4ο Evia Film Project: Ο συγκινητικός Νίκος Καβουκίδης, masterclass με την Καλλιμάνη και το «σκληρό» ελληνικό φως

Η Εύβοια, το νησί που χτυπήθηκε σκληρά από τις φωτιές, ξαναζεί μέσα από τον πολιτισμό και το φως του κινηματογράφου. Το 4ο Evia Film Project, η πράσινη πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, επιστρέφει δυναμικά, προσφέροντας προβολές, εκπαιδευτικά εργαστήρια και ανοιχτές συζητήσεις που γεφυρώνουν το παρελθόν με το παρόν του ελληνικού σινεμά. Οι δράσεις του φετινού θεσμού επιβεβαιώνουν ότι το σινεμά δεν είναι απλώς τέχνη, αλλά εργαλείο αναγέννησης.

Νίκος Καβουκίδης: Ένας ζωντανός θρύλος του ελληνικού σινεμά

Στην καρδιά του φετινού προγράμματος, ξεχώρισε η συγκινητική αφιέρωση στον Νίκο Καβουκίδη, τον θρυλικό διευθυντή φωτογραφίας που συμπληρώνει 70 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στον ελληνικό κινηματογράφο. Στην προβολή της εμβληματικής ταινίας «Τζένη Τζένη» του Ντίνου Δημόπουλου, που γυρίστηκε το 1965 στις Σπέτσες, παρόντες ήταν όχι μόνο ο ίδιος ο Καβουκίδης αλλά και κορυφαίοι ηθοποιοί, όπως ο Σπύρος Παπαδόπουλος, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης, ο Κώστας Αποστολάκης, ο Μιχάλης Σαράντης, η Αλεξάνδρα Αϊδίνη και άλλοι.

Σε ερώτηση του Ορέστη Ανδρεαδάκη σχετική με το ελληνικό φως και τη φήμη ότι οι σκηνοθέτες το αποφεύγουν γιατί είναι δύσκολο να αποτυπωθεί, ο Νίκος Καβουκίδης σχολίασε: «Οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές, ανάλογα αν το φιλμ είναι ασπρόμαυρο ή έγχρωμο. Το ελληνικό φως είναι σκληρό, και ειδικά στο έγχρωμο φιλμ χρειάζεται προσοχή και ακρίβεια. Ωστόσο, όλοι οι Έλληνες διευθυντές φωτογραφίας κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν το ελληνικό φως και να κάνουν υπέροχες δουλειές, ο Γιώργος Αρβανίτης, ο Γιώργος Φρέντζος και πολλοί άλλοι».

Στη συνέχεια, και σχετικά με τη συνεργασία του με τη Τζένη Καρέζη, ανέφερε: «Στην Τζένη άρεσε πολύ το ψαροντούφεκο και το ούζο, ενώ ήταν και φοβερή ταβλαδόρισσα! Είχαμε αποκτήσει πολύ καλή σχέση. Εγώ είχα φύγει από τη Φίνος Φιλμ πριν από το Κοντσέρτο για πολυβόλα, κι αυτή όταν έμαθε πως δεν θα είμαι στην ταινία διαμαρτυρήθηκε έντονα, λέγοντας: "Χωρίς τον Καβουκιδάκο, εγώ δεν την κάνω την ταινία!"».

Στο σημείο αυτό, και σε ερώτηση του Ορέστη Ανδρεαδάκη αναφορικά με τη συνεργασία του με εμβληματικές γυναικείες φιγούρες του ελληνικού κινηματογράφου, ο Νίκος Καβουκίδης σχολίασε: «Όλοι οι διευθυντές φωτογραφίας προσέχουν να παρουσιάσουν όμορφη την πρωταγωνίστρια. Στο Δόλωμα με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, θυμάμαι πως τραβούσαμε στη Φίνος Φιλμ με κάτι μεγάλες κάμερες που είχαν τζάμι μπροστά στον φακό. Η Αλίκη το χρησιμοποιούσε ως καθρέφτη, κι αν δεν της άρεσε κάτι, σταματούσε το γύρισμα. Εγώ θέλησα να τη φωτίσω διαφορετικά απ’ ό,τι συνήθως. Τελικά, όταν είδε το αποτέλεσμα σε μια δοκιμαστική προβολή, ξετρελάθηκε κι άρχισε να με αγκαλιάζει και να με φιλάει! Εγώ της είπα ν’ αφήσει τα φιλιά και να με αφήσει να τη φωτίσω όπως θέλω, κι έτσι έγινε τελικά».

Έπειτα, σχετικά με τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, ο Νίκος Καβουκίδης ανέφερε: «Με το νέο αυτό ρεύμα φύγαμε από τα πλατό της Φίνος Φιλμ και τραβήξαμε έξω, σε ταινίες όπως η Ληστεία στην Αθήνα, ή όπως η πρώτη ταινία του Βούλγαρη, το Προξενιό της Άννας, αλλά και το ντεμπούτο του Παναγιωτόπουλου, Τα χρώματα της ίριδος. Εμείς οι Έλληνες καταφεύγουμε σε πατέντες. Επειδή δεν είχαμε πολλά λεφτά για παραγωγές, κάναμε ό,τι μπορούσαμε και τα καταφέρναμε μια χαρά».

Το βλέμμα του ηθοποιού στον φακό

Στον άξονα της εκπαίδευσης και της στήριξης της νέας γενιάς δημιουργών, ξεχώρισε το masterclass της διακεκριμένης ηθοποιού Μαρίας Καλλιμάνη, που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Άννα στο πλαίσιο των ειδικών εργαστηρίων για τους φοιτητές του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ.

Έχοντας πρωταγωνιστήσει σε ταινίες-σταθμούς μερικών εκ των κορυφαίων εκπροσώπων του σύγχρονου ελληνικού σινεμά, η διακεκριμένη ηθοποιός επισήμανε ομοιότητες και διαφορές μεταξύ μιας θεατρικής και μιας κινηματογραφικής ερμηνείας, ενώ περιέγραψε τον ρόλο του/της ηθοποιού όταν έρχεται σε επαφή με το σκηνοθετικό όραμα, λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική δημιουργική πορεία μιας ταινίας – από το σενάριο και τις πρόβες μέχρι το γύρισμα. «Είχα την τύχη να δουλέψω με πολύ αξιόλογους σκηνοθέτες τόσο της παλαιότερης γενιάς, όπως ο Τάσος Μπουλμέτης και ο Σωτήρης Γκορίτσας, όσο και της νεότερης γενιάς όπως η Ελίνα Ψύκου, ο Γιάννης Οικονομίδης, ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος ή ο Δημήτρης Νάκος».

Μιλώντας για το πώς επιλέγει τους ρόλους της, η αγαπημένη ηθοποιός είπε: «Όταν διαβάζω ένα σενάριο, πέρα από το αν μου αρέσει ο ρόλος, το σημαντικό για μένα είναι να διαβάσω μια ιστορία, να δω αν μου αρέσει ο κόσμος που έχει φτιάξει ο δημιουργός, αν με πείθει αυτή η ιστορία και αν με γοητεύει». Αναφερόμενη στη συνεργασία με έναν σκηνοθέτη/μια σκηνοθέτρια, τόνισε ότι οι συζητήσεις που θα κάνουν οι δυο τους είναι πολύ σημαντικές για την ίδια. «Οι πρόβες, οι αυτοσχεδιασμοί, να υπάρχει συνεργασία, ένα πάρε-δώσε, να είναι ο σκηνοθέτης ανοιχτός σε αυτό».

Όσο για το πώς χτίζει τους ρόλους της, η κ. Καλλιμάνη είπε: «Με βοηθάει πολύ σε έναν ρόλο που υποδύομαι να πάω πολύ πίσω στην ιστορία του χαρακτήρα: το πώς έχει μεγαλώσει για παράδειγμα αυτή η γυναίκα, πώς είναι τώρα οι σχέσεις της με τους άλλους. Γιατί τα πάντα σε έναν χαρακτήρα είναι σε σχέση με τους άλλους - ποτέ δεν παίζεις μόνος σου. Μια σκηνή είναι δράση-αντίδραση».

Για να προσθέσει αμέσως μετά: «Προσωπικά, ένα συνοδευτικό επίθετο δεν με βοηθάει να παίξω. Για παράδειγμα, αυτή η γυναίκα είναι κυνική. Απεναντίας μπορεί να με μπερδέψει, να με πάει σε λάθος δρόμους». Στη συνέχεια ανέφερε ότι «σε ένα καλογραμμένο σενάριο, από σκηνή σε σκηνή θα μπορέσεις να καταλάβεις το πρόσωπο που θα υποδυθείς, διότι αποκαλύπτεται σταδιακά, όχι κατευθείαν από την αρχή. Κάτι που δεν φαίνεται σε μια σκηνή μπορεί να αποκαλυφθεί σε μια επόμενη. Σε κάθε σκηνή που μπαίνεις, είναι πολύ σημαντικό το τι έχει προηγηθεί (στην ιστορία, στον χαρακτήρα), τι είναι αυτό που κουβαλάς μαζί σου».

Για την προετοιμασία μιας ταινίας, είπε ότι της αρέσει να δουλεύει στο σπίτι μόνη της, να διαβάζει ξανά και ξανά το σενάριο. «Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για μένα είναι η πρόβα με τους άλλους ηθοποιούς στο σετ πριν πάμε γύρισμα. Γιατί εκεί είναι που θα πιάσεις το εδώ και τώρα. Αυτή η επαφή με τους συνεργάτες στον συγκεκριμένο χώρο, όπως και τα σκηνικά, τα αντικείμενα που υπάρχουν εκεί, τα θεωρώ πολύ μεγάλη βοήθεια για τον ηθοποιό. Εκεί στο σετ, με τα σκηνικά και τα αντικείμενα που σε περιβάλλουν (μια καρέκλα ή ένα φλιτζάνι) μπορείς να φανταστείς μια ολόκληρη ζωή για τον χαρακτήρα που υποδύεσαι» σημείωσε.

Έπειτα, η Μαρία Καλλιμάνη συμπλήρωσε πως «στο σινεμά πρέπει να πιάσεις τη στιγμή, την αλήθεια μέσα στις λήψεις. Και αυτό θέλει μια διαθεσιμότητα, μια γενναιότητα από εμάς τους ηθοποιούς, θέλει συγκέντρωση. Δεν θέλει φόβο, να μη φοβηθείς να μην πεις "εδώ σε αυτή τη σκηνή χάθηκα"». Μετά το masterclass της Μαρίας Καλλιμάνη, το πρόγραμμα για τους φοιτητές συνεχίστηκε με μια σειρά προβολών επιλεγμένων ταινιών μικρού μήκους που συνομιλούν με το αφιέρωμα της φετινής διοργάνωσης, το ελληνικό καλοκαίρι.

Προβολές με φόντο την ελληνική φύση

Το Evia Film Project συνεχίστηκε με προβολές που ανέδειξαν το ελληνικό καλοκαίρι ως θεματικό πυρήνα της φετινής διοργάνωσης. Ανάμεσα στις ταινίες που ξεχώρισαν, η πολυβραβευμένη «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, η οποία απέσπασε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, και η ήδη κλασική «Suntan» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου, προβλήθηκαν παρουσία των δημιουργών τους, ενισχύοντας τον διάλογο μεταξύ κοινού και καλλιτεχνών.

Μια ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα είχε και η προβολή του «L’eclairage revient / Κύματα φωτός», ενός site-specific video project που ενώνει τη μουσική, την ποίηση και τη βιομηχανική ιστορία του Αλιβερίου, στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της ΔΕΗ. Η εγκατάλειψη και η σιωπή του πρώην Ατμοηλεκτρικού Σταθμού μετατράπηκαν σε τέχνη, φωτίζοντας τη μνήμη και τον μόχθο μέσα από μια εικαστική αφήγηση.

Η Εύβοια ως καμβάς πολιτιστικής αναγέννησης

Το Evia Film Project δεν είναι απλώς ένα κινηματογραφικό γεγονός. Είναι μια πολιτιστική χειρονομία αντίστασης στη λήθη και την εγκατάλειψη. Μετά τις πυρκαγιές που κατέκαψαν το φυσικό τοπίο της Εύβοιας, ο πολιτισμός παίρνει τον ρόλο του θεραπευτή. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με αυτή την πράσινη πρωτοβουλία, συνδέει τον κινηματογράφο με την οικολογία, τη μνήμη και την κοινότητα.

Όπως εύστοχα δήλωσε ο Νίκος Καβουκίδης, «ο πολιτισμός είναι πράξη που έχουμε ανάγκη». Από τις προβολές δίπλα στη θάλασσα, μέχρι τα εργαστήρια για φοιτητές και παιδιά, το Evia Film Project αποδεικνύει ότι ο κινηματογράφος μπορεί να γίνει γέφυρα. Ανάμεσα στις γενιές. Ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Ανάμεσα στον άνθρωπο και τον τόπο του.

Κι αν κάτι μένει στο τέλος, είναι η πίστη ότι το φως – το σκληρό, ελληνικό φως – μπορεί να ξαναλάμψει. Μέσα από την τέχνη, μέσα από τη μνήμη, μέσα από τις εικόνες που συνεχίζουν να γεννιούνται σε αυτό το ταλαιπωρημένο αλλά υπερήφανο νησί.

Διαβάστε ακόμη

Δημοσκόπηση Opinion Poll: 92,8% βλέπει πολιτικές ευθύνες στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ

Αγρίνιο: Βαθιά οδύνη στην κηδεία του 21χρονου Θανάση που σκοτώθηκε στο σοκαριστικό τροχαίο

Κρήτη: Ζωοκλέφτες έκαναν αστυνομικούς να τραπούν σε φυγή - Τους επιτέθηκαν με τις μαγκούρες τους

Από ξενοδοχείο της Αθήνας στη ΓΑΔΑ η Ειρήνη Μουρτζούκου μετά τη σύλληψη - Το χρονικό της φρικτής υπόθεσης