Η Ξεχασμένη Μάχη: το μοναδικό αμερικανικό έδαφος που καταλήφθηκε από τους Ιάπωνες – Ο τελευταίος επιζών και οι αναμνήσεις του

Σήμερα την αποκαλούν Ξεχασμένη Μάχη, όμως κάποιοι δεν ξέχασαν ποτέ. Οι Αλεούτιες νήσοι ήταν το μοναδικό αμερικανικό έδαφος που καταλήφθηκε από τους Ιάπωνες και ο μοναδικός επιζών, μέχρι τον Νοέμβριο του 2023, θυμόταν και πονούσε…

Ο Γκρέγκορι Γκολόντοφ ήταν τότε τριών χρονών, όμως 70 χρόνια μετά θυμόταν τα πάντα από όσα έγιναν εκείνη την ημέρα στο νησί του. Ο μικρός Γκρέγκορι καθόταν στα χόρτα και έπαιζε με τα μυρμήγκια, όταν είδε τους αγριεμένους στρατιώτες.
«Άκουγα τους πυροβολισμούς από μακριά κι μάνα μου έτρεχε να μαζέψει το σπίτι. “Έλα μέσα” μου φώναζε, “…έλα μέσα, θα πάθουμε καμιά συμφορά”. Και τι άλλη συμφορά να παθαίναμε; Οι Ιαπωνέζοι είχαν πατήσει το νησί και τρέχαν από δω και από κει τρομάζοντας τους κατοίκους».

Ο Γκρέγκορι Γκολόντοφ είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στο νησί Attu των Αλεούτιων, το μοναδικό αμερικανικό έδαφος που κατελήφθη από τον Αυτοκρατορικό Ιαπωνικό Στρατό στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Γιαπωνέζοι, κατέλαβαν το νησί και το κράτησαν στην κατοχή τους για τρεις μήνες· αιχμαλώτισαν και τους 42 κατοίκους του Attu και τους έσυραν στην Ιαπωνία. Ολόκληρη η οικογένεια του Γκολόντοφ φυλακίστηκε σε ένα τενεκεδένιο υπόστεγο στο λιμάνι του Οτάρου, περίπου 600 χιλιόμετρα βόρεια του Τόκιο. Τα επόμενα τρία χρόνια ήταν τραγικά για τους κατοίκους του Attu: ασθένειες, πείνα τρόμος και κρύο.

«Μας έδιναν ένα μπολ με ρύζι την ημέρα ή μερικές φορές μια καπνιστή ρέγγα», θυμόταν ο Γκολόντοφ. «Οι μάγειρες, πότε πότε μας λυπόνταν και μας έφερναν κάτι παραπάνω. Ήμουν συμπαθητικός μικρός, υποθέτω, γιατί ένας Γιαπωνέζος μάγειρας έξυνε το καμένο ρύζι από την κατσαρόλα και μου το έφερνε», θυμάται.

Όσοι γνώριζαν τον Γκόλοντοφ, έλεγαν πάντα για το πόσο λίγη δυσαρέσκεια ένιωθε για τους δεσμώτες του. «Πεινάσαμε κι εμείς, αλλά πείνασαν και οι Ιάπωνες», έλεγε. Και να σκεφτεί κάποιος ότι μόνο οι μισοί από τους αιχμαλώτους επέζησαν τις δοκιμασίας και επέστρεψαν στον τόπο τους. Ο Γκρέγκορι ήταν ένας από αυτούς που γύρισε πίσω, με τη μητέρα και τον μεγαλύτερο αδελφό του. Ο πατέρας της οικογένειας αρρώστησε στην Ιαπωνία και δεν πρόλαβε να ξαναδεί το νησί του.

Ξεσπιτώθηκαν για πάντα

Όσοι επέζησαν της αιχμαλωσίας, αφέθηκαν ελεύθεροι όταν τελείωσε ο πόλεμος, αλλά δεν μπορούσαν να επιστρέψουν άμεσα στα σπίτια τους, αφού πολλά είχαν καταστραφεί. Ο Γκολόντοφ και η οικογένειά του μετεγκαταστάθηκαν στην Atka, ένα νησί 600 χιλιόμετρα μακριά από το Attu. Ο Γκολόντοφ, μεγάλωσε, πήγε στρατιώτης, γύρισε στο νησί και ασχολήθηκε με το εμπόριο. Κι όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν μέχρι τον θάνατό του, τον περασμένο Νοέμβριο (2023), δεν μίλησε με κανέναν από τους επιζώντες για την αιχμαλωσία, την απώλεια των δικών τους ανθρώπων, τον ξεριζωμό από το νησί τους.

«Προσπαθούσαμε να ξεχάσουμε τα πάντα. Οι δικοί μας άνθρωποι, που δεν τα είχαν καταφέρει, γύρισαν όλοι πίσω σε δυο κουτιά, στάχτες. Και μετά; Δεν είχαμε χρόνο να σκεφτούμε τίποτα· τις περισσότερες φορές έπρεπε να κυνηγήσουμε για το φαγητό μας, να ψαρέψουμε, να επιβιώσουμε. Το παρελθόν μας πονούσε…».
Κι άλλοι από τους επιζώντες, δεν ήθελαν να μιλήσουν για τα χρόνια της δοκιμασίας. «Πολλοί κάτοικοι αναφέρονται στη Μάχη των Αλεούτιων ως ο Ξεχασμένος Πόλεμος- είπε κάποτε ένας κάτοικος σε συνέντευξη του 2017- αλλά ο λαός μας δεν το ξέχασε ποτέ. Δεν έχει φύγει ποτέ από τη μνήμη μας κι ας αποφεύγαμε να μιλάμε γι’ αυτό».

Οι βλέψεις των Ιαπώνων

Στη Μάχη των Αλεούτιων Νήσων (Ιούνιος 1942-Αύγουστος 1943) τα αμερικανικά στρατεύματα πολέμησαν για να απομακρύνουν τις ιαπωνικές φρουρές που ήταν εγκατεστημένες σε νησιά που ανήκαν στις ΗΠΑ και βρίσκονταν δυτικά της Αλάσκας. Ήταν η πρώτη φορά που ξένες δυνάμεις καταλάμβαναν αμερικανικό έδαφος μετά τον πόλεμο του 1812, όταν Βρετανοί πολέμησαν τους Αμερικανούς και έκαψαν Ουάσιγκτον και Βαλτιμόρη.

Τον Ιούνιο του 1942, η Ιαπωνία είχε καταλάβει τα απομακρυσμένα και αραιοκατοικημένα νησιά Attu και Kiska, στα Αλεούτια νησιά· ήταν κάποια από τα εδάφη των ΗΠΑ που διεκδίκησε η Ιαπωνία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επίσης ήταν πιθανό, οι Ιάπωνες να πίστευαν ότι κρατώντας τα δύο νησιά θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις ΗΠΑ να εισβάλουν στην Ιαπωνία μέσω των Αλεούτιων ή να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους Σοβιετικούς και να χτυπήσουν την Ιαπωνία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η ιαπωνική κατοχή ήταν πλήγμα για το αμερικανικό γόητρο. Τον Μάιο του 1943, τα αμερικανικά στρατεύματα ανακατέλαβαν το Attu και τρεις μήνες αργότερα την Kiska.
Αμερικανικά πολεμικά πλοία και αεροπλάνα βομβάρδισαν τα νησιά επί αρκετές εβδομάδες προτού οι πεζοναύτες αρχίσουν την Επιχείρηση Landcrab στις 11 Μαΐου 1943, αποβιβάζοντας 11.000 στρατιώτες στο Attu.

Οι Αμερικανοί περίμεναν ότι η επιχείρηση δεν θα διαρκούσε περισσότερο από λίγες ημέρες, αλλά οι αντίξοες καιρικές συνθήκες και το τραχύ, λασπώδες έδαφος κράτησαν ανοιχτές τις «πληγές» της μάχης για περισσότερες από δύο εβδομάδες. Τα ιαπωνικά στρατεύματα είχαν αποσυρθεί στα υψώματα και προκαλούσαν σοβαρές απώλειες στους Αμερικανούς. Ωστόσο, οι στρατιώτες των ΗΠΑ, με στολές και εξοπλισμό ανεπαρκή για τις σκληρές καιρικές συνθήκες, υπέστησαν περισσότερες απώλειες από κρυοπαγήματα, γάγγραινα και άλλες ασθένειες, αλλά και από ελλείψεις βασικών αγαθών παρά από εχθρικά πυρά.

Αλλά η μοίρα των Ιαπώνων είχε σφραγιστεί: έπειτα από την τελική επίθεση στις 30 Μαΐου, οι στρατιώτες των ΗΠΑ μέτρησαν περισσότερους από 2.000 Ιάπωνες νεκρούς, συμπεριλαμβανομένου του διοικητή, συνταγματάρχη Yasuyo Yamasaki. Δύο χρόνια μετά τη Μάχη των Αλεούτιων Νήσων, η Ιαπωνία παραδόθηκε επίσημα στους Συμμάχους, στις 2 Σεπτεμβρίου 1945, τερματίζοντας ουσιαστικά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και το 2023, ο τελευταίος επιζών κάτοικος των νησιών, που έζησε την αιχμαλωσία και τις κακουχίες, «έφυγε» να συναντήσει τους προγόνους του, σε ηλικία 84 χρονών, χωρίς ποτέ να πει μια λέξη μίσους ή οργής για τους Ιάπωνες!