Πάμπλο Νερούδα: τον σκότωσε ο καρκίνος ή ο Πινοτσέτ; Ο Κόσμος περιμένει ακόμα απαντήσεις μετά 50 χρόνια

Μια μέρα σαν σήμερα, 23 Σεπτεμβρίου του1973, πεθαίνει ο σπουδαίος Χιλιάνός, Νομπελίστας ποιητής Πάμπλο Νερούδα. Ο διάσημος ποιητής πέθανε 12 μέρες μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Πινοτσέτ και την ανατροπή του Σοσιαλιστή Προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, στενού φίλου του ποιητή.

Ο Πινοτσέτ απαγόρευσε στους πολίτες να πάνε στην κηδεία του Νερούδα, ωστόσο μέγα πλήθος αψήφησε την απαγόρευση και κατέκλυσε τους δρόμους με μέγα πάθος.

Το ότι ο θάνατος του Νερούδα μπορεί να ήταν δολοφονία, ακούστηκε επίσημα το 2011, μετά τις αποκαλύψεις του Μανουέλ Αράγια, νεαρού μέλους του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1973 και βοηθό-οδηγό του συγγραφέα. Σύμφωνα με τον Αράγια, ο Νερούδα πέθανε αφού του χορηγήθηκε ενέσιμα φάρμακο, την παραμονή της ημέρας που θα αναχωρούσε για το Μεξικό, όπου σκόπευε να οργανώσει αντίσταση κατά του καθεστώτος του Πινοσέτ. Μέχρι τότε, η επίσημη εκδοχή έλεγε ότι ο ποιητής πέθανε από καρκίνο του προστάτη. Το 2017, διεθνείς ειδικοί απέρριψαν ομόφωνα την επίσημη εκδοχή του δικτατορικού καθεστώτος, αλλά ούτε επιβεβαίωσαν, ούτε και απέκλεισαν το ενδεχόμενο να δηλητηριάστηκε σκόπιμα με κάποια τοξίνη ή βακτήριο όταν του έγινε η «ύποπτη» ένεση. Κατά την άποψη έμπειρων ιατροδικαστών, ο Νερούδα κατέληξε από δηλητηρίαση με μια ισχυρή τοξική ουσία, κάτι που επιβεβαιώνει, έπειτα από σχεδόν πέντε δεκαετίες, τις ισχυρές υποψίες για δολοφονία του.

Το Εφετείο του Σαντιάγο διέταξε τον Φεβρουάριο του 2024, δηλαδή πριν από 7 μήνες, και 51 χρόνια μετά τον θάνατο του ποιητή να ξανανοίξει ο φάκελος της υπόθεσης «προκειμένου να γίνουν σωστά οι διαδικασίες» που ζητούσαν οι ενάγοντες και οι οποίες «θα μπορούσαν να ρίξουν φως στα γεγονότα», όπως αναφέρεται στην απόφασή.
Την επανέναρξη της έρευνας είχαν ζητήσει οι συγγενείς του ποιητή, μεταξύ των οποίων και ένας ανιψιός του, καθώς και το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου ήταν μέλος ο Νερούδα. Η απόφαση του Εφετείου ακυρώνει τη διαταγή που έδωσε η δικαστής Πάολα Πλάζα να κλείσει η έρευνα για τα αίτια θανάτου του ποιητή, ο οποίος είχε τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1971.

Ποιος ήταν ο Πάμπλο Νερούδα;

«Ο μικρός Ρικάρδο γράφει κρυφά από τον πατέρα του στιχάκια και τα κρύβει κάτω από το προσκεφάλι του. Ο πατέρας του τα ψάχνει, τα βρίσκει και τα σκίζει. Κάποια χαρτάκια με τα ποιήματα του μικρού Ρικάρδο τα παίρνει ο άνεμος της μοίρας και τα σκορπίζει στους δρόμους έξω. Κι ο μικρός Ρικάρδο γίνεται ο μεγάλος Πάμπλο Νερούδα της Χιλής και του κόσμου. Το μικρό χωριό Παράλ της Χιλής άκουσε τα πρώτα ποιήματα του Ρικάρδο Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο, που ο κόσμος ολόκληρος τον έμαθε σαν Πάμπλο Νερούδα. Η μάνα του πέθανε πριν προλάβει να τον δει να περπατάει. Ο Ρικάρδο κατέκτησε τον κόσμο με τα ποιήματά του και την καλοσύνη του. Έγινε διπλωμάτης. Ταξίδεψε τη Γη ολόκληρη. Στάθηκε πλάι στους φτωχούς με ένα κομμάτι ψωμί και χτύπησε την πλάτη των λησμονημένων με μια ζεστή κουβέντα. Ο Λόρκα ήταν φίλος του. Τον έκλαψε από μακριά και ακολούθησε από κοντά τα χνάρια του: Ύψωσε κόκκινη παντιέρα. «Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου», φώναζε στον λαό της πατρίδας του. Οι δικτάτορες τον κυνηγούν. Αλώστε οι δικτάτορες φοβούνται την τέχνη σαν το σύννεφο τον ήλιο. Ένα πρωί αντάμωσε τον Σαλβαδόρ και τον ακολούθησε με το κεφάλι ψηλά, σαν σημαία.

»“Ό,τι δεν αγγίζει βαθιά την ευαισθησία μου δεν με ενδιαφέρει”, λέει και η Χιλή τον αγγίζει και τον αγκαλιάζει σαν τη μάνα που δεν γνώρισε. Ο καρκίνος τον βρίσκει στα 67 του χρόνια. Το Νόμπελ Λογοτεχνίας τον βρίσκει στα 67 του χρόνια. Στα 70 τον βρίσκει ο θάνατος. Ο καρκίνος τον νίκησε, είπαν οι εχθροί του. Τον σκότωσε ο Πινοτσέτ, είπαν οι φίλοι του. Οι δικοί του άνθρωποι, ο Σαλβαδόρ, ο Βίκτορ έχουν ήδη «αναληφθεί» στους ουρανούς, κι εκείνος τι θα μπορούσε να κάνει μόνος στη σκιά των Άνδεων;