τις πωλήσεις τους.

Σύμφωνα με την Ελίζα Λιανίτου, στο Little Tree δραστηριοποιείται λέσχη ανάγνωσης, την οποία έχει αναλάβει ο Δημήτρης Αγγελής, ενώ προσπαθούμε να κάνουμε όσο γίνεται πιο συχνά παρουσιάσεις- μολονότι είναι δύσκολος ο χώρος εδώ, γιατί πρέπει τον μετατρέπουμε κάθε φορά. Μας αρέσει ιδιαίτερα που μαζεύονται άνθρωποι και συζητάνε μετά την ανάγνωση ενός βιβλίου και μαθαίνουν όλοι κι εμείς». Όπως πρόσθεσε, επίσης «διατίθεται ο χώρος και για αυτοπαρουσιάσεις συγγραφέων που έβγαλαν μόνοι τους ένα βιβλίο και δεν έχουν πού να το παρουσιάσουν», ενώ όνειρό της είναι να «δημιουργηθεί και μία κινηματογραφική λέσχη».

Όπως τονίζει ο ιδιοκτήτης του Zatopek «πέρα από το βιβλιοπωλείο και τον ουσιαστικά φιλοξενούνται και λέσχες ανάγνωσης και πρωτοβουλίες με συχνές παρουσιάσεις βιβλίων, πράγμα που έχει βοηθήσει και στην άνοδο της φιλαναγνωσίας, αλλά και στην άνοδο των πωλήσεων». Ο Δημήτρης Ανανιάδης υπογράμμισε πως «μετά από 4 χρόνια δημιουργήθηκε μία κοινότητα βιβλιοφιλική γύρω από το βιβλιοπωλείο, κάτι που ανιχνεύεται και στις επιλογές του κοινού και στα βιβλία των εκδοτών που σε εμάς πάνε καλύτερα. Κι οι λέσχες άγνωσης έχουν συγκεντρώσει πια ένα σεβαστό αριθμό μελών και γενικά νιώθουμε και εμείς ότι είναι μία προσπάθεια που αποδίδει δηλαδή ότι προάγει τη συζήτηση την λογοτεχνική αναζήτηση».

Παράλληλα, το καφέ-βιβλιοπωλείο Εύμαρος, πέρα από τη διάθεση του χώρου για λέσχες ανάγνωσης, λειτουργεί και σαν δανειστική βιβλιοθήκη. Εκεί μπορούν κάποιοι να αφήσουν τα βιβλία που δεν χρειάζονται για ανταλλαγή και συγχρόνως, προσφέρει υπηρεσίες κλασσικού βιβλιοπωλείου σε όσους θέλουν να παραγγείλουν ένα βιβλίο από άλλους εκδοτικούς οίκους ή βιβλιοπωλεία. Όπως επίσης, τονίζει ο Κωνσταντίνος Κακολύρης, πρόθεση του Εύμαρος, που τα Σαββατοκύριακα λειτουργεί και ως μπαρ, είναι να εντάξει και μουσικές εκδηλώσεις και παραστάσεις πάντα σε σχέση με το βιβλίο στο πρόγραμμα λειτουργίας της επιχείρησης. Επίσης, έχει φιλοξενήσει σεμινάρια κι ημερίδες με γνωστούς πανεπιστημιακούς, ενώ έχει οργανώσει κι ημερίδες για επίκαιρα θέματα της κοινωνίας, πχ με προσκεκλημένη τη Μάγδα Φύσσα σε μία ημερίδα για την απειλή της ακροδεξιάς.

Όπως προσθέτει ο Γιάννης Παραβελάκης από το Αμόνι για τις λέσχες που φιλοξενεί «από τη δικιά μας τη μεριά θεωρούμε ότι χτίζουμε την εμπιστοσύνη με τον κόσμο της γειτονιάς είναι φέρνοντας συγγραφείς, ανθρώπους των επιστημών, κομίστες, ποιητές -ποιήτριες δοκιμιογράφους για πάρα πολλά θέματα και για τη λογοτεχνία» ώστε «να μπορέσει η συζήτηση για αυτά τα βιβλία να συνεχιστεί, γιατί η διαδικασία της ανάγνωσης μπορεί να είναι μια μοναχική διαδικασία αλλά το να εξερευνήσεις πραγματικά ένα βιβλίο και το τι λέει είναι μία συλλογική διαδικασία». Το βιβλιοπωλείο Αμόνι, επειδή στερείται επαρκούς δικού του χώρου έχει την ιδιαιτερότητα να διοργανώνει βιβλιοπαρουσιάσεις, αλλά και τις συναντήσεις της «δικής του ενεργούς λέσχης ανάγνωσης» σε χώρους της γειτονιάς, βοηθώντας και τα έσοδα της τοπικής επιχειρηματικότητας, πέρα από τις πωλήσεις του. Όπως τόνισε ο Γιάννης Παραβελάκης, «ο κόσμος θέλει να στηρίξει στην πραγματικότητα αυτές τις προσπάθειες» και το Αμόνι χάρις στην έμπρακτη ενίσχυση τούτη «φιλοδοξεί να οργανώσει τις δικές του, τοπικές εκδόσεις» .

Το Librofilo προωθεί δύο δικές του λέσχες ανάγνωσης και φιλοξενεί και άλλη μία. «Αυτές είναι μεγάλη οικονομική ανάσα για μας, αλλά και βεβαίως είναι και τόπος συγκέντρωσης ανθρώπων που ενδιαφέρονται για το βιβλίο». Μάλιστα, για τους «αμύητους» προκαλεί αίσθηση που «βλέπουν 30 άτομα ξαφνικά και αναρωτιούνται πως τόσοι πολλοί άνθρωποι μπορούν να έρθουν σε μία τέτοια λέσχη». Όπως τονίζει ο 'Αγης Γαβριηλίδης, «για μας είναι κάτι πολύ φυσιολογικό, για μας το βιβλίο είναι μία φυσιολογική ροή της ζωής, αλλά είναι και μία μεγάλη οικονομική ανάσα».

Τελικά, καφές ή βιβλία;

Όμως, στην περίπτωση των καφέ-βιβλιοπωλείων το εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι: ποιά είναι τελικά η δραστηριότητα που επικρατεί; Μεταφράζεται η διπλή τούτη λειτουργία σε αύξηση των πωλήσεων σε βιβλία ή αυτή του καφενείου, με τον κόσμο απλώς να έρχεται σε ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο καφέ για να καταναλώσει και να συζητήσει ό,τι και σε ένα κανονικό καφέ, αλλά σε ένα πιο ήσυχο και πιο ιδιαίτερο, χαμηλόφωνο, περιβάλλον; Οι Σειρήνες της εστίασης και του πολλαπλάσιου κέρδους που αφήνουν , συχνά επικαλύπτουν την δραστηριότητα του βιβλιοπωλείου.Κάτι που πρόσφατα οδήγησε τους ιδιοκτήτες του καφε-βιβλιοπωλείου BookTalks στο Παλαιό Φάληρο να αναστείλουν τη λειτουργία του καφέ, διατηρώντας το βιβλιοπωλείο και τις λέσχες ανάγνωσης.

Η Ελίζα Λιανίδου του Little Tree ήταν σαφής: «Το βιβλίο από μόνο του δεν μπορεί να συντηρήσει τα έξοδα, που αυξήθηκαν πάρα πολύ. Βέβαια, τον χειμώνα σε φυσιολογική μέρα θα έρθει κάποιος να πιεί τον καφέ του, να φάει το γλυκό του και μπορεί να αγοράσει και ένα βιβλίο, το καλοκαίρι όμως ο τουρισμός πιέζει πάρα πολύ το καφενείο», του οποίου η δραστηριότητα υπερφαλαγγίζει εκείνη του βιβλιοπωλείου.

Αυτό μας υπογραμμίζει κι ο ιδιοκτήτης του ΖΑΤΟΠΕΚ: «Για να είμαστε ειλικρινείς, δραστηριότητα του καφέ έχει και η μερίδα του λέοντος στον κυκλο εργασιών μας, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι και το βιβλίο δεν κινείται. Για εμάς, είναι κεφαλαιώδους σημασίας να μη μας ξεφύγει. Να μην επιτρέψουμε στο κομμάτι του καφέ και της εστίασης να επιβληθεί στον χώρο του βιβλίου. Κι επομένως, είμαστε σε μία συνεχή προσπάθεια με τη λέσχη ανάγνωσης, με τις σχεδόν καθημερινές βιβλιοπαρουσιάσεις, να υπενθυμίσουμε στο κοινό ότι είμαστε ένας χώρος βιβλίου πρωτίστως που προσφέρει και καφέ και όχι το αντίστροφο».

Από την πλευρά του ο Πέτρος Κακολύρης του Εύμαρου βλέπει τις δύο δραστηριότητες να συνδυάζονται: «Είμαστε ένας πολύ ανήσυχος χώρος και προσπαθούμε να κάνουμε πράγματα για όποιον μένει στη γειτονιά και μας ενδιαφέρουν πάρα πολύ η μαθητική κοινότητα και οι γονείς των παιδιών, να έχουμε συνεργασία, γιατί για μας η παιδεία είναι πάρα πολύ σημαντική και το έχουνε και ανάγκη, απλώς ψάχνουμε ακόμα να βρούμε την ταυτότητά μας» και έστω και μέσω του καφέ «πρώτα από όλα, να φέρουμε τους νέους, τα νέα παιδιά να έρθουν στο χώρους να μας πούνε αυτοί τα προβλήματά τους και να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε σε αυτή τη κατάσταση».

Η στήριξη στα μικρά βιβλιοπωλεία

Τι πρέπει να γίνει όμως, για να στηριχθούν τα μικρά βιβλιοπωλεία κι η φιλαναγνωσία, που εκείνα σε πυρηνικό επίπεδο προωθούν; Ο ιδιοκτήτης του ΖΑΤΟΠΕΚ δεν είναι αισιόδοξος: «Εάν εξαιρέσει κανείς την ενιαία τιμή στις νέες εκδόσεις, μέτρο που βοηθά και τα περιφερειακά βιβλιοπωλεία, δεν υπάρχει κάποια βοήθεια και δεν υπάρχει κανένα μέτρο προώθησης της φιλαναγνωσίας. Αυτό θα ήταν το βασικό μέτρο που θα βοηθούσε σε μία ανάπτυξη των συνθηκών γιατί τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία είναι σε μία ελεύθερη πτώση, είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιβιώσουν: εξ ου κι οι μεικτές χρήσεις με βιβλίο καφέ-βιβλίο και χαρτικά που έρχονται εξ ανάγκης να καλύψουν την έλλειψη τζίρου».

Όπως συνέχισε ο Δημήτρης Ανανιάδης, «είναι δύσκολο με δεδομένο το οικονομικό καθεστώς, όχι μόνον στη χώρα, αλλά και διεθνώς, να μπουν όρια στην οικονομική δραστηριότητα κι επομένως υπάρχει ένας ανταγωνισμός με μεγάλα ισχυρά βιβλιοπωλεία, ο οποίος δεν μπορεί δεν αφήνει περιθώρια στους μικρότερους». Πρόσθεσε δε, πως «είναι πολύ δύσκολο να ανταγωνιστούμε εμείς με τις τιμές που έχουμε τις εκπτώσεις μεγάλων» κι εξαιτίας «της γενικότερης οικονομικής δυσκολίας ο κόσμος επιλέγει μεγαλύτερες εκπτώσεις. Κι ενώ έρχεται σε επαφή με το βιβλίο στο συνοικιακό βιβλιοπωλείο για να ενημερωθεί, επιλέγει στο τέλος τα μεγάλα και τις εκπτώσεις τους, ιδίως όταν θα πρέπει να αγοράσει τρία ή τέσσερα ή πέντε βιβλία».

Ο Πέτρος Κακολύρης προσθέτει εμφατικά: «Εγώ το λέω πάντα με μία φράση: το βιβλίο δεν το αγαπάει ούτε ο θεός ούτε ο άνθρωπος και το λέω γιατί πολλές φορές που κάνουμε βιβλιοπαρουσία βρέχει! Ενώ κι από την άλλη μεριά, η Πολιτεία όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά και βάζει εμπόδια. Πρόσφατα βρισκόμουν σε συνέδριο στην Κύμη για την ανάπτυξη και το πώς θα εμποδίσουμε την φυγή των νέων. Έκανα κάποιες προτάσεις και διαπίστωσα πως δεν υπάρχει δημοτική βιβλιοθήκη. Το πρώτο πράγμα για τη σύνδεση με τους εκδότες και τα βιβλιοπωλεία είναι η ύπαρξη δημοτικής βιβλιοθήκης σε κάθε περιοχή. Οπότε κι εμείς λειτουργούμε και με αυτή την έννοια και έχουμε και βιβλιοθήκη, που διαθέτουμε και δωρεάν βιβλία για διάβασμα ή ανταλλαγή».

Ο Γιάννης Παραβελακης από το Αμόνι τονίζει: «Θα πρέπει τα μικρά βιβλιοπωλεία να στηριχθούν, εφόσον έχει καταργηθεί η ενιαία τιμή του βιβλίου κι υπάρχει ο ανταγωνισμός από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, με τη μεγαλύτερη ποικιλία και τις εκπτώσεις». «Πιστεύω ότι τα ερωτήματα κι οι αναζητήσεις μεγαλώνουν, ανοίγει η όρεξη των αναγνωστών και το ζήτημα είναι να δημιουργήσεις καινούργιους αναγνώστες όχι να υπάρχει μία πίτα και να τη μοιραστούμε. Θα ήτανε πολύ καλύτερο και για μας τους ίδιους που δουλεύουμε με πολύ χαμηλούς μισθούς να υπήρχε και μία στοιχειώδης κρατική πολιτική στο χώρο του βιβλίου, το οποίο στην πραγματικότητα είναι παρατημένο». Κατά τον ίδιον, το βιβλίο θα έπρεπε να είναι στο πρώτο επίπεδο, μαζί με την υγεία και την παιδεία, στην προσοχή του κράτους: «γιατί στο τέλος τέλος από το μέγεθος του βιβλίου, του θεάτρου, του χορού, της μουσικής κρίνεται τελικά στην πραγματικότητα το επίπεδο μίας χώρας κι ενός ολόκληρού λαού».

Για τον Άγη Γαβριηλίδη «η ενιαία τιμή βιβλίου βοηθά τα μικρά βιβλιοπωλεία, αλλά θα μπορούσαμε για παράδειγμα να έχουμε καλλίτερη αντιμετώπιση από τις τράπεζες, με ευνοϊκότερους όρους δανείων που έχουν ανάγκη». Κατά τον ίδιον, «οι προσφορές είναι ένα θέμα μεγάλο προς συζήτηση, όπως κι οι εκπτώσεις και τα μπαζαρ των εκδοτικών οίκων ή γενικώς τα μπαζάρ που γίνονται ή άλλη εκδήλωση, που να συνοδεύεται με κατ'ευθειαν πώληση βιβλίων. Όμως, εντάξει, τι να κάνεις και αυτοί πρέπει να ζήσουν. Κι εκείνοι κατηγορούνε εμάς ότι κρατάμε μεγάλη προμήθεια και με την έκπτωση είμαστε πιο ευνοημένοι, ενώ κι εμείς τους κατηγορούμε για τις απευθείας πωλήσεις».

Ωστόσο, ο κος Γαβριηλίδης είναι αισιόδοξος για την ανθεκτικότητα του κλάδου: «Κοιτάξτε το βιβλίο είναι μπετόν. Γιατί το βιβλίο, αφορά ένα μικρό ποσοστο κόσμου, ένα 5% διαβάζει από ένα έως και εγώ δεν ξέρω πόσα βιβλία το χρόνο. Αυτό δεν πρόκειται να φύγει. Αν από κει και πέρα όλα αλλάζουνε στη ζωή».

Ενδεικτικά, στο σημείο αυτό, ο ιδιοκτήτης του Zatopek επεσήμανε τη διαφορά που υπάρχει στην πολιτική του βιβλίου ανάμεσα στη χώρα μας κι άλλες. Στάθηκε στο παράδειγμα της λέσχης ανάγνωσης νορβηγικού αστυνομικού μυθιστορήματος, που λειτουργεί στο Ζatopek για να επισημάνει πως με πρωτοβουλία της πρεσβείας της Νορβηγίας δημιουργήθηκε «μία διαρκής επαφή με το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας αυτής, που μας έχει ζητήσει έγγραφα αποδεικτικά για να προχωρήσει στη βιντεοσκόπηση των συναντήσεων αυτών και να τη χρηματοδοτήσει».«Αυτό με κάνει να σκέπτομαι τις διαφορές, με βάση το γεγονός ότι το υπουργείο Πολιτισμού της Νορβηγίας έχει χρόνο να ασχοληθεί με μία λέσχη ανάγνωσης σε ένα καφε-βιβλιοπωλείο στην Καλλιθέα», τόνισε ο Δημήτρης Ανανιάδης.

Αντίστοιχα, ο Γιάννης Παραβελακης από το Αμόνι τονίζει: «Θα πρέπει τα μικρά βιβλιοπωλεία να στηριχθούν, εφόσον έχει καταργηθεί η ενιαία τιμή του βιβλίου κι υπάρχει ο ανταγωνισμός από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, με τη μεγαλύτερη ποικιλία και τις εκπτώσεις».

«Μην ξεχνάμε το εμπορικό κομμάτι», υπογραμμίζει ο Άγης Γαβριηλίδης, «τα βιβλιοπωλεία δεν είναι βιβλιοθήκες, ούτε φιλανθρωπικά σωματεία. Μια επιλογή που έχουνε είναι να γίνουνε βιβλίο-καφέ, να έχουν λέσχες ανάγνωσης για να κρατάνε το βιβλιοπωλείο. Κι αυτό είναι κάτι που θα πετύχει γιατί εκεί έρχεται ο άνθρωπος που γυρεύει κάτι διαφορετικό και ξαναέρχεται».

Όπως δηλώνει επιγραμματικά κι ο ιδιοκτήτης του ΖΑΤΟΠΕΚ «δυστυχώς, το κάθε συνοικιακό βιβλιοπωλείο έχει να παλέψει μόνο του σε αντίξοες συνθήκες με έναν ρομαντισμό, που είναι ίσως ο μοναδικός λόγος για κάποιον, όπως κι η αγάπη του για το βιβλίο, αυτός που θα τον σπρώξει να ασχοληθεί σε αυτόν τον δύσκολο στίβο».

Διαβάστε ακόμη

«Ξεκολλάει η πλάκα και φεύγει και σε πλακώνει»: H φονική χιονοστιβάδα που οδήγησε στο θάνατο τους τέσσερις ορειβάτες

Αγρότες: 18 μπλόκα ζητούν συνάντηση με την κυβέρνηση – Ποια σημεία στην Ελλάδα έχουν αποκλειστεί

Συναγερμός για τη γρίπη: Μεγάλη έξαρση τις τελευταίες ημέρες – Τι συνιστούν οι γιατροί

Αυτοί είναι οι τρεις τίτλοι τραγουδιών φαβορί για την εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Eurovision 2026