Πώς ένας τυχάρπαστος τυχοδιώκτης κατάφερε να φέρει τις Μεγάλες Δυνάμεις στα πρόθυρα σύρραξης με επίκεντρο την Ελλάδα

Ήταν ένας απατεώνας, τυχοδιώκτης, ελλεινός καιροσκόπος κι όμως κατάφερε να φέρει τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής στα πρόθυρα σύρραξης με επίκεντρο την Ελλάδα

Ήταν η Υπόθεση Πατσίφικο, μια σοβαρή κρίση για την Ελλάδα κυρίως, που κορυφώθηκε μια μέρα σαν σήμερα, 3 Ιανουαρίου του 1850. Οι «φίλοι» και σύμμαχοι μας Βρετανοί καταδίκασαν τη χώρα μας σε λιμοκτονία για τις απαιτήσεις ενός ελεεινού τυχοδιώκτη!

Ο δον Νταβίντ Πατσίφικο ήταν Εβραίος με καταγωγή από την Πορτογαλία, που είχε γεννηθεί στη Μάλτα ή το Γιβραλτάρ· είχε έρθει στην Αθήνα το 1836 ως Πρόξενος της Πορτογαλίας. Τον Ιανουάριο του 1842 παύτηκε με την κατηγορία του καταχραστή. Ο Πατσίφικο παρέμεινε στην Αθήνα, με την οικογένειά του, αλλάζοντας μόνο την υπηκοότητα και παίρνοντας την ισπανική. Τέλος, πριν από το 1847, οπότε έγιναν και τα μοιραία γεγονότα, πήρε την αγγλική υπηκοότητα.

Μετά την αποπομπή του από τη διπλωματική θέση του, ο Πατσίφικο συνέχισε τον παρασιτικό βίο του στην Αυλή της Δουκίσσης της Πλακεντίας με ισπανική υπηκοότητα πλέον και εγκατέλειψε τη χώρα μας έπειτα από την πολύκροτη Υπόθεση - με υπηκοότητα βρετανική αυτή τη φορά - για να αφήσει την τελευταία του πνοή στο Λονδίνο το 1854. Ο Πατσίφικο ήταν ένας τυχοδιώκτης – παράσιτο με διεθνές διαβατήριο που του επέτρεπε να περνάει τις πύλες εύπορων θυμάτων… Ποια ήταν η πολύκροτη Υπόθεση Πασίφικο;

Το κάψιμο του Ιούδα έκαψε την Ελλάδα...

Κάπως έτσι αρχίζει η ιστορία: Σε πολλούς τόπους της Ελλάδας – ακόμα και σήμερα – κατά τις ημέρες του εορτασμού του Πάσχα αναβιώνει το έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Το Πάσχα του 1849 με κυβερνητική εντολή το έθιμο αυτό απαγορεύτηκε, γιατί εκείνο τον καιρό περιδιάβαινε τη χώρα μας ο εβραίος μεγαλοτραπεζίτης Ρότσιλντ, που θα συνομιλούσε με τους Έλληνες για την εκχώρηση δανείου του οποίου το ποσό θα ήταν αρκετά υψηλό.
Πολλοί από τους κατοίκους της Αθήνας αψήφησαν την διαταγή και έκαψαν, προκλητικά, ομοιώματα του Ιούδα σε κεντρικά σημεία της πόλης. Μάλιστα σημειώθηκαν και σοβαρά επεισόδια ανάμεσα σε αστυνομικούς και πολίτες. Σε ένα από αυτά τα επεισόδια μαινόμενο πλήθος πετροβόλησε το σπίτι όπου διέμενε ο Εβραίος Πατσίφικο, στην οδό Καραϊσκάκη στου Ψυρρή· προκάλεσαν σημαντικές καταστροφές, λεηλάτησαν την οικία (λέγεται μάλιστα ότι ο γιος του στρατηγού Τζαβέλλα έφυγε με ένα σεντούκι λίρες…) και ο ένοικοί του κατέφυγαν κυνηγημένοι στην πρεσβεία της Μεγάλης Βρετανίας. Την επόμενη ημέρα ο βρετανός πρέσβης σερ Έντμοντ Λάιονς, διαμαρτυρήθηκε με διάβημα στο υπουργείο Εξωτερικών, απαιτώντας μάλιστα για τις καταστροφές που υπέστη το σπίτι το ποσόν των 886.736,50 δραχμών, ποσό αστρονομικό για την εποχή! Όπως ήταν φυσικό, η Ελληνική Κυβέρνηση παρέπεμψε το θέμα στη Δικαιοσύνη, αρνούμενη να ικανοποιήσει τις εξωφρενικές απαιτήσεις του Πατσίφικο.

Κι ενώ μπήκε Απρίλιος και όλα έδειχναν ότι η υπόθεση θα καιγόταν στη θέρμη του καλοκαιριού και με την απόδοση ποινικών ευθυνών σε ενεχόμενους, ο σερ Έντμοντ Λάιονς αντικαταστάθηκε από τον σερ Τόμας Ουάιζ, τον Ιούλιο του 1849 και η πρώτη του προτεραιότητα ήταν να διακοινώσει προς την κυβέρνηση της Ελλάδας ότι η Μεγάλη Βρετανία απαιτεί:

1. Αποζημίωση 886.736 δραχμών και 57 λεπτών στον Πατσίφικο.
2. Αποζημίωση 45.000 δραχμών στον σκωτσέζο ιστορικό Τζορτζ Φίνλεϊ για το οικόπεδό του, που περιλήφθηκε στον Βασιλικό κήπο.
3. Αποζημίωση 2.000 ισπανικών τάλιρων για έξι βρετανικά καΐκια που είχαν ληστευτεί το 1846 στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας.
4. Αποζημίωση 2.000 στερλίνων για δύο κατοίκους της Ζακύνθου, που είχαν κακοποιηθεί.
5. Αποζημίωση 500 στερλινών, για κακοποίηση δύο βρετανών ναυτών στην Πάτρα και προσβολή της αγγλικής σημαίας.
Και 6ο και πιο σοβαρό: Εκχώρηση στην Μεγάλη Βρετανία της Ελαφονήσου, του νησιού στον Λακωνικό κόλπο και της νησίδας Σαπιέντζας, απέναντι από τη Μεθώνη!

Οι απαιτήσεις των Βρετανών απορρίφθηκαν δίχως συζήτηση και μια μέρα σαν σήμερα, στις 3 Ιανουαρίου του 1850, ο πανίσχυρος βρετανικός στόλος αποτελούμενος από 8 δίκροτα, 5 ατμοκίνητες φρεγάτες με 8.000 άντρες και 731 κανόνια κατέπλευσε στον Σαρωνικό κόλπο και απέκλεισε το λιμάνι του Πειραιά! Και πάλι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν ενέδωσε στις βρετανικές απαιτήσεις, ενώ στο πλευρό της Ελλάδας στάθηκαν επίσημα η Ρωσία και η Γαλλία.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις άρχισαν να μετρούν την ισχύ τους. Οι Ρώσοι έσπασαν τον αποκλεισμό, επέδωσαν «νότα» διαμαρτυρίας στον υπουργό των Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας λόρδο Πάλμερστον (Χένρι Τζον Τεμπλ - 3ος Υποκόμης Πάλμερστον) και μετέτρεψαν την διαφορά των Βρετανών με την Ελλάδα σε διεθνές ζήτημα. Άμεσα έσπευσαν να υποστηρίξουν την Ελλάδα, η Πρωσία, η Βαυαρία και η πανίσχυρη Γαλλία.Οι Βρετανοί υποχώρησαν σχετικά με τις απαιτήσεις των νήσων και στη συνέχεια αναζήτησαν τον «έντιμο συμβιβασμό». Και άρχισαν διαπραγματεύσεις. Γάλλοι, Ρώσοι στο ίδιο τραπέζι και οι Έλληνες έξω από την πόρτα περιμένοντας να τους διακοινωθούν οι αποφάσεις τους! Κατάληξη; Ζητούσαν από την πεινασμένη Ελλάδα 330.068 δραχμές και 39 λεπτά! Η υπόθεση έφθασε μέχρι το Βρετανικό Κοινοβούλιο, όπου κατατέθηκε πρόταση μομφής και μάλιστα έγινε δεκτή με απόλυτη πλειοψηφία!

Τελικά το καλοκαίρι του 1850, έπειτα από έρευνα για να εκτιμηθεί το ύψος των ζημιών, επιδικάστηκαν στον Πασίφικο 3.750 δραχμές και ο άθλιος Εβραίος και τα βρετανικά πολεμικά πλοία σήκωσαν πανιά και άφησαν πίσω τους τα ελληνικά λιμάνια.
Η Ελληνική Κυβέρνηση κατέβαλε το ποσόν και της επιστράφηκε το υπόλοιπο από τις 330.000 δραχμές, που είχε καταθέσει στην Αγγλία, ως εγγύηση, για την άρση του αποκλεισμού. Οι… βρετανοί πειρατές απέπλευσαν και η μικρή Ελλάδα ένοιωσε λαβωμένη, αλλά νικήτρια.