Μια ξεχασμένη ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης: Η μάχη του Χαλανδρίου και ο Τούρκος που σουβλίστηκε για εκδίκηση

Είναι μια ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης που δεν ακούμε συχνά: Η Μάχη του Χαλανδρίου, όπου επικράτησαν οι Έλληνες και σούβλισαν τούρκο αιχμάλωτο για εκδίκηση!

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 4 Νοεμβρίου του 1821, η φλόγα της Επανάστασης είχε γίνει πια πυρκαγιά που απλωνόταν στη μισή χώρα και οι Τούρκοι πάλευαν να διατηρήσουν τα από αιώνων κατεχομενα τους.

Στο Χαλάνδρι – σύμφωνα με άλλους στο Μαρούσι – περίπου 250 Έλληνες, σχεδόν άοπλοι, χτυπήθηκαν με 150 πάνοπλους Τούρκους. Οι Έλληνες είχαν ταμπουρωθεί στο σημερινό Παλιογέφυρο, στο ρέμα, δηλαδή, στην θέση του μικρού γεφυριού του δρόμου Αθήνας – Αμαρουσιού.

Οι Έλληνες είχαν πιάσει τη θέση από την 1η του μήνα και οι Τούρκοι διαβλέποντας κίνδυνο ακόμα και για την πόλη της Αθήνας αποφάσισαν να τους απωθήσουν· το αποτέλεσμα της αναμέτρησης ήταν μοιραίο για την πορεία της Επανάστασης στην Αττική. Κατά τη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν 32 Τούρκοι και μοναχά δυο Έλληνες. Η πλάστιγγα της νίκης έγειρε προς την πλευρά των επαναστατών.

Γράφει ο Διονύσιος Σουρμελής (Αθηναίος αγωνιστής του 1821, ιστοριογράφος και λόγιος του 19ου αιώνα) στην «Ιστορία των Αθηνών κατά τον υπέρ της ελευθερίας αγώνα» (έχει γίνει προσαρμογή του κειμένου στην δημοτική): «Οι Τούρκοι, αφού κατάλαβαν την δύναμη των Αθηναίων έκριναν αναγκαίο να τους χτυπήσουν άμεσα πριν συνενωθούν με τους άλλους. Έτσι βγαίνοντας πρωί από την πόλη, περίπου 150 στρατιώτες, συνάντησαν τους Αθηναίους στο Χαλάνδρι, όπου, όλοι μαζί περί τους 250, σκέπτονταν πώς θα κατέβουν στην πόλη περιμένοντας και άλλους συμπολίτες τους. Όταν είδαν τους εχθρούς να πλησιάζουν προς το μέρος τους, απομακρυσμένους μάλιστα από την ασφάλεια του φρουρίου της πόλεως πίστεψαν ότι είναι άξιοι της μοίρας τους και ξέχειλοι από πνεύμα εκδίκησης και πάθος τους υποδέχτηκαν με φωτιά και σίδερο… Εκεί λοιπόν έγινε μάχη σκληρή κι από τις δυο πλευρές, γνωρίζοντες και οι δυο αντίπαλοι ότι η ημέρα εκείνη θα έκρινε την πορεία τους, αφού και τα δύο μέρη πολεμούσαν οι μεν για τη σωτηρία τους, οι δε για την ελευθερία.

Τράπηκαν σε άτακτη φυγή

»Η μάχη κράτησε αρκετή ώρα, αλλά στο τέλος οι Τούρκοι, παρ’ όλο που πολέμησαν γενναία, τράπηκαν σε άτακτη φυγή αφήνοντας πίσω όπλα ακόμα και ρούχα για να στρέψουν την προσοχή των Ελλήνων στη λαφυραγωγία και να ξεφύγουν· κυνηγήθηκαν όμως μέχρι τις πύλες της πόλης. Το αποτέλεσμα της μάχης ήταν παράδοξο, αν συλλογιστεί κάποιος ότι οι Αθηναίοι μπορεί να υπερτερούσαν αριθμητικά των αντιπάλων τους, όμως ήταν οι περισσότεροι άοπλοι και άπειροι στα του πολέμου. Στην μάχη έπεσαν 32 Τούρκοι, εκτός των τραυματιών· συνελήφθη και ένας ζωντανός, τον οποίο οι συγγενείς του πεσόντος αρχηγού Λέκκα αφού ανασκολόπισαν (γράφει ακριβώς ο Σουρμελής: σουβλίσαντες τον έρριψαν εις την πυρράν προς εκδίκησιν) τον έκαψαν.

»Από τους δικούς μας σκοτώθηκαν μονάχα δύο, από τους οποίους ένας ήταν ο Αναστάσιος Λέκκας, αρχηγός των Αθηναίων, χαρακτήρας ηρωικός με γενναία ψυχή και ατρόμητη, ηλικίας 32 χρονών, όσοι και οι φονευθέντες Τούρκοι στη μάχη». 

Να λοιπόν που και οι Έλληνες από το μίσος για τους Τούρκους και από την εκδίκηση κατευθυνόμενοι διέπρατταν φρικαλέες πράξεις, όπως το σούβλισμα αιχμαλώτου. Επίσης είναι ιστορικά καταχωρημένες σφαγές των Ελλήνων σε βάρος άμαχου πληθυσμού Μουσουλμάνων στην Πελοπόννησο.
Σύμφωνα με τον βρετανό ιστορικό William Saint-Clair: «…κατά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης πάνω από 20.000 Τούρκοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώθηκαν από τους Έλληνες γείτονές τους σε λίγες εβδομάδες»!
Οι θηριωδίες από τους σκληρούς κι ανάλγητους οθωμανούς κατακτητές, επί εκατοντάδες χρόνων σκοτείνιαζαν το νου ενός λαού περήφανου και καταπιεσμένου, που διψούσε για εκδίκηση.

Η Ακρόπολη πολιορκείται και πάλι

Επιστρέφουμε στα της Μάχης του Χαλανδρίου. Συνεχίζει ο Σουρμελής: «Περίλυποι οι Τούρκοι για την ήττα τους και βλέποντας πως ήταν ανίκανοι όχι μόνο να βγουν από την πόλη, αλλά ακόμα και να την προστατεύσουν, κατέφυγαν στο φρούριο (εννοεί την Ακρόπολη) με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Και δεν είχαν τι άλλο να κάνουν από υπομονή και άμυνα. Οι Αθηναίοι παίρνοντας θάρρος από την επιτυχία τους, και αυξανόμενοι στους 1000 πλέον μπήκαν χωρίς εμπόδια στην πόλη. Και απέκλεισαν πάλι τους εχθρούς στο Φρούριο και άρχισαν την 2η πολιορκία».