Όλιβερ Στόουν: Η Ελίζαµπεθ Τέιλορ, τα Όσκαρ και η «μόδα» των ναρκωτικών

Η ομιλία φιάσκο στις Χρυσές Σφαίρες, η Ελίζαµπεθ Τέιλορ και τα Οσκαρ, η «µόδα» των ναρκωτικών, το «Εξπρές του µεσονυχτίου» και ο θυµωµένος Αλαν Πάρκερ: Ανεξάρτητα από το τι µπορεί να πιστεύει κανείς για τον Ολιβερ Στόουν -αν θεωρεί ότι είναι ένας διορατικός αφηγητής µε πολιτική αιχµηρότητα ή ένας ταλαντούχος συνωµοσιολόγος, υπερασπιστής κορυφαίων εχθρών της Αµερικής, όπως ο Φιντέλ Κάστρο, ο Ούγκο Τσάβες, ο Βλαντιµίρ Πούτιν και ο Εντουαρντ Σνόουντεν, στη βιογραφία του «Chasing The Light: Writing, Directing, and Surviving Platoon, Midnight Express, Scarface, Salvador, and the Movie Game» θα ανακαλύψει ένα ζωηρό αφήγηµα για τα πρώτα του βήµατα που τον οδήγησαν την κατάκτηση των κινηµατογραφικών του ονείρων.

Ενα αφήγηµα φλογερών αναµνήσεων, ενδεικτικό της δίψας του να δηλώνει την πολιτική του άποψη ενάντια στην κρατική αναλγησία, τον διαπλεκόµενο αµερικανικό επεκτατισµό µέσω του δικού του πρίσµατος, µε ήρωες που ενίοτε ακροβατούν στη λεπτή γραµµή του αντιαµερικανισµού. Στο βιβλίο που κυκλοφορεί στην Αµερική (εκδόσεις Houghton Mifflin Harcourt) και σε άλλες χώρες από τις 21 Ιουλίου, ο βραβευµένος µε τρία Οσκαρ σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, σήµερα 73 ετών, εξιστορεί προσωπικές επιτυχίες και αποτυχίες, επώδυνα στραβοπατήµατα και σταθµούς στην απογείωση της καριέρας του ως το 1987.

Οταν ήταν 40 ετών και είχε ένα ζηλευτό σερί επιτυχιών µε το «Εξπρές του µεσονυχτίου», τον «Σηµαδεµένο», το «Σαλβαδόρ» και το «Platoon», για το οποίο πήρε το Οσκαρ σκηνοθεσίας από την Ελίζαµπεθ Τέιλορ – «το κορίτσι των ονείρων µου στις δεκαετίες του ’50 και του ‘60, ακόµα λαµπερή, η καρδιά των ταινιών», όπως γράφει ο ίδιος. Από το διαζύγιο των γονιών του ως τα χαρακώµατα του Βιετνάµ όπου βρέθηκε οικειοθελώς, ο Ολιβερ Στόουν έχει πολεµήσει σε αρκετές µάχες, ώστε σήµερα να θεωρείται στην πατρίδα του ένας από τους πιο σπουδαίους αλλά και αµφισβητούµενους δηµιουργούς του Χόλιγουντ. Tο «Platoon» ήταν από τα πρώτα σενάρια που έγραψε γυρίζοντας από το Βιετνάµ, µια πολύ προσωπική ιστορία την οποία κοπίασε για να µεταφέρει στην οθόνη. Ολα ξεκίνησαν, όµως, από το «Εξπρές του µεσονυχτίου». Πλούσιο σε παρασκήνιο και προσωπικό απολογισµό είναι το απόσπασµα του κεφαλαίου που αναφέρεται στις απονοµές των Χρυσών Σφαιρών και των Οσκαρ το ’79, εποχή που ο 33χρονος δηµιουργός βγήκε στο προσκήνιο υπογράφοντας το σενάριο του «Εξπρές» (1978).

Βασισµένο στο βιβλίο και στην περιπέτεια του Αµερικανού Μπίλι Χέις, ο οποίος συνελήφθη στην προσπάθειά του να περάσει ναρκωτικά από την Τουρκία και βρέθηκε να κρατείται στις τουρκικές φυλακές σε άθλιες συνθήκες, το φιλµ σε σκηνοθεσία του Βρετανού Αλαν Πάρκερ, που έφυγε από τη ζωή προ ολίγων ηµερών, συνεπήρε το Χόλιγουντ και αποτέλεσε µέγα σκάνδαλο. Προκάλεσε, επίσης, διένεξη και ρήξη ανάµεσα στον σεναριογράφο και στον σκηνοθέτη. «Η βραδιά του Ιανουαρίου στις Χρυσές Σφαίρες εξελίχθηκε περίεργα για µένα» γράφει ο Στόουν. «Υπήρξαν αρκετά πάρτι τις ηµέρες πριν από την απονοµή, όπου συνάντησα επιτέλους τον Μπραντ Ντέιβις, το νέο καυτό αστέρι του “Εξπρές του µεσονυχτίου”. Φαινόταν ένας ευέξαπτος, θυµωµένος νεαρός που µεγάλωσε µαζί µε τον ρόλο. Εµοιαζε στον πραγµατικό Μπίλι Χέις, και οι τρεις µας καταλήξαµε να µοιραζόµαστε αλκοόλ, Quaaludes (σ.σ.: είδος βαρβιτουρικού) και µερικές δόσεις κοκαΐνης, που έκανε την επανεµφάνισή της στο Χόλιγουντ ως ναρκωτικό στη µόδα για πάρτι, νοµίζω, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1920. Υπήρχαν πάντα ιδιώτες χρήστες, αλλά τώρα επρόκειτο για µια δηµοφιλή, ελάχιστα κρυµµένη τάση...». 

Περνούσαμε υπέροχα

«Καθώς οι οµιλίες και τα τηλεοπτικά βραβεία συνεχίστηκαν επί τρεις ώρες, πριν από τα µεγάλα κινηµατογραφικά βραβεία που δόθηκαν τελευταία, οι τρεις µας, ο Μπίλι, ο Μπραντ και εγώ, κάναµε κοκαΐνη στις τουαλέτες των ανδρών στην αίθουσα χορού του Beverly Hilton. Πολλοί άλλοι µπαινόβγαιναν, επίσης, στις τουαλέτες εκείνο το βράδυ. Και στο τραπέζι µας, µπροστά στο κέντρο, στην πρώτη σειρά -δόξα τω Θεώ αυτό ήταν στις µέρες πριν από τις ζωντανές τηλεοπτικές µεταδόσεις- γελούσαµε µεταξύ µας, περνούσαµε υπέροχα καθώς ο σκηνοθέτης του “Εξπρές του µεσονυχτίου” Αλαν Πάρκερ µας κοιτούσε. ∆εν ήταν χαρούµενος άνθρωπος και υποθέτω ότι η προοπτική της αναµονής για την ώρα που ο Μάικλ Τσιµίνο θα κέρδιζε το βραβείο σκηνοθεσίας για τον “Ελαφοκυνηγό” σκοτείνιαζε περαιτέρω την άποψή του για τον κόσµο». Και ενώ ο Ολιβερ Στόουν περιγράφει ότι όσα εκτυλίχθηκαν στην τελετή έκαναν τον Πάρκερ να του πει ότι όχι µόνο θα χάσει το Οσκαρ, αλλά ότι κάνει και κακό στην ταινία µε τη συµπεριφορά του, η χρονική στιγµή στην οποία ανακοινώθηκε το όνοµά του για τη Χρυσή Σφαίρα ∆ιασκευασµένου Σεναρίου απελευθέρωσε αντικρουόµενα συναισθήµατα. «Το χειροκρότηµα ήταν τροµερό στα αυτιά µου, η αίθουσα χορού έπλεε στην αγνή χαρά αυτής της στιγµής. Η επαναστατική µου πλευρά κοιµόταν όλη τη νύχτα, ή ίσως από τότε που είχα δει το θλιµµένο πρόσωπο του Πάρκερ νωρίτερα, και µου θύµισε όλες τις προσβολές που µου είχε καταλογίσει.

Ποιος ξέρει; Ο διάβολος είχε µπει µέσα µου εκείνο το βράδυ. Ηµασταν σε µια τελετή µε όλους εκείνους που είχαν απορρίψει το “Platoon” και το “Γεννηµένος την 4η Ιουλίου” και χάριζαν πλούσια χειροκροτήµατα σε ένα σωρό αστυνοµικές σειρές της τηλεόρασης που έπαιρναν βραβεία. Είχα δει τις σειρές, δεν µου άρεσαν οι περισσότερες, έτσι όπως αντιπροσώπευαν τον θρίαµβο του “νόµου και της τάξης” του Νίξον, φυλακίζοντας τους πολίτες της χαµηλότερης τάξης, τους µαύρους, τους Ισπανούς ως “κακούς” εµπόρους ναρκωτικών και ταξικά αουτσάιντερ. Ολοι αυτοί οι ηθοποιοί και οι παραγωγοί που επαινούνταν, κανάκευαν τους αστυνοµικούς. Μισούσα την αυτάρεσκη ατµόσφαιρα της βραδιάς» σηµειώνει ο Ολιβερ Στόουν. «Υπήρχε κάτι άλλο µέσα µου που φούντωνε, αλλά δεν µπορούσα να το εκφράσω. Το είχα δει στο Βιετνάµ. Οτι οι ΗΠΑ ήταν πάντα έτοιµες να επιπλήξουν τους άλλους για τη συµπεριφορά τους, είτε επρόκειτο για ναρκωτικά είτε για ανθρώπινα δικαιώµατα, αγνοώντας παράλληλα τη δική µας τεράστια όρεξη για ναρκωτικά στο δικό µας σπίτι. Πάντα περιφρονούσα τους εκφοβιστές στο σχολείο, στον πόλεµο, και τώρα τους έβρισκα εδώ, στην πόλη των ονείρων µου – το Χόλιγουντ. Αλλά πολύ πιο διακριτικούς…». 

Χάθηκε το νόημα

«Οταν, λοιπόν, έφτασα στη σκηνή για να πάρω τη Χρυσή Σφαίρα και να ζήσω τη δική µου στιγµή, άρχισα να εξηγώ στο κοινό τι πραγµατικά σκεφτόµουν, κάτι που δεν ήταν απαραίτητο, αλλά σίγουρα τα πρόσωπα του Μπραντ και του Μπίλι µε παρακινούσαν να το κάνω. Προσπάθησα να πω κάτι, το οποίο ήταν, πιθανόν, πολύ πιο σαφές από αυτό που άρθρωσα: “Η ταινία µας δεν αφορά µόνο την Τουρκία (…), αλλά την κοινωνία µας. Ξέρετε, συλλαµβάνουµε ανθρώπους για ναρκωτικά και τους ρίχνουµε στη φυλακή (…) και κάνουµε ήρωες τους ανθρώπους που το κάνουν (…) και…”. Συνέχιζα. ∆ευτερόλεπτα. ∆εν ήταν ξεκάθαρο. Η γλώσσα µου ήταν στεγνή και βαριά στο στόµα µου, και προσπαθούσα πολύ σκληρά να εξηγήσω την ιδέα µου για το πώς καταδικάζουµε τους ανθρώπους στη φυλακή χωρίς να αναγνωρίζουµε τι κάνουµε στον εαυτό µας ως έθνος. Αλλά το νόηµα χάθηκε τόσο πολύ, διότι δεν το είχα γράψει εκ των προτέρων, και ήµουν περισσότερο υποτονικός απ’ όσο νόµιζα. Τους έχανα. Ακουγα τώρα µια νεκρική σιγή στο δωµάτιο… µετά άρχισε o ψίθυρος και µεγάλωσε».

Μετά την καταστροφική του οµιλία, η οποία δεν είχε τον αντίκτυπο που οι συντελεστές του «Εξπρές του µεσονυχτίου» έτρεµαν, ο Στόουν ζει τη βουτηγµένη στο γκλάµουρ 55η απονοµή των βραβείων Οσκαρ συναντώντας ιερά τέρατα: Κάρι Γκραντ, Τζον Γουέιν, Λόρενς Ολίβιε, Γκρέγκορι Πεκ, Οντρεϊ Χέπµπορν, Τζίµι Στιούαρτ, Κιµ Νόβακ. Νιώθοντας ότι «βρίσκεται στον Ολυµπο», ο νεαρός σεναριογράφος παίρνει το πρώτο του Οσκαρ από τη Λορίν Μπακόλ: «“Και ο νικητής είναι” -ακολούθησε το µεγάλο κλισέ της παύσης καθώς η Μπακόλ άνοιξε τον φάκελο- “ο Ολιβερ Στόουν!”. Ουάου. Επευφηµίες ξέσπασαν παντού. Ηξερα ότι αυτή η στιγµή ήταν ξεχωριστή. Την αποµνηµόνευσα. Την έβαλα στην καρδιά µου – σαν ένα δέντρο που θα µεγάλωνε. Αρχισα να περπατάω προς τη σκηνή. Τίποτα φανταχτερό: απλά περπάτησε ως εκεί, µη σκοντάψεις σε αυτές τις σκάλες». «Η οµιλία µου αυτήν τη φορά ήταν πολύ καλύτερη απ’ ό,τι στις Σφαίρες», γράφει ο ίδιος, «αλλά το νόηµα ήταν πάλι αλλοιωµένο, καθώς αφελώς ευχήθηκα “η σκέψη µας να πάει σε όλους τους άνδρες και τις γυναίκες σε όλο τον κόσµο που βρίσκονται στη φυλακή απόψε”.

Αν και αυτή η γενικότητα περιλαµβάνει ορισµένους γνήσιους ψυχοπαθείς και ψυχρόαιµους δολοφόνους, ήταν εκτός θέµατος, γιατί ποιος πραγµατικά ακούει ή ενδιαφέρεται; Hµουν απλώς ένας ακόµη σεναριογράφος εκεί πάνω που υπερασπιζόµουν τη θέση µου, µε τα µαλλιά µου να πέφτουν ακατάστατα στους ώµους µου, έχοντας µια ελαφρώς µαστουρωµένη έκφραση. Αλλά ήµουν αρκετά νέος ώστε να αγγίξω µια ευαίσθητη χορδή και να αναγνωριστώ γρήγορα σε ένα επάγγελµα στο οποίο, όπως θα ανακάλυπτα, οι συγγραφείς είναι αναλώσιµοι. Ευχαρίστησα τους συναδέλφους µου και κατέβηκα…». Το 1987 ο Ολιβερ Στόουν βρέθηκε να διεκδικεί Οσκαρ πρωτότυπου σεναρίου για το «Σαλβαδόρ» και το «Platoon», το οποίο τελικά του απέφερε το Οσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ βραβεύτηκε και ως καλύτερη ταινία κερδίζοντας συνολικά 4 Οσκαρ. Ο θρίαµβος της ταινίας κλείνει τη βιογραφία του. Ακριβώς γιατί, καταπώς λέει ο ίδιος, ήταν το ορόσηµο, η «πραγµατοποίηση του ονείρου». Τριάντα τρία χρόνια µετά, ο Ολιβερ Στόουν σχεδιάζει νέες ταινίες (ένα ντοκιµαντέρ για τη δολοφονία του JFK και ένα για την κλιµατική αλλαγή) εκτός Χόλιγουντ. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η στόχευση, πέρα από τις φιλοδοξίες. Η µεγάλη κινηµατογραφική περιπέτεια όµως, στο χαρτί και στην οθόνη, συνεχίζεται. 

Διαβάστε ακόμη

Μέσω Συρίας η «απάντηση» του Ισραήλ στο Ιράν: Το παρασκήνιο πίσω από την επίθεση και οι διεθνείς εκκλήσεις για αποκλιμάκωση

Άγιοι Ανάργυροι: «Μπαλάκι» οι ευθύνες των αστυνομικών για τη γυναικοκτονία - Ο ένας τα ρίχνει στον άλλον

Τσίπρας-Κασσελάκης μαζί στην σκηνή - Η θερμή αγκαλιά και η «οικογενειακή» φωτογραφία

Και χιονοθύελλα έφερε η νέα κακοκαιρία - Εντυπωσιακό βίντεο από τη Βασιλίτσα