Όταν ο Ιμπραήμ τράπηκε σε φυγή με σβησμένα τα φώτα στο πλοίο του για να μην τον δουν οι Έλληνες

Κι όμως ο ανίκητος Ιμπραήμ Πασάς τράπηκε σε φυγή με σβησμένα τα φώτα στο πολεμικό καράβι του για να μην τον δουν και τον χτυπήσουν οι Έλληνες. 

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 29 Αυγούστου του 1824 όταν καταγράφηκε μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της ελληνικής ναυτικής ιστορίας: η Ναυμαχία του Γέροντα ή της Μανδαλιάς. Η Ελληνική Επανάσταση μετρούσε ήδη τον τρίτο χρόνο της και ο Ιμπραήμ Πασάς της Αιγύπτου είχε πλεύσει στα νερά της Ελλάδας με σκοπό να την καταπνίξει στο αίμα. 

Το σχέδιο των Αιγυπτίων ήταν η καταστροφή των τριών νησιών που παρενοχλούσαν τους Οθωμανούς: τη Σάμο, την Ύδρα και τις Σπέτσες με στρατό και στόλο. Τα Ψαρά είχαν ήδη καταστραφεί. Επίσης το σχέδιο περιελάμβανε το να χρησιμοποιηθεί η Κρήτη ως ορμητήριο για την κατάληψη της Πελοποννήσου κάτι που θα σήμαινε την κατάρρευση της Επανάστασης. Καταλαβαίνοντας τον κίνδυνο τα τρία ναυτικά νησιά έστειλαν τον Αύγουστο του 1824 τους στόλους τους για την υπεράσπιση της Σάμου, στην οποία κατέφθανε ο τουρκικός και ο αιγυπτιακός στόλος με 200 πλοία στα οποία επέβαινε ο ίδιος ο Ιμπραήμ με 200.000 στρατό. 

Στις 14 Αυγούστου ενώθηκε ο αιγυπτιακός με τον Τουρκικό στόλο έξω από την Κω. Οι ελληνικοί στόλοι, που αποτελούνταν από 70 πλοία, συγκεντρώθηκαν κοντά στη Λέρο στις 23 Αυγούστου και αποφάσισαν να επιτεθούν πρώτοι.
Ναύαρχος του υδραίικού στόλου ήταν ο Ανδρέας Μιαούλης και υποναύαρχος ο Γεωργιος Σαχτούρης, του σπετσιώτικου ο Γεώργιος Ανδρούτσος ή Κολανδρούτσος και υποναύαρχος ο Ιωάννης Κυριάκος, ενώ των ψαριανών πλοίων ηγέτης ήταν ο ναύαρχος Νικολής Αποστολής.

«Δοκιμή των δύο δυνάμεων...»

Η πρώτη αψιμαχία έγινε στις 24 Αυγούστου και κράτησε από τις 08:30 μέχρι τη νύχτα, με αποτέλεσμα τα αιγυπτιακά πλοία να τραπούν σε φυγή. Δεν επετεύχθη όμως οριστική νίκη γιατί λόγω αντίξοων περιστάσεων δύο ελληνικά πυρπολικά καταστράφηκαν. Ο Μιαούλης, σε έκθεσή του προς τους προκρίτους της Ύδρας, χαρακτηρίζει τη ναυμαχία της 24ης Αυγούστου ως «...δοκιμή των δύο δυνάμεων».
Η βάση του ελληνικού στόλου ήταν στον Γέροντα επί της μικρασιατικής ακτής. Η νικηφόρα ναυμαχία έγινε την 29η Αυγούστου του 1824. Ο άνεμος, σύμφωνα με τις εκθέσεις των δύο ελλήνων ναυάρχων, το προηγούμενο βράδυ (28 του μήνα), ήταν κατ’ αρχάς δυσμενής και οι πυρπολητές δεν μπορούσαν να δράσουν. Τέλος όταν άρχισε το επόμενο πρωί να πνέει άνεμος από ανατολικά άρχισε ο ισχυρός κανονιοβολισμός και από τις δύο πλευρές.

Οι Έλληνες ναύαρχοι έστειλαν κατά των τουρκοαιγυπτιακών πλοίων τα πυρπολικά. Ο Ματρώζος κι ο Πιπίνος επιτέθηκαν σε ένα μπρίκι του αιγυπτιακού στόλου που ήταν εξοπλισμένο με 24 πυροβόλα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Λάζαρος Μουσιός, ο σπετσιώτης πυρπολητής, ανέλαβε τότε δράση και το κατεβύθισε. Οι εχθρικοί στόλοι αποφάσισαν να χωριστούν στα δυο για να βάλουν τον ελληνικό στόλο ανάμεσα σε δύο πυρά. Όμως ο ελληνικός στόλος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και επιτέθηκε στον Αιγυπτιακό και τον Τουρκικό ξεχωριστά. Ο Μιαούλης έστειλε τα πυρπολικά να αναλάβουν δράση. Πολλά εχθρικά πλοία πυρπολήθηκαν, ενώ τα πυρπολικά των Υδραίων Γεωργάκη Θεοχάρη (Παπαντώνη) και Κυριάκου Βατικιώτη ανατίναξαν μια τυνησιακή φρεγάτα με 44 κανόνια! Ο ναύαρχος της φρεγάτας που ήταν και διοικητής της τυνησιακής μοίρας συνελήφθη αιχμάλωτος όπως και πολλοί ναύτες. Λέγεται ότι η βύθιση της φρεγάτας κόστισε 900 ζωές στους αντιπάλους των Ελλήνων. 

Στις 21:00, βλέποντας οι κυβερνήτες του τουρκοαιγυπτιακού στόλου την φλεγόμενη  φρεγάτα, πανικοβλήθηκα και οδήγησαν τα πλοία τους στον κόλπο της Αλικαρνασσού. Ο οθωμανικός στόλος διασπάστηκε και η ναυαρχίδα των Αιγυπτίων, στην οποία επέβαινε και ο Ιμπραήμ, έσβησε τους φανούς της για να μην την δουν οι Έλληνες! Ο Ιμπραήμ θα συνέχιζε την αιματοβαμμένη πορεία του στον ελλαδικό χώρο μέχρι τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, που τον έστειλε από εκεί που ήρθε...