Κομισιόν: Αυτές είναι οι πρώτες ύλες που θα κρατήσουν «ζωντανή» την Ευρώπη ως το 2050

Σχέδιο δράσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες με ορίζοντα το 2030 και το 2050 παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν. Σκοπός η μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τρίτες χώρες, μια που στην πανδημία του κορονοϊού έδειξε ότι η ΕΕ είναι μόνο ανεξάρτητη δεν είναι.

Η λίστα των υλικών που στοχεύει η ΕΕ περιέχει 30 κρίσιμες πρώτες ύλες, μεταξύ των οποίον ο φώσφορος, το κοβάλτιο και η σιλικόνη (https://ec.europa.eu/docsroom/documents/42849). Το λίθιο, που έχει ουσιώδη σημασία για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, προστέθηκε για πρώτη φορά στον κατάλογο.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η σημερινή ανακοίνωση περιγράφει 10 συγκεκριμένες δράσεις. Πρώτον, η Επιτροπή θα συγκροτήσει τις επόμενες εβδομάδες μια ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες. Συγκεντρώνοντας όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, η συμμαχία θα επικεντρωθεί πρωτίστως στις πλέον επιτακτικές ανάγκες, και συγκεκριμένα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ στις αλυσίδες των σπάνιων γαιών και των μαγνητών, διότι το στοιχείο αυτό έχει καθοριστική σημασία για τα περισσότερα βιομηχανικά οικοσυστήματα της ΕΕ, όπως τα οικοσυστήματα της ανανεώσιμης ενέργειας, της άμυνας και του διαστήματος. Αργότερα, η συμμαχία θα μπορούσε να επεκταθεί, ώστε να αντιμετωπίσει ανάγκες σε άλλες κρίσιμες πρώτες ύλες και κοινά μέταλλα. 

Για την καλύτερη χρήση των εγχώριων πόρων, η Κομισιόν θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες για τον εντοπισμό έργων εξόρυξης και επεξεργασίας στην ΕΕ που μπορούν να τεθούν σε λειτουργία έως το 2025. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις περιοχές εξόρυξης άνθρακα και σε άλλες περιοχές που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο, με ιδιαίτερη προσοχή στην εμπειρογνωσία και τις δεξιότητες που σχετίζονται με την εξόρυξη και την επεξεργασία πρώτων υλών. 

Επίσης, θα προωθήσει τη χρήση του δικού της προγράμματος γεωσκόπησης Copernicus για τη βελτίωση της εξερεύνησης πόρων, της διεξαγωγής των σχετικών εργασιών και της περιβαλλοντικής διαχείρισης μετά το κλείσιμο εγκαταστάσεων. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία, ιδίως όσον αφορά τις νέες τεχνολογίες εξόρυξης και επεξεργασίας, την υποκατάσταση και την ανακύκλωση. 

Η Επιτροπή θα αναπτύξει τέλος στρατηγικές διεθνείς συμπράξεις για την εξασφάλιση της προμήθειας κρίσιμων πρώτων υλών που δεν υπάρχουν στην Ευρώπη. Ήδη από το 2021 θα ξεκινήσουν πιλοτικές συμπράξεις με τον Καναδά, τις ενδιαφερόμενες χώρες της Αφρικής και τις γειτονικές χώρες της ΕΕ. Σ' αυτά και σε άλλα πλαίσια διεθνούς συνεργασίας, η Επιτροπή θα προωθήσει τις βιώσιμες και υπεύθυνες πρακτικές εξόρυξης και τη διαφάνεια.

Ο Μάρος Σέφτσοβιτς, αντιπρόεδρος αρμόδιος για τις διοργανικές σχέσεις και τη διερεύνηση προοπτικών, δήλωσε: «Ο ασφαλής και βιώσιμος εφοδιασμός σε πρώτες ύλες αποτελεί προϋπόθεση για μια ανθεκτική οικονομία. Μόνο για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και για την αποθήκευση ενέργειας η Ευρώπη θα χρειαστεί, για παράδειγμα, έως και 18 φορές μεγαλύτερη ποσότητα λιθίου έως το 2030 και έως 60 φορές περισσότερη ποσότητα έως το 2050. Όπως προκύπτει από τις προβλέψεις μας, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να αντικατασταθεί η τρέχουσα εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με εξάρτηση από τις κρίσιμες πρώτες ύλες.

Το πρόβλημα αυτό μεγεθύνεται από τις αναταράξεις που έχει προκαλέσει ο κορονοϊός στις στρατηγικές αξιακές αλυσίδες μας. Ως εκ τούτου, θα οικοδομήσουμε μια ισχυρή συμμαχία για τη συλλογική μας μετάβαση από μια κατάσταση μεγάλης εξάρτησης σε μια κατάσταση διαφοροποιημένης, βιώσιμης και κοινωνικά υπεύθυνης προμήθειας πρώτων υλών, κυκλικότητας και καινοτομίας». 

Ο κ. Τιερί Μπρετόν, επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, δήλωσε τα εξής: «Ορισμένες πρώτες ύλες έχουν ουσιώδη σημασία για να μπορέσει η Ευρώπη να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και να παραμείνει η πρώτη βιομηχανική ήπειρος στον κόσμο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να βασιζόμαστε εξ ολοκλήρου σε τρίτες χώρες —για ορισμένες σπάνιες γαίες ακόμη και σε μία μόνο χώρα. Με τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού από τρίτες χώρες και την ανάπτυξη της ικανότητας της ίδιας της ΕΕ όσον αφορά την εξόρυξη, την επεξεργασία, την ανακύκλωση, τον εξευγενισμό και τον διαχωρισμό των σπάνιων γαιών, μπορούμε να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και πιο βιώσιμοι. Η υλοποίηση των δράσεων που προτείνουμε σήμερα θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια από τη βιομηχανία, την κοινωνία των πολιτών, τις περιφέρειες και τα κράτη μέλη. Ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης επενδύσεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες.»