Σμύρνη μου αγαπημένη: Επιστρέφει από 19 Μαΐου σε μια ειδική έκδοση για τους θερινούς κινηματογράφους

Η ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη» έρχεται ξανά στις αίθουσες, σε μια ειδική έκδοση για τους θερινούς κινηματογράφους. Παράλληλα, η ταινία προβάλλεται σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου σε Ευρώπη και Αμερική. 

Η ιστορία, η οποία βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση, είναι μία υπερπαραγωγή υψηλών προδιαγραφών με διεθνές καστ που τιμά τον πολιτισμό της Ιωνίας. Ένα σπουδαίο κινηματογραφικό εγχείρημα με πανανθρώπινα μηνύματα, που μετέφερε στη μεγάλη οθόνη την ατμόσφαιρα της εποχής μέσα από άρτια σκηνικά και κοστούμια και τη σπαρακτική καταστροφή της Σμύρνης, με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών εφέ. Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν σε: Λέσβο, Χίο, Αθήνα, Πειραιά και Φάληρο.

Η ταινία θα επανακυκλοφορήσει σε ειδικό μοντάζ για τις θερινές κινηματογραφικές αίθουσες, από την Tanweer στις 19 Μαϊου 2022, με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Από τη θεατρική σκηνή στο κινηματογραφικό πανί

Η οικουμενική ιστορία της ταινίας, που συναντά τους θεατές της κινηματογραφικής αίθουσας 100 χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, βασίζεται στο δημοφιλές θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση που σημείωσε τεράστια επιτυχία και αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό για πολλά χρόνια. Η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού ήταν ένα όνειρο, όχι μόνο για τη θεατρική συγγραφέα/σκηνοθέτιδα και πρωταγωνίστρια, αλλά και για πολλούς ακόμα συνεργάτες της, που εκπληρώθηκε με άριστες συνθήκες την πιο κατάλληλη στιγμή. Έτσι, η ταινία ήταν το επόμενο βήμα για να ξεδιπλωθεί ολόκληρο το σύμπαν της εποχής εκείνης και να εξασφαλιστεί η άρτια αναπαράσταση μιας ταραχώδους ιστορικής περιόδου.

Η πολυσχιδής Μιμή Ντενίση έχει αφιερώσει χρόνια στην έρευνα του πολιτισμού της Σμύρνης καθώς και στις ιστορικές συγκυρίες που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. Το θεατρικό έργο, άλλωστε, υμνήθηκε ιδιαίτερα για την απόδοση της ζωής των Ελλήνων της Σμύρνης. Σε συνεργασία με τον σεναριογράφο Martin Sherman (Bent, Callas Forever), η Μιμή Ντενίση κλήθηκε να μεταφέρει την ιστορία της οικογένειας Μπαλτατζή -και μαζί μιας ολόκληρης πόλης που κάηκε- στο σενάριο της μεγαλύτερης ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής μέχρι σήμερα.

Το συγγραφικό δίδυμο πέρασε ατελείωτες ώρες μιλώντας για το πώς θα μπορούσε η ιστορία του θεατρικού να παρουσιαστεί στην ταινία. Ήταν σημαντικό, επίσης, να ειπωθεί η ιστορία της Μικράς Ασίας, αλλά και να μεταδοθεί το μήνυμα ότι κάθε λαός έχει μια δική του Σμύρνη. Ένα ακόμα ζητούμενο των δύο σεναριογράφων ήταν να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στα ιστορικά στοιχεία που έπρεπε να συμπεριληφθούν στην ταινία για να είναι οικεία όχι μόνο στο ελληνικό, αλλά και σε ένα διεθνές κοινό.

«Ίσως πολλοί να αναρωτιούνται αν το σενάριο έχει άμεση σχέση με το θεατρικό ή αν είναι διαφορετικό. Κανένα σενάριο δεν μπορεί να ξεφύγει απόλυτα από το θεατρικό κείμενο, γιατί το θεατρικό είναι η βάση, έχει γερή δομή και πάρα πολύ διάλογο. Ο σεναριογράφος πρέπει να μετατρέψει τον διάλογο σε εικόνα κι αυτή ήταν και η δικιά μου δυσκολία, που είμαι θεατρική συγγραφέας. Φυσικά με βοήθησε πολύ η έρευνα που είχα κάνει. Επίσης, ήξερα σε ποιες σκηνές του θεατρικού ανταποκρίνεται ο θεατής» εξηγεί η Μιμή Ντενίση.

Η δύναμη της εικόνας που καθηλώνει τον θεατή της κινηματογραφικής αίθουσας λειτούργησε ευεργετικά σε πολλά σημεία του έργου, δίνοντας την ευκαιρία στους σεναριογράφους να ζωντανέψουν χαρακτήρες που στο θεατρικό ήταν κυρίως μέρος της αφήγησης. «Πολλούς χαρακτήρες απλώς τους περιέγραφα στο θεατρικό, όπως τους Λεβαντίνους Whittalls και τον Δεσπότη Χρυσόστομο. Το σινεμά έχει τη δυνατότητα να ζωντανέψει αυτές τις προσωπικότητες».

Πάνω από όλα όμως, η ιστορία παραμένει «η ιστορία της Σμύρνης, μιας υπέροχης πόλης, ενός μεγάλου πολιτισμού. Βλέπουμε πώς καταστρέφεται και πώς οι άνθρωποι γίνονται πρόσφυγες» επισημαίνει η δημιουργός. Αυτός ο θεματικός πυρήνας ήταν το επίκεντρο στο όραμα των επικεφαλής της παραγωγής, των executive producers Joseph Samaan και Μιμής Ντενίση μαζί με τον παραγωγό Διονύση Σαμιώτη. «Δυστυχώς, επαναλαμβάνεται η Σμύρνη. Δεν είναι μόνο δική μας η Σμύρνη, είναι και της Συρίας, είναι και του Αφγανιστάν, είναι και άλλων χωρών» τονίζει η Μιμή Ντενίση.

Ο σκηνοθέτης Γρηγόρης Καραντινάκης, που ανέλαβε την κινηματογραφική μεταφορά αυτής της τεράστιας παραγωγής, λέει για το σενάριο: «Όταν ήρθε στα χέρια μου το σενάριο, το πρώτο που σκέφτηκα ήταν ότι αν το διαβάσω και δω μέσα κάτι από εμένα, θα το κάνω. Είδα πολλά πράγματα δικά μου, η ταινία είναι για μένα λίγο βιωματική, από τους παππούδες μου. Είναι ένα πολύ δυνατό σενάριο. Πιστεύω ότι καλύπτει όλα εκείνα που χρειάζεται ο θεατής. Η Σμύρνη είναι ένα ανοιχτό τραύμα για τον Έλληνα. Ο θεατής θα μοιραστεί το συγκινησιακό φορτίο που νιώσαμε κι εμείς, θα μάθει, θα συναισθανθεί και θα νιώσει μία κάθαρση».

Ο ηθοποιός Λεωνίδας Κακούρης που υποδύεται τον Δημήτρη Μπαλτατζή, έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία, λέει για το πώς ένιωσε όταν διάβασε το σενάριο: «Σε κερδίζει από τις πρώτες σελίδες. Ακολουθεί μία ιστορία και τη διανθίζει σιγά-σιγά. Μας βάζει πολύ μαλακά σε αυτό το υπέροχο κλίμα της Ανατολής, της Σμύρνης, μιας πόλης πολύχρωμης, πολύβουης. Μυρωδιές, αρώματα, φαγητά, θέατρα, ένας ολόκληρος πολιτισμός. Είναι μία ιστορική ταινία, χωρίς να εστιάζει μόνο στα ιστορικά γεγονότα, τα οποία, ούτως ή άλλως, συμβαίνουν στο παρασκήνιο όλων των ανθρώπινων ιστοριών. Παρακολουθούμε όχι τόσο την ίδια την πόλη, όσο τις ζωές των ανθρώπων που πήραν φωτιά εκείνη την τραγική μέρα».

Ο ηθοποιός Κρατερός Κατσούλης, που έχει παίξει και στη θεατρική παράσταση, λέει για την εμπειρία που επιφυλάσσει η κινηματογραφική μεταφορά στον θεατή: «Η θεατρική παράσταση και η κινηματογραφική εκδοχή του έργου είναι προφανώς δύο τελείως διαφορετικά πράγματα, γιατί είναι δύο διαφορετικά μέσα. Ο πυρήνας, η ιστορία, η αφήγηση έχει να κάνει με την καταστροφή της Σμύρνης, αλλά είναι τελείως διαφορετική η συνθήκη. Στο θέατρο έχουμε τη ζωντανή αναπαράσταση, είμαστε μέρος όλης αυτής της διαδικασίας, και οι ηθοποιοί και οι ερμηνευτές και οι θεατές, με τελείως διαφορετικά τεχνικά μέσα. Η ταινία έχει τη δύναμη της εικόνας. Στο κομμάτι που έχει να κάνει με την αφήγηση υπάρχει άλλος πλούτος εικόνας που δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο θέατρο. Το αποτέλεσμα σαν τελικό προϊόν θα είναι, νομίζω, εντυπωσιακότερο».

Ενδεικτικά, ο ηθοποιός Μιχάλης Μητρούσης που έχει συμμετάσχει στο θεατρικό, σχολιάζει τη διαφορά που θα βιώσουν οι θεατές μέσα από την ταινία: «Το πράγμα έχει απλωθεί, έχει πάρει μία άλλη διάσταση, μία ζωντάνια. Υπάρχει μία καλύτερη καταγραφή της εποχής, γιατί στο θέατρο αφηγείσαι και ο θεατής φαντάζεται, αλλά στην ταινία η πραγματικότητα και ο ρεαλισμός είναι πολύ σημαντικό πράγμα».

Τα πολλά πρόσωπα της Σμύρνης

Καταλυτική προϋπόθεση για την απόδοση της συγκινητικής ιστορίας στον κινηματογράφο ήταν να συγκεντρωθεί ένα δυνατό, διεθνές και πολυπληθές cast που θα ερμήνευε με γνησιότητα, πειστικότητα και συναίσθημα αυτό το μωσαϊκό χαρακτήρων που ζωντανεύει την ιστορία. Η Μιμή Ντενίση τονίζει τη σημασία των ηθοποιών στις ανθρωποκεντρικές ιστορίες: «Πέρα από το σενάριο και τη σκηνοθεσία, είναι βασικοί οι ηθοποιοί. Εάν μία ταινία δεν έχει πολλούς, καλούς και αρκετούς γνωστούς ηθοποιούς, δεν νομίζω ότι μπορεί να έχει πολύ μεγάλη απήχηση. Είχαμε την τύχη να μη μας αρνηθεί κανένας ξένος ηθοποιός. Έχουμε μεγάλα ονόματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό και πολλούς ακόμα σε πιο μικρούς ρόλους, που ένιωσαν πραγματικά περήφανοι που πήραν μέρος σε μία τέτοια ταινία. Είναι όλοι τους εκλεκτοί».

Η Σμύρνη καίγεται

Μία ταινία για τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν θα μπορούσε να παραλείψει την πυρπόληση της Σμύρνης που ισοπέδωσε μέσα σε λίγες ώρες την κοιτίδα του πολιτισμού της Ιωνίας. Ο σκηνοθέτης Γρηγόρης Καραντινάκης εξηγεί: «Το κοινό για πρώτη φορά θα δει τη Σμύρνη να καίγεται. Γνωρίζουμε όλοι εκείνα τα περίφημα δευτερόλεπτα του ντοκιμαντερίστα και ιστορικού ανταποκριτή της καταστροφής, που έχουν προβληθεί σε διάφορα ντοκιμαντέρ και έχουν αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη όλων. Κάναμε την αναπαράσταση τους για να δει ο θεατής τις αποπνικτικές συνθήκες των τελευταίων ημερών της καταστροφής που έζησαν οι άνθρωποι αυτού του διαβόητου συνωστισμού της προκυμαίας. Ο θεατής θα το βιώσει σε όλη την διάρκεια που θα μπορούσε να έχει αυτός ο συνωστισμός, θα δει το χρονικό της καταστροφής και θα το εισπράξει πάρα πολύ έντονα».

Ο Λεωνίδας Κακούρης λέει χαρακτηριστικά πώς βίωσε τις σκηνές της καταστροφή. «Οι σκηνές του κατατρεγμού και της καταστροφής της πόλης ήταν πραγματικά ανατριχιαστικές. Νομίζαμε ότι όντως συμβαίνει στην πραγματικότητα με τα άλογα, τα ποδοβολητά. Ήταν μία πολύ δυνατή εμπειρία και περιμένω και εγώ πραγματικά να δω πως αυτό θα έχει αυξηθεί με τη χρήση των εφέ».

Για να ολοκληρωθεί η κινηματογραφική εμπειρία του θεατή, η παραγωγή συνεργάστηκε με την κορυφαία εταιρεία οπτικών εφέ Υafka. Ο vfx supervisor Αντώνης Κοτζιάς παραδέχεται ότι όταν πριν από τέσσερα χρόνια τον είχαν προσεγγίσει για αυτό το τεράστιο εγχείρημα, δεν είχε πιστέψει ότι θα πραγματοποιούνταν τελικά εξαιτίας των απαιτήσεων της ταινίας. «Δεν έχει ξαναγίνει κάτι τόσο μεγάλο στην Ελλάδα. Έχω δουλέψει στις μεγαλύτερες ελληνικές παραγωγές τα τελευταία δέκα χρόνια. Κάτι τόσο μεγάλο σε τόσο χρονικό διάστημα δεν έχει ξαναγίνει» εξηγεί ο Κοτζιάς.

Περιγράφοντας τον όγκο της δουλειάς που χρειάστηκε, ο Κοτζιάς συνεχίζει: «Εκτός από την αναπαράσταση της εποχής, το μεγάλο ζητούμενο εφέ είναι η καταστροφή της Σμύρνης. Είναι οι φωτιές, οι καπνοί, τα κτίρια που γκρεμιζόντουσαν, τα πλοία της εποχής, ο πολλαπλασιασμός των ανθρώπων, γιατί αν και η παραγωγή είχε αρκετούς κομπάρσους, εκατοντάδες, εμείς τους κάναμε χιλιάδες για πολλά πλάνα. Έγινε, φυσικά, και πολλαπλασιασμός καραβιών. Το ζητούμενο ήταν να δούμε πώς ήταν η Σμύρνη και να τη δούμε και στην καταστροφή της. Και το στοίχημα ήταν να γίνει στον χρόνο που είχαμε».

Επίλογος

Η ταινία ξεκινάει με το ταξίδι μιας επιστροφής. Η Ελληνοαμερικανίδα FIlio Williams, μία σημερινή γιαγιά, έρχεται εσπευσμένα με την εγγονή της από το εξωτερικό για να βοηθήσει τους πρόσφυγες της Συρίας. Επιστρέφει, παράλληλα, στην ίδια της την πατρίδα, στον τόπο που γεννήθηκε, για να στρέψει το βλέμμα απέναντι, στον τόπο των προγόνων της, στη Σμύρνη. Με όχημα μια οικογενειακή ιστορία, η ταινία ξετυλίγει ένα μωσαϊκό πολιτισμών και πολιτικών συγκυριών που αντανακλά τις περιπέτειες και τον ξεριζωμό πολλών λαών.

«Πιστεύω ότι είναι μία ταινία που άνετα μπορεί να ταξιδέψει παντού ανά τον κόσμο, επειδή δεν ξέρουν την ιστορία, όπως ξέρουν την ιστορία των Αρμενίων, που έκαναν αγώνα για να γίνει γνωστή η ιστορία τους. Η ιστορία της Σμύρνης θα συγκλονίσει όποιον τη μάθει» καταλήγει η Μιμή Ντενίση.

Διαβάστε ακόμη

Τι ποσοστό θέλει στις ευρωεκλογές ο Μητσοτάκης και σε ποια κόμματα της αντιπολίτευσης εξαπέλυσε «πυρά»

Υψη κτιρίων: Πυροσβεστική τροπολογία για τις αντιδράσεις - «Δε λύνει το πρόβλημα», λένε οι δήμαρχοι

Ελευσίνα: Τροχαίο με 31χρονο νεκρό - Ένας σοβαρά τραυματίας

Πασχαλινή έξοδος από … χρυσάφι: Στα ύψη οι τιμές, βενζίνης, διοδίων και εισιτηρίων