Ο Μίκης Θεοδωράκης στην Κωνσταντινούπολη: Oι δύο όχθες του Αιγαίου (ξανα)τραγουδούν μαζί

Εκεί όπου οι χώροι θυμούνται και οι τοίχοι αναπνέουν Ιστορία, η μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη δεν τιμήθηκε? αναγεννήθηκε

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Υπάρχουν κάποιοι μελωδοί που ταξιδεύουν πέρα από θάλασσες, σύνορα και χρόνους, που σπάνε τα τείχη και αφήνουν τη μουσική τους να απλωθεί σαν άνεμος πάνω από τα έθνη.

Υπάρχουν κάποια τραγούδια που μοιάζουν να τα έχει ψιθυρίσει η ίδια η Ιστορία, ανεξαρτήτως γλώσσας, στα αυτιά όσων ξέρουν να ακούν πέρα από φραγμούς και έχθρες.

Ένας τέτοιος μελωδός είναι ο Μίκης Θεοδωράκης για τους Τούρκους· ένας συνθέτης που, 100 χρόνια μετά τη γέννησή του, ταξίδεψε ξανά σε μια Πόλη που ανασαίνει αιώνες πολιτισμού και μνήμης, σε ένα κτήριο συνδεδεμένο με την παρουσία του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη, για να πλέξει ξανά τις μουσικές πορείες δύο εθνών.

Ο Θεοδωράκης μεταξύ δύο λαών

Στο Σισμανόγλειο Μέγαρο της Κωνσταντινούπολης, κάτω από το φως των παλιών πολυελαίων, στα δωμάτια που ξέρουν τί θα πει παρελθόν, ελπίδα, εξορία και επιστροφή, η συγκίνηση έγινε κοινός τόπος και η μουσική πράξη ειρήνης.

Ο Θεοδωράκης, πιο «ζωντανός» από ποτέ, επανάφερε στις ψυχές Ελλήνων και Τούρκων το παλιό, βαθύ αίσθημα: ότι τα τραγούδια, όταν γεννιούνται από την καρδιά των λαών, δεν γνωρίζουν αντίπερα όχθη.

Στις 5 Νοεμβρίου Έλληνες και Τούρκοι ενώθηκαν κάτω από την ίδια στέγη, στην καρδιά του Πέρα, ψιθυρίζοντας τους ίδιους στίχους, μοιραζόμενοι την ίδια συγκίνηση. Η μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη δεν «τιμήθηκε» απλώς. Αναδύθηκε σαν οικουμενική προσευχή.

«Εκεί που η πολιτική χωρίζει, ο Θεοδωράκης ενώνει»

Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, Πρέσβης Κωνσταντίνος Κούτρας, άνοιξε την βραδιά με μία φράση που λειτούργησε σαν μοχλός εσωτερικής ανακίνησης.

«Ο Θεοδωράκης εξέφρασε όχι μόνο τον ελληνικό λαό, αλλά και κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι «ο Θεοδωράκης υπήρξε γεφυροποιός, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η τέχνη και ιδίως η μουσική μπορούν να ενώσουν εκεί όπου η ιστορία ή η πολιτική συχνά χωρίζουν».

Μουσική εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη

Λιβανελί, ο «αδελφός» του Μίκη

Γι’ αυτό και αγαπήθηκε στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια, στην Τουρκία. Γι’ αυτό και η φιλία του με προσωπικότητες, όπως ο Ζουλφού Λιβανελί δεν ήταν πολιτιστική συγκυρία, αλλά ένας πόθος των λαών να συναντηθούν.

Στη μαγνητοσκοπημένη συμμετοχή του διεθνώς αναγνωρισμένου Τούρκου μουσικού και συγγραφέα, ο Ζουλφού μίλησε για τη φιλία και τη συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη, για το ρόλο της μουσικής ως κοινού πολιτιστικού κώδικα των δύο λαών, καθώς και για την πίστη τους ότι το Αιγαίο δεν πρέπει να είναι σύνορο, αλλά υδάτινη πλατεία συναντήσεων.

«Ο Έλληνας που έγινε δικός μας»

Ο μουσικολόγος και Διευθυντής του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, η Βάλια Βράκα, μουσικολόγος και υπεύθυνη του Τομέα Ελληνικής Μουσικής του ίδιου Συλλόγου, καθώς και ο εκδότης Ναζίμ Τοκούζ, σκιαγράφησαν μέσα από μία συζήτηση την οικουμενικότητα του Θεοδωράκη.

Ο Αλέξανδρος Χαρκιολάκης μίλησε για το έργο του σε παγκόσμιο επίπεδο, η Βάλια Βράκα για το αρχείο που ψηφιοποιήθηκε για να διατεθεί στις γενιές που έρχονται, ενώ ο Ναζίμ Τοκούζ εκδότης του βιβλίου του Αστέρη Κουτούλα, «Από τις φυλακές στις αίθουσες συναυλιών: Ερωτήσεις στο Θεοδωράκη», εστίασε στο ενδιαφέρον του τουρκικού κοινού για το έργο και τη ζωή του μεγάλου Έλληνα συνθέτη και στην αέναη αγάπη του για έναν Έλληνα που κατάφερε να γίνει «δικός του».

Μπέττυ Χαρλαύτη: Η ερμηνεύτρια της μουσικής πνοής του Θεοδωράκη

Και έπειτα ήρθε εκείνη η στιγμή που δεν περιγράφεται, αλλά βιώνεται.

Η Μπέττυ Χαρλαύτη, η ερμηνεύτρια που ο ίδιος ο Μίκης διάλεξε για να φέρει το έργο του στο μέλλον, ανέβηκε στη σκηνή. Δίπλα της ο Τούρκος πιανίστας Αλί Κοτς.

Μουσική εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη

Το Σισμανόγλειο κατάμεστο. Η πρώτη νότα ακούστηκε σαν μια γνώριμη ανάσα. Και τότε συνέβη το ανείπωτο: Άνθρωποι που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες ενώθηκαν σε έναν κοινό ρυθμό, σιγοτραγουδώντας τους στίχους του Ελύτη στα ελληνικά και στα τουρκικά, υπό την καθοδήγηση της σπουδαίας ερμηνεύτριας, που μέσα από τη φωνή της μετέφερε όλο το πάθος, την ένταση και τη δραματική αλήθεια των συνθέσεων του Θεοδωράκη· από τα επαναστατικά και κοινωνικά φορτισμένα τραγούδια μέχρι τα πιο λυρικά και προσωπικά του έργα.

Μουσική εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη

Ερμηνεύοντας στα ελληνικά και στα τουρκικά, η Μπέττυ Χαρλαύτη κατάφερε τα τραγούδια του Μίκη να αποκτήσουν -πάνω στη σκηνή του Σισμανογλείου- διάσταση που υπερβαίνει τις λέξεις· με τη βαθιά συναισθηματική ερμηνεία της, η Μπέττυ Χαρλαύτη έγινε η φωνή όσων ήθελαν να βιώσουν την αυθεντική πνοή της μουσικής του Θεοδωράκη.

Σε μια εποχή γεμάτη ταραχές και κουρασμένες διπλωματίες, η μουσική του Μίκη είπε στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης κάτι απλό και αληθινό: Οι άνθρωποι, όταν τραγουδούν μαζί, δεν πολεμούν.