Περρίκος: Ο αεροπόρος που ανατίναξε ναζιστικό κτίριο Πατησίων και Γλάδστωνος

Ο αεροπόρος Κωνσταντίνος Περρίκος υπήρξε ένας από τους πρώτους μάρτυρες της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.  Κορυφαία ενέργεια της σύντομης αντιστασιακής δράσης του ήταν η ανατίναξη του κτιρίου της ναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας, γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή του.

Παιδί χωρισμένων γονιών, γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1905 στην Καλλιμασιά της Χίου και μεγάλωσε με τις θείες του σε Χίο και Αλεξάνδρεια. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1925 για να υπηρετήσει τη στρατιωτική θητεία του και τον επόμενο χρόνο κατατάχτηκε στη Στρατιωτική Σχολή Αεροπορίας στο Σέδες της Θεσσαλονίκης και το 1932 ονομάστηκε ανθυποσμηναγός. Ενδιάμεσα, το 1929, είχε νυμφευθεί τη Μαρία Δεληγεώργη, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. 

Η στρατιωτική καριέρα του τερματίστηκε το 1935, όταν αποτάχθηκε από την Πολεμική Αεροπορία επειδή με σειρά άρθρων του είχε ασκήσει κριτική στην πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία. Θεωρούσε μη αξιόμαχη την Πολεμική Αεροπορία και ζητούσε την αναδιοργάνωσή της, με τη δημιουργία κρατικής αεροπορικής βιομηχανίας, προκειμένου να απαλλαγεί από ξένες πολιτικές και οικονομικές επιρροές στην επιλογή των αεροσκαφών. Αντιτάχθηκε στο δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου, αλλά με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου ζήτησε την ανάκλησή του στην ενεργό υπηρεσία, η οποία έγινε δεκτή.

Πνεύμα ανήσυχο και αδούλωτο, ίδρυσε την 1η Οκτωβρίου 1941 στην Αθήνα μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, την ΠΕΑΝ («Πανελλήνιος Ενωσις Αγωνιζομένων Ελλήνων»), που θεωρήθηκε από πολλούς «τέκνο» του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, με τον οποίο διατηρούσε πολιτικές σχέσεις. Ο Περρίκος ήταν η ψυχή της οργάνωσης και ανέλαβε το επιχειρησιακό σκέλος της, τον «Ουλαμό Καταστροφών». Στις 15 Αυγούστου 1942, δεύτερη επέτειο του τορπιλισμού της «Ελλης», η ομάδα του τοποθέτησε βόμβα στο εσωτερικό κτιρίου των κατακτητών στην οδό Πατησίων, η οποία προκάλεσε σοβαρές καταστροφές και τραυματισμούς Γερμανών στρατιωτικών.

Στην ΠΕΑΝ και την ομάδα του Περρίκου οφείλεται μία από τις κορυφαίες πράξεις της Εθνικής Αντίστασης, η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ («Εθνικοσοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις»), στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, που προκάλεσε τον θάνατο 29 μελών της οργάνωσης (και του εκ των ιδρυτών της, του γιατρού Σπύρου Στεροδήμα) και 48 Γερμανών στρατιωτικών. Η ανατίναξη του κτιρίου της ΕΣΠΟ χαρακτηρίστηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ που είχε γίνει μέχρι τότε στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Το πλήγμα ήταν μεγάλο για τις κατοχικές Αρχές και τους εγχώριους συνεργάτες τους. Η Γκεστάπο εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για την εξάρθρωση της ΠΕΑΝ και στις 11 Νοεμβρίου 1942, κατόπιν προδοσίας ενός χωροφύλακα, ο Περρίκος με 12 συναγωνιστές του συνελήφθησαν σε ένα από τα κρησφύγετα της οργάνωσης στην Καλλιθέα. 

Στις 31 Δεκεμβρίου καταδικάσθηκε από το γερμανικό Στρατοδικείο της Αθήνας σε θάνατο και νωρίς το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1943 οδηγήθηκε στον συνήθη τόπο εκτελέσεων της Αθήνας, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Στις 7.30 π.μ. αναφώνησε «ζήτω η Ελλάς!» και δευτερόλεπτα μετά έπεφτε άπνους από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. 

«Εμοιαζε ποιητής»

Η εφημερίδα «Μάχη», λίγες μέρες μετά την εκτέλεσή του, σκιαγράφησε ως εξής τον Κώστα Περρίκο: «Μικρόσωμος, λεπτός, με μέτωπο ευρύ και μάτια διαπεραστικά και ρεμβώδη, γελαστός πάντα και μειλίχιος στους τρόπους, έμοιαζε περισσότερο ποιητής και λιγότερο ή καθόλου επαναστάτης, αλλά έκλεινε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα.

Κάτω από τον ζυγό και την τρομοκρατία άρχισαν να κινούνται μερικοί ανυπότακτοι Ελληνες. Πρώτος μεταξύ των πρώτων ο μικρόσωμος υποσμηναγός ανέπτυξε τότε μιαν αφάνταστη δραστηριότητα. Ευκίνητος, εύγλωττος, ακαταπόνητος, έτρεχε, έμπαινε παντού, έπειθε, στρατολογούσε, φορολογούσε, οργάνωνε τη Στρατιά των Ελλήνων που θα κρατούσαν τα όπλα και τα φλάμπουρα και την τιμή της Ελλάδας ψηλά. Προσηλωμένος στο όραμα, δεν άκουσε τις συμβουλές των φρονίμων: “Εχεις γυναίκα και παιδιά, Περρίκο”. “Η ζωή μας ανήκει στην Ελλάδα” ήταν η απάντησή του». 

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο Εθνος της Κυριακής (4 Φεβρουαρίου 2018)