Όλοι μισούν τις σφήκες, αλλά δεν θα έπρεπε: Οι λόγοι που είναι αναπόσπαστο κομμάτι του οικοσυστήματος

Έξι μήνες μετά τη δημοσίευση του έργου του «Η Καταγωγή των Ειδών», ο Κάρολος Δαρβίνος έγραψε μια επιστολή στον φίλο του, Άσα Γκρέι. Ο Βρετανός φυσιοδίφης και βιολόγος, είχε ταραχτεί και αιτία ήταν μία οικογένεια ιχνευμονίδων -παρασιτικών σφηκών, που γεννούν τα αυγά τους στο σώμα άλλων οργανισμών, όπως οι κάμπιες.

Όταν τα μωρά των σφηκών εκκολαφθούν, τρώνε τον ξενιστή τους «Δεν μπορώ να πείσω τον εαυτό μου ότι ένας ευεργετικός και παντοδύναμος Θεός θα είχε σκόπιμα δημιουργήσει τις ιχνευμονίδες», έγραψε ο Δαρβίνος. Και το συγκεκριμένο έντομο αναφέρεται ως ένας από τους λόγους που τον οδήγησαν να αμφισβητήσει τη θεϊκή δημιουργία.

Το μίσος για τις σφήκες χρονολογείται χιλιάδες χρόνια πίσω - ο Αριστοτέλης τις υποβάθμισε ως «στερούμενες των εξαιρετικών χαρακτηριστικών» που έχουν οι μέλισσες. Όμως η Seirian Sumner, καθηγήτρια συμπεριφορικής οικολογίας στο University College London (UCL), θέλει να δείξει ότι οι σφήκες είναι πολύ περισσότερες από αυτό που φαίνεται. Έχει αφιερώσει την καριέρα της ως ζωολόγος στη μελέτη αυτών των εντόμων? έχει γράψει ένα βιβλίο για αυτές και ακόμα και το προφίλ της στο Instagram είναι “waspprof”. Πρόσφατα, η ίδια συμμετείχε στην έκθεση World of Wasps στο Μουσείο Ζωολογίας Grant του UCL στο Λονδίνο. Στόχος της έκθεσης είναι να «αποκαλύψει τις αθέατες ζωές των σφηκών». Μιλώντας στο CNN, η Sumner παρουσίασε τους πέντε βασικούς λόγους για τους οποίους όλοι θα έπρεπε να αγαπάμε τις σφήκες.

Έλεγχος παράσιτων

«Οι σφήκες είναι οι φυσικοί ελεγκτές παρασίτων. Ένας κόσμος χωρίς σφήκες θα σήμαινε ότι θα καταφεύγαμε σε περισσότερα χημικά για να ελέγξουμε τους πληθυσμούς άλλων εντόμων και οργανισμών που δεν μας αρέσουν: κάμπιες, αφίδες, αράχνες, σκαθάρια – ό,τι μπορείτε να φανταστεί κανείς . Υπάρχει πάντα μια σφήκα που τα κυνηγά. Έτσι οι σφήκες είναι πραγματικά σημαντικοί κορυφαίοι θηρευτές για τη ρύθμιση των πληθυσμών εντόμων στα οικοσυστήματα».

Επικονίαση

«Οι μέλισσες τσιμπούν κι όμως το ανεχόμαστε γιατί ξέρουμε τι προσφέρουν. Καταλαβαίνουμε ότι είναι σημαντικές στα οικοσυστήματα ως επικονιαστές. Οι σφήκες είναι εξίσου σημαντικές. 

Όπως και οι μέλισσες, επισκέπτονται λουλούδια για να πάρουν νέκταρ. Παρόλο που κυνηγούν, το θήραμα προορίζεται για τους απογόνους τους, όχι για τις ίδιες. Χρειάζονται διατροφή και την παίρνουν από τα λουλούδια, ακριβώς όπως κάνουν οι μέλισσες.»

Φάρμακα

«Ορισμένα δηλητήρια σφηκών μπορεί ενδεχομένως να θεραπεύουν τον καρκίνο. (Μελέτη έδειξε ότι ένα είδος σφήκας που απαντάται στη Βραζιλία, μπορεί να σκοτώνει καρκινικά κύτταρα χωρίς να βλάπτει τα υγιή κύτταρα γύρω τους). Οι σφήκες έχουν επίσης πολλές αντιβιοτικές ουσίες στο δηλητήριό τους και πάνω στο σώμα τους, τις οποίες και χρησιμοποιούν για να διατηρούν το θήραμά τους «καθαρό» από ασθένειες. Πρέπει να αρχίσουμε να αξιοποιούμε τις μικροβιακές άμυνες που έχουν οι σφήκες».

Τροφή

«Οι σφήκες αποτελούν δημοφιλή πηγή διατροφής για ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα στην Ασία, οι άνθρωποι λατρεύουν να τρώνε σφήκες. Βράζουν τις προνύμφες ή τις αποξηραίνουν, τις ανακατεύουν με λίγο τσίλι – δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, χαμηλά λιπαρά και υπάρχουν ακόμα και περιοχές του κόσμου όπου οι άνθρωποι εκτρέφουν ενεργά σφήκες για να παράγουν αρκετές από αυτές τις ζουμερές, καταπληκτικές προνύμφες, επειδή αποτελούν τόσο σημαντική πηγή τροφής.»

Παραγωγή χαρτιού

«Είναι άριστες δημιουργοί χαρτιού και υπάρχει η ιδέα ότι μάθαμε πώς να φτιάχνουμε χαρτί παρατηρώντας τις σφήκες. Οι περισσότεροι έχουν δει μια σφήκα να μαζεύει φλοιό από δέντρα ή από ξύλινους φράκτες. Το ανακατεύει με το σάλιο της και το απλώνει σε πανέμορφο, λεπτό χαρτί, με το οποίο κατασκευάζει αυτές τις τεράστιες και περίπλοκες φωλιές όπου ζει.

Το χαρτί μέσα σε αυτές τις φωλιές πραγματικά αξίζει περαιτέρω παρατήρησης. Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι. Εξωτερικά, υπάρχει το περίβλημα που κατασκευάζεται γρήγορα και πρόχειρα. Στο εσωτερικό, υπάρχουν οι κηρήθρες που είναι ελαφριές αλλά ανθεκτικές, σαν τους ορόφους σε ένα πολυώροφο κτίριο. Οι κηρήθρες συνδέονται μεταξύ τους με έναν τρίτο τύπο χαρτιού, ο οποίος είναι πολύ ισχυρός και συμπαγής. Αν προσπαθήσεις να το τραβήξεις με τα χέρια σου, απλώς δεν γίνεται. Όλα αυτά μέσα σε μία μόνο φωλιά σφηκών».

Κοινωνικό μοντέλο

«Η σφήκα Polistes είναι σαν την εντομολογική εκδοχή ενός σουρικάτα. Σε αντίθεση με τις κοινές σφήκες και τις μέλισσες, όπου τα άτομα είναι προκαθορισμένα να γίνουν βασίλισσες ή εργάτριες κατά την ανάπτυξή τους, αυτές εδώ, όταν βγαίνουν στην ενήλικη ζωή, έχουν όλες τις επιλογές.

Μπορούν να γίνουν βασίλισσες, να είναι εργάτριες, να ξεκινήσουν ως εργάτριες και να γίνουν βασίλισσες αργότερα. Είναι ακριβώς όπως οι κοινωνίες των σουρικάτων, όπου υπάρχουν αναπαραγωγικά και μη αναπαραγωγικά άτομα που προσέχουν για αρπακτικά ή αναζητούν τροφή. Όλοι βοηθούν ο ένας τον άλλον, και αυτό ακριβώς κάνουν και αυτές οι σφήκες. Μας βοηθούν να κατανοήσουμε την εξελικτική της έννοιας του αλτρουισμού – γιατί ένα άτομο να εγκαταλείψει την ευκαιρία του να αναπαραχθεί προκειμένου να βοηθήσει κάποιο άλλο να το κάνει. Αυτές οι σφήκες ήταν πολύ σημαντικές για να καταλάβουμε γιατί τα ζώα επιλέγουν να ζουν σε κοινωνικές ομάδες».

Διαβάστε ακόμη

Ο αντίκτυπος της ομιλίας Τσίπρα σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, η απάντηση Φάμελλου για τα περί ιδιοτέλειας και ο υπερ-γουρλής Μαγειρίας που πήρε δώρο μια Ferrari

Από το Καστέλι μέχρι τον ΒΟΑΚ και το μετρό: Αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατ. ευρώ απειλούν μέχρι και να διπλασιάσουν το κόστος των μεγάλων έργων

Κακοκαιρία Byron: «Βροχή» τα 112 όλη τη νύχτα - Πώς θα κινηθούν οι καταιγίδες τις επόμενες ώρες

Αμετακίνητοι οι αγρότες στα μπλόκα - Ποιες κινήσεις εξετάζει η κυβέρνηση