Η αστάθεια στις ΗΠΑ αποτελεί τεράστιο κίνδυνο για την Ευρώπη

Το τρέχον έτος ίσως είναι πιο κομβικό για τις ΗΠΑ ακόμη και από το έτος κατά το οποίο η Αμερική δέχτηκε την πισώπλατη μαχαιριά από τους τρομοκράτες κατά την 9/11. Φαίνεται πως η “μονοπολική στιγμή”, όπως ονόμασε κάποτε ο Krauthammer την αμερικανική παντοδυναμία μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, δεν ήταν αρκετή για να αποκτήσει η Αμερική μια σαφή και συνεκτική στρατηγική στα διεθνή. Η ευθυγράμμιση εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής επέφερε στην Ουάσιγκτον μια ιδιότυπη εσωστρέφεια αλλά και μια βεβαιότητα ότι η χρονική αυτή στιγμή θα διαστελλόταν επ' άπειρον και ότι πράγματι, η Ιστορία είχε φτάσει στο τέλος της, όπως έγραφε ο Fukuyama.

Σήμερα, η Αμερική αιμορραγεί και δύο μεγάλοι κοινωνικοί κίνδυνοι έχουν συμπέσει, απειλώντας τη σταθερότητα της χώρας που παρέχει εγγυήσεις για την ομαλή λειτουργία των διεθνών θεσμών και του διεθνούς εμπορίου. Οι ΗΠΑ είναι η δύναμη που παρέχει τα λεγόμενα συλλογικά αγαθά (πχ ασφάλεια). Το μέγεθος των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με το ότι αποτελούν την ηγετική δύναμη του δυτικού κόσμου, είναι ικανά να διεθνοποιούν άμεσα τις κρίσεις που λαμβάνουν χώρα σε αμερικανικό έδαφος και αυτό που συμβαίνει μετά τη δολοφονία του George Floyd αποτελεί έναν μεγάλο κίνδυνο για την Ευρώπη.

Η Δύση βρίσκεται σε τροχιά συρρίκνωσης και αυτό είναι οφθαλμοφανές. Δεν είναι μόνο ο κορεσμός ο οποίος οφείλεται στους πέντε περίπου αιώνες στους οποίους πρωταγωνιστεί, αλλά και η άνοδος άλλων δυνάμεων, όπως είναι η Κίνα. Η ΕΕ έχει περιέλθει εδώ και πολλά χρόνια σε κατάσταση εσωστρέφειας. Το πρώτο σημαντικό βήμα για την οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ με τρόπο που θα έχει οφέλη για όλα τα μέλη, έγινε με το υβριδικό πακέτο (επιχορηγήσεις και δάνεια) που έχει αρκετές πιθανότητες να υλοποιηθεί αν ψηφισθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου. Παρόλα αυτά, η ΕΕ είναι βαθιά διχασμένη τόσο σε διακρατικό επίπεδο ανάμεσα στα κράτη-μέλη της, όσο και εντός των κοινωνιών των κρατών-μελών. Η ακροδεξιά λόγω της πολύ κακής διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος, έχει αποκτήσει σημαντικό λόγο στα πολιτικά πράγματα κάθε χώρας της ΕΕ.

Τα όσα γίνονται στις ΗΠΑ οφείλουν να μας απασχολούν πολύ στην Ευρώπη γιατί έχουμε όλες εκείνες τις συνθήκες που ανά πάσα στιγμή μπορούν να αποδειχθούν ως ''εύφλεκτες''. Η ανεργία είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα σε αρκετές χώρες. Τα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία έχουν δείξει πως οι κοινωνικές αναταραχές στη Γηραιά Ήπειρο αγγίζουν πρωτίστως τις μεγάλες οικονομίες. Η πανδημία έφερε ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό καθώς ήδη υπάρχουν αρκετοί πολίτες που διαδηλώνουν εναντίον των περιοριστικών μέτρων που πάρθηκαν για υγειονομικούς λόγους. Η Γερμανία είναι ενδεικτικά ένα τέτοιο παράδειγμα.

Oι ΗΠΑ αποστασιοποιούνται από τον κόσμο όσο αντιμετωπίζουν κρίσεις που φέρνουν εσωστρέφεια. Το προεκλογικό κλίμα είναι πράγματι τοξικό καθώς πάνω από 104 χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο Covid-19 ενώ ο θάνατος του George Floyd από υπέρμετρη αστυνομική βία έφερε κοινωνικές αναταραχές οι οποίες και αυτές με τη σειρά τους αυξάνουν την ένταση του ήδη πολωμένου προεκλογικού κλίματος. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη πρέπει να μπορεί να στηριχθεί στις δυνάμεις της, όσο οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποκτήσουν ξανά το χαμιλτονικό τους προφίλ. Αρκετοί επιστήμονες που ασχολούνται με την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά έχουν μιλήσει αρκετές φορές για τον κίνδυνο που υπάρχει να λάβει χώρα μια επικίνδυνη κοινωνική αποσυμπίεση μετά από τα μέτρα του lockdown, ειδικά αν αυτά συνοδεύονται από δυσάρεστες οικονομικές συνέπειες.

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις. Ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει την ΕΕ να αντιμετωπίσει καταστάσεις μαζικής βίας και χάους σαν αυτήν που εξελίσσεται στις ΗΠΑ μετά το θάνατο του George Floyd από αστυνομική βία είναι ότι οι ΗΠΑ είναι η ηγέτιδα δύναμη του δυτικού κόσμου. Οι ΗΠΑ αποτελούν πάντα την αστραπή και η ΕΕ τη βροντή. Η εκλογή του Donald Trump έδωσε τεράστιο έρεισμα στην Ευρώπη σε αρκετούς ηγέτες οι οποίοι υιοθέτησαν τόσο την επικοινωνιακή του στρατηγική, όσο και πολλές από τις αρχές του. Πολλά κινήματα και κόμματα στην Ευρώπη, αγνοούν ή περιφρονούν για λόγους πολιτικού marketing τις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στην πολιτική κουλτούρα των ΗΠΑ και στην αντίστοιχη της Ευρώπης. Μια περίπτωση ''μιμητισμού'' των όσων γίνονται στις ΗΠΑ, καθώς διανύουμε την περίοδο της πανδημίας Covid-19, οφείλει να καθιστά πολύ προσεκτικό το πολιτικό προσωπικό των Βρυξελλών αλλά και κάθε κράτους-μέλους της ΕΕ ξεχωριστά.

Η δύναμη του δυτικού κόσμου είναι η δημοκρατία και όσες αξίες τη συνιστούν. Η οικονομική ευημερία και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι τα πρώτα συστατικά της πανάκειας όλων αυτών των κοινωνικών προβλημάτων που αν δεν λυθούν μέσα από πολιτικές πρόληψης, τότε οι πιθανότητές τους να γίνουν μέρος της πραγματικότητας, αυξάνονται και η ΕΕ δύσκολα μπορεί να αντιμετωπίσει και άλλες κρίσεις.