Τι είναι τα «τέρατα χιονιού» της Ιαπωνίας που κινδυνεύουν με εξαφάνιση

Κάθε χειμώνα, οι ορεινές πλαγιές του όρους Ζάο στη βόρεια Ιαπωνία – ένα από τα πιο γνωστά χιονοδρομικά κέντρα της χώρας – μεταμορφώνονται. Τα έλατα, καλυμμένα με παχύ στρώμα παγετού και χιονιού, μετατρέπονται σε φαντασμαγορικές φιγούρες γνωστές ως «juhyo» ή «τέρατα χιουνιού».

Τα juhyo σχηματίζονται μόνο υπό εξαιρετικά σπάνιες ατμοσφαιρικές συνθήκες, όταν ισχυροί, επίμονοι χειμερινοί άνεμοι μεταφέρουν υπερψυχθέντα σταγονίδια νερού που παγώνουν σε επαφή με τα αειθαλή δέντρα Aomori todomatsu της περιοχής, σχηματίζοντας σταδιακά στρώματα παγετού.

Όπως γράφει το BBC, στο όρος Ζάο, οι σχηματισμοί εμφανίζονται κατά τη διάρκεια παρατεταμένων δυτικών ανέμων, με θερμοκρασίες αέρα στην επιφάνεια μεταξύ -6,3 °C και -0,1 °C και ασυνήθιστα υψηλή περιεκτικότητα σε υγρό νερό στα σύννεφα. Υπό αυτές τις ακριβείς συνθήκες, ο παγετός πυκνώνει στην πλευρά των δέντρων που είναι εκτεθειμένη στον άνεμο, σχηματίζοντας επικαλυπτόμενες κορυφογραμμές γνωστές ως «ουρές γαρίδας», τα χαρακτηριστικά σχήματα που συγκεντρώνονται για να σχηματίσουν τις πανύψηλες φιγούρες juhyo.

«Επειδή τέτοιες ακριβείς μετεωρολογικές και οικολογικές συνθήκες συνυπάρχουν σε πολύ λίγα μέρη, τα χιονισμένα τέρατα του Ζάο είναι ένα φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στο βόρειο τμήμα της Ιαπωνίας», λέει ο Φουμιτάκα Γιαναγκισάουα, ομότιμος καθηγητής γεωχημείας που μελετά το juhyo στο Πανεπιστήμιο Γιαμαγκάτα.

Τα «τέρατα» γίνονται όλο και πιο αδύνατα

Τα «τέρατα χιουνιού» είναι η μεγαλύτερη χειμερινή ατραξιόν της περιοχής Ζάο, μιας οροσειράς που βρίσκεται μεταξύ των ιαπωνικών νομών Yamagata και Miyagi και προσελκύει δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα «τέρατα» γίνονται όλο και πιο αδύνατα.

Τον Αύγουστο του 2025, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Yanagisawa ανακοίνωσε τα ευρήματα που ποσοτικοποίησαν αυτό που οι ντόπιοι παρατηρούσαν εδώ και καιρό. Αναλύοντας φωτογραφίες της κορυφής του Zao που είχαν τραβηχτεί από την ίδια γωνία από το 1933, η ομάδα μέτρησε το πάχος των μορφών σε μια κλίμακα έξι βαθμών. Τα ευρήματα (τα οποία δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό) δείχνουν μια γενικευμένη συρρίκνωση των juhyo.

«Στη δεκαετία του 1930, είδαμε juhyo με διάμετρο πέντε έως έξι μέτρα», λέει ο Yanagisawa. «Τις μεταπολεμικές δεκαετίες, συχνά είχαν διάμετρο δύο έως τρία μέτρα. Από το 2019, πολλά έχουν διάμετρο μισό μέτρο ή λιγότερο. Μερικά είναι σχεδόν στήλες».

Οι λόγοι πίσω από τη συρρίκνωση

Η αιτία είναι διττή, λέει ο Yanagisawa: η αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος και η καταστροφή των δασών. Το δέντρο που τα φιλοξενεί, το Aomori todomatsu, υπέστη μια επιδημία σκώρων το 2013 που του αφαίρεσε τις βελόνες των ελάτων. Το 2015 ακολούθησαν οι σκαθάρια του φλοιού, που τρυπούσαν τους εξασθενημένους κορμούς. Οι αξιωματούχοι της Yamagata αναφέρουν ότι περίπου 23.000 έλατα, περίπου το ένα πέμπτο των δασών της πλευράς της νομαρχίας, έχουν πεθάνει. Με λιγότερα κλαδιά και φύλλα, υπάρχει μικρή επιφάνεια για να προσκολληθεί το χιόνι και ο πάγος.

Μια άλλη μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι στην κοντινή πόλη Yamagata, οι μέσες θερμοκρασίες από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο έχουν αυξηθεί κατά περίπου 2 °C τα τελευταία 120 χρόνια. Το κατώτερο όριο υψομέτρου για το σχηματισμό juhyo έχει μετατοπιστεί προς τα πάνω παράλληλα με αυτή την αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ το juhyo διαρκεί επίσης λιγότερες ημέρες το χρόνο.

«Μοναδικά τοπία έχουν ήδη χαθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής», λέει ο Akihiko Ito, οικολόγος που ειδικεύεται στα δάση και την κλιματική αλλαγή στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο.

Έρευνες δείχνουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ιαπωνία έχουν ήδη προκαλέσει ζημιά σε πολλά από τα δάση των ψηλών βουνών της χώρας. «Οι εποχιακές αλλαγές την άνοιξη και το φθινόπωρο μπορούν να βλάψουν τα φύλλα, ενώ οι επιδημίες εντόμων εξαπλώνονται. Αυτές οι πιέσεις μπορεί να μειώσουν την ανάπτυξη και την πυκνότητα των δασών», λέει ο Ιτό.

Σε όλες τις αλπικές ζώνες της Ιαπωνίας, οι θερμοκρασίες αυξάνονται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο από τη δεκαετία του 1980. «Σε σενάρια όπου η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να προχωρά σημαντικά μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, είναι πιθανό ότι σε χειμώνες θερμότερους από το συνηθισμένο, το juhyo να μην σχηματίζεται καθόλου», λέει ο Ιτό.

Η απειλή έχει προκαλέσει την ανάληψη δράσης σε ολόκληρη την επαρχία Γιαμαγκάτα. Τον Μάρτιο του 2023, η επαρχία εγκαινίασε τη Διάσκεψη για την Αναβίωση του Juhyo, ένα μόνιμο συμβούλιο που συγκεντρώνει ερευνητές, αξιωματούχους, τοπικές επιχειρήσεις και κατοίκους με σκοπό τον συντονισμό μακροπρόθεσμων προσπαθειών για την αποκατάσταση των ελατοδασών και τη διατήρηση των «χιονισμένων τεράτων» του όρους Ζάο.

«Υπομονή και συνέχεια για να ξαναζωντανέψουν»

Τα juhyo δεν είναι μόνο ένα φυσικό θέαμα, αλλά και ένας πυλώνας της τοπικής οικονομίας. «Η εισροή τουριστών στηρίζει ξενοδοχεία, εστιατόρια και καταστήματα με σουβενίρ σε όλη την περιοχή», λέει ο Genji Akiba, αναπληρωτής διευθυντής της Τουριστικής Ένωσης Zao Onsen. «Αν τα juhyo εξαφανιστούν, θα είναι ένα τεράστιο πλήγμα».

«Η αναβίωση είναι μια ισχυρή επιθυμία των πολιτών μας», λέει η Yoko Honma, ειδικός στη διατήρηση της φύσης στο τμήμα φύσης της περιφέρειας Yamagata. Από το 2019, η τοπική δασική υπηρεσία έχει μεταφυτεύσει περισσότερα από 190 φυσικά αναγεννημένα δενδρύλλια από τις χαμηλότερες πλαγιές στην κορυφή κοντά στο σταθμό του τελεφερίκ. «Επειδή χρειάζονται 50 έως 70 χρόνια για να ωριμάσουν αυτά τα έλατα, το κλειδί είναι η διατήρηση της προστασίας από γενιά σε γενιά», λέει η Honma. «Χρειαζόμαστε υπομονή και συνέχεια».

Στο Murayama, περίπου 20 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Zao, μαθητές του τμήματος δασοκομίας και περιβαλλοντικών επιστημών του Τεχνικού Λυκείου Murayama έχουν επίσης αναλάβει την πρόκληση της αναβίωσης των ελάτων.

Από το 2022, οι μαθητές φυτεύουν δέντρα Aomori todomatsu και μελετούν πώς να πολλαπλασιάσουν και να προστατεύσουν το είδος. Μαζί με το προσωπικό του Δασικού Γραφείου Yamagata, επισκέπτονται το όρος Zao για να συλλέξουν νεαρά δενδρύλλια ελάτης και να τα φέρουν πίσω στο σχολείο τους για έρευνα. Εκεί, καλλιεργούν στελέχη μέσω μοσχευμάτων και πειραματίζονται με μεθόδους τεχνητής πολλαπλασιασμού και αποτελεσματικής παραγωγής δενδρυλλίων.

«Ήταν μια πρόκληση», λέει η Ριν Οϊζούμι, μαθήτρια του δεύτερου έτους του προγράμματος. «Όταν οι σπόροι που σπείραμε υπό βροχή τελικά βλάστησαν, ένιωσα ανακούφιση και ενθουσιασμό. Αλλά ήταν οδυνηρό να διαπιστώσω ότι ορισμένα οικόπεδα είχαν καταστραφεί από ποντίκια, τα οποία είχαν φάει τους νεαρούς βλαστούς». Οι μαθητές έχουν επίσης πραγματοποιήσει προκαταρκτικά πειράματα χρησιμοποιώντας κλαδιά ενός συγγενικού είδους ελάτης, τα οποία έδειξαν επιτυχή βλάστηση.

Η Kanon Taniai, συμφοιτήτρια της Oizumi, θυμάται ότι είδε όλο και περισσότερα πεσμένα ή νεκρά δέντρα καθώς αυτή και άλλοι φοιτητές πλησίαζαν την κορυφή μια μέρα τον Ιούλιο του 2024. «Με έκανε να νιώσω πολύ λυπημένη», λέει. «Η καλλιέργεια δενδρυλλίων είναι σκληρή δουλειά, αλλά θέλουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε το όρος Zao να ξαναζωντανέψει».

Για την Taniai, η προστασία των Juhyo σημαίνει τη μεταβίβαση της κληρονομιάς τους στην επόμενη γενιά. «Ονομάζονται χιονισμένα τέρατα επειδή δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να τους μοιάζει», λέει. «Θέλω ο κόσμος να τα δει και να νιώσει πόσο ξεχωριστή είναι η φύση της Ιαπωνίας».

Διαβάστε ακόμη

«Ήρθαμε για να μείνουμε»: Αμετακίνητοι οι αγρότες – Συντονίζουν τις επόμενες κινήσεις, αποφασισμένοι για μπλόκα μέχρι τις γιορτές

«Μου χαμογέλασε και έκλεισε τα μάτια»: Ραγίζει καρδιές ο πατέρας του 2χρονου που πέθανε μετά την επίθεση σκύλου

«Δεν υπάρχει καλύτερος από αυτόν»: Το τηλεφώνημα του Ρονάλντο που ενθουσίασε τον Τραμπ

Μουντιάλ 2026: Ανακοινώθηκε το αναλυτικό πρόγραμμα των ομίλων - Οι μέρες και οι ώρες των αγώνων