Συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν: Η κονκάρδα με το «F-35», το ρωσικό πετρέλαιο και η πιθανή άρση κυρώσεων

Περισσότερο από δύο ώρες κράτησε η συζήτηση των δύο ηγετών στον Λευκό Οίκο, με αιχμή τα εξοπλιστικά προγράμματα, τις αμερικανικές κυρώσεις και τον ρόλο της Τουρκίας σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά ┋

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, βρήκε την ευκαιρία να βρεθεί στο Οβάλ Γραφείο για την πρώτη του επίσημη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ μετά το 2019. Ο Τούρκος πρόεδρος έγινε δεκτός με τιμές, με τον Αμερικανό ομόλογό του να τον χαρακτηρίζει «σκληρό άνδρα που κάνει καλή δουλειά στη χώρα του». «Έχουμε πολύ καλές σχέσεις. Εμπόριο και πόλεμος ενώνουν Τουρκία και ΗΠΑ», τόνισε ο Τραμπ, σκιαγραφώντας από την αρχή το εύρος των θεμάτων που θα έμπαιναν στο τραπέζι.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν εξέφρασε την πρόθεση να οδηγηθούν οι σχέσεις των δύο χωρών «σε ένα πολύ διαφορετικό επίπεδο», δείχνοντας διάθεση συνεννόησης. Πριν ξεκινήσει η κατ’ ιδίαν συνάντηση, δεσμεύτηκε να εξετάσει το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, λέγοντας ότι «θα συζητήσω το θέμα όταν επιστρέψω με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο». Ο Τραμπ σχολίασε ότι «η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία χρειάζεται πραγματικά βοήθεια», προσδίδοντας στο θέμα βαρύτητα πέρα από το διμερές πλαίσιο.

F-35, F-16 και κυρώσεις CAATSA

Κεντρικό σημείο των συνομιλιών αποτέλεσαν τα εξοπλιστικά προγράμματα της Άγκυρας. Η Τουρκία έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35, λόγω της αγοράς του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, αλλά επιδιώκει την επανένταξη ή εναλλακτικά την προμήθεια νέων F-16 και τον εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος στόλου.

«Πιστεύω ότι σήμερα θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά το θέμα των F-35 και F-16, καθώς και το θέμα της Halk Bank», δήλωσε ο Ερντογάν, αναφερόμενος στη δικαστική εκκρεμότητα της τουρκικής κρατικής τράπεζας με τις αμερικανικές αρχές για παραβίαση κυρώσεων κατά του Ιράν.

Ο Τραμπ, ερωτηθείς αν θα συναινέσει σε πώληση F-35, απάντησε με νόημα: «Νομίζω ότι θα καταφέρει να αγοράσει ό,τι θέλει να αγοράσει. Χρειάζεται ορισμένα πράγματα και εμείς χρειαζόμαστε ορισμένα πράγματα – θα καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα μέχρι το τέλος της ημέρας». Παράλληλα, δεν απέκλεισε την άμεση άρση των κυρώσεων CAATSA, εφόσον – όπως είπε – «η συνάντηση πάει καλά».

Πίεση για το ρωσικό πετρέλαιο και ρόλος σε Ουκρανία - Συρία

Ο Αμερικανός πρόεδρος έθεσε επανειλημμένα το ζήτημα της τουρκικής εξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο, τονίζοντας ότι θα ήθελε να δει την Άγκυρα να τερματίζει τις αγορές όσο συνεχίζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. «Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία», είπε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία, μαζί με Ουγγαρία και Σλοβακία, παραμένουν από τους μεγαλύτερους αγοραστές.

Στο ουκρανικό ζήτημα, ο Τραμπ αναγνώρισε ότι ο Ερντογάν χαίρει «μεγάλου σεβασμού» τόσο από τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, υπονοώντας ότι θα μπορούσε να ασκήσει σημαντική διαμεσολαβητική επιρροή αν το θελήσει. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος «διατηρεί μια πολύ ουδέτερη στάση».

Αναφερόμενος στη Συρία, ο Τραμπ σημείωσε ότι η Τουρκία έχει «σίγουρα λόγο» στις εξελίξεις, ιδίως όσον αφορά την τύχη των κουρδικών δυνάμεων που υποστηρίζουν οι ΗΠΑ. Υπενθύμισε ότι και άλλες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, είχαν ζητήσει την άρση των αμερικανικών κυρώσεων στη Συρία, «και τις ήρα για να τους δώσω την ευκαιρία να πάρουν ανάσα», όπως είπε, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «ο πρόεδρος Ερντογάν είναι ένας από τους υπεύθυνους εδώ».

Θρησκευτικές ελευθερίες και εσωτερικά μέτωπα στις ΗΠΑ

Πέρα από τα γεωπολιτικά, οι δύο ηγέτες συζήτησαν και θέματα θρησκευτικής ελευθερίας, με κεντρικό την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης – πάγιο αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της ελληνικής ομογένειας.

Η συνάντηση δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την αμερικανική εσωτερική πολιτική. Ο Τραμπ, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, κατηγόρησε τους Δημοκρατικούς για τον κίνδυνο κλεισίματος των κυβερνητικών υπηρεσιών λόγω διαφωνιών στον προϋπολογισμό. «Αυτή τη στιγμή έχουμε απολύτως τέλεια σύνορα και οι Δημοκρατικοί θέλουν να τα χαρίσουν όλα», δήλωσε.

Επιπλέον, σχολίασε την ένοπλη επίθεση σε κέντρο της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνείων (ICE) στο Ντάλας, κατηγορώντας τους «ριζοσπάστες αριστερούς Δημοκρατικούς» ότι «προκαλούν το πρόβλημα» και προειδοποίησε ότι η δεξιά «δεν θα το ανεχτεί άλλο».

Η επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, η πρώτη μετά το 2019 και η πρώτη πρόσκληση που λαμβάνει από τότε, σηματοδοτεί μια νέα δυναμική στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, σε μια περίοδο που οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία και στην Ανατολική Μεσόγειο παραμένουν ρευστές.

Η διάθεση των δύο ηγετών να βρουν κοινό έδαφος – από την άρση των κυρώσεων μέχρι τις ενεργειακές επιλογές και τα εξοπλιστικά – αφήνει ανοιχτό το ερώτημα αν πρόκειται για πραγματική στρατηγική προσέγγιση ή για ένα διαπραγματευτικό παζάρι με αβέβαιη κατάληξη.

Διαβάστε ακόμη